Austurland - 12.02.1965, Blaðsíða 1
Amtnrlmd
Málgagn sósíalista á Austurlandi
15. árgangur. Neskaupstað, 12. febrúar 1965. 6. tölublað.
Síldarflutningarnir eru íjár-
hagslega mjög óhagstæðir
Tvívegis hefur hér í blaðinu
verið vikið að hugmyndum þeim,
se.m upp eru komnar um síldar-
flutninga í stórum stíl af Aust-
fjarðarmiðum til síldarverksmiðj-
anna á Norður-, Suður- og
Vesturlandi. Hér á eftir verða
þau sjónarmið, sem fram hafa
verið sett hér í blaðinu studd
frekari rökum.
Nelkvæður árangjr SR.
Síldarverksmiðjur ríkisins hafa
nokkur undanfarin sumur haft
1 förum nokkur skip til síldar-
flutninga, í samvinnu við 'ey-
firzku verksmiðjurnar. Einnig á
síðastiðnu sumri var þessum
flutningum fram haldið.
En hver var svo hin fjárhags-
lega niðurstaða þessarar útgerð-
ar ?
1 stuttu máli sú, að flutnings-
kostnaður reyndist 68 krónur á
mál, eða mun meiri en svarar til
þriðjungs hráefnisverðsins.
Skylt er þó að geta þess, að í
einu einstöku tilfelli tókst að
ko,ma flutningskostnaðinum í 40
kr. mál. Lá þá skipið á Seyðis-
firði, tók farm tafarlaust og
sigldi með hann norður og fór
aðeins þessa einu ferð. Má' ætla
að þar hafi verið um að ræða
hagstæðustu útkomu, sem fáan-
ieg er við þessa flutninga.
Enginn fjárhagsgrundvöllur.
Sérstakar athuganir, sem verk-
fræðingar SR. hafa gert á þessu
m'ali, benda eindregið til þess, að
enginn fjárhagsgrundvöllur sé
fyrir þessa flutninga, nema byggð
yerði stór og mikil umhleðslu-
stöð í grend við síldarmiðin.
Taskju þá flutningaskipin farm
sinn úr henni og mundi við það
styttast sá tími, er skipin þurfa
að liggja og bíða farms.
En stofnkostnaður slíkrar um-
hleðslustöðvar yrði mjög hár og
mætti sjálfsagt byggja aiistóra
verksmiðju fyrir þá upphæð.
Tiöllasögur frá Bolungavík.
Mikið hefur verið rætt og rit-
að um tilraun þá sem gerð var til
sildarflutninga með Þyrli til Bol-
ungavíkur. Hefur verið haldið
uppi geysilegum áróðri og reynt
að sanna, að þessi tilraun hafi
tekist vel og að þarna sé fundin
iramtiðarlausnin á löndunar-
erfiðleikunum. Bara að flytja
síidina til Bolungavíkur, en
nætta þeirri fásinnu, að reisa
sildarverksmiðjur á Austurlandi.
En sann.eikurinn er sá, að
ilutningarnir með Þyrli gáfust
nijög illa. Skal nú geíið stutt
yiinit yfir þessa flutninga.
Tilraunirnar stóðu í 46 daga,
auk undirbúningstíma, og voru
20 þúsund mái flutt vestur. Þess-
ir 46 dagar voru notaðir sem hér
segir: 19 daga var legið vegna
ohagstæðs veðurs, 11 dagar íóru
í sigiingu, 10 dagar í löndun og 6
ciagar fóru í lestun.
Og hver var svo hin fjárhags-
lega úikoma?
Miðað við leigu eins og til-
raunaaðilar áætla sjálfir, kostar
flutiiingurinn kr. 57.50 á má., en
það er 51% ai hráefnisverðinu.
Tilraunamenn telja þó, 'ad fengist
skip, sem væri helmingi stærra !
en Þyrill, mætti e. t. v. koma j
kostnaðinum niður í kr. 40.35 á
mál, eða í 22% hráefnisverðsins.
Löndun úr Þyrli gekk seint.
Þrír sólarhringar fóru í að losa
6000 mál. Mjög erfiðlega gekk
að ná síðustu dreggjunum. Þá
rýrnaði síldin verulega og kom
það fram í minnkuðu magni
mjöls og lýsis.
Samanburður
Við skulum nú reyna að gera
okkur nokkra hugmynd um hvort
fjárhagslega er skynsamlegra að
hyggja síldarbræðslur á Austur-
landi, eða gera út tankskip til
hráefnisflutninga með tilheyr-
andi kostnaði. Skulum við þar
hafa til viðmiðunar verksmiðju
þá, sem nú á að fara að reisa á
Djúpavogi.
Sú verksmiðja á að vinna úr
1000 málum síldar á sólarhring
og áætlaður kostnaður er 13
millj. kr. Sé miðað við reynslu
sl. sumars t. d. af verksmiðjunni
á Fáskrúðsfirði, má telja alveg
víst að Djúpavogsverksmiðjan
geti unnið úr 100—130 þús. mál-
um. Við skulum miða við lægri
töluna, 100 þúsund mál.
Verksmiðjan mundi ennfremur
skapa algjörlega breytt viðhorf
fyrir síidarsöltun, sem fram að
þessu hefur verið mjög miklum
erfiðleikum bundin vegna verk-
smiðjuskorts, og næstum ófram-
kvæmanleg. Segjum að söltun
yrði 10 þús. tunnur. Við tilkomu
verksmiðjunnar myndast líka
skilyrði til stóraukinnar síldar-
frystingar, gerum ráð fyrir, að
frysting næimi 5 þús. tunnim.
Miðað við bræðslusíld mundi hrá-
efnisverð þess magns, sem fer í
salt og frystingu, svarar til 30
þús. mála bræðslusíldar. Alls
mundi þá síldin, sem kæmi á land
á Djúpavogi, svara til 130 þús.
mála.
Flutningskostnaður á þessu
magni, miðað við 68 kr. á mál,
mundi nema 8,8 millj. kr. —
Sennilega mundi þessi verksmiðja
borga sig upp, miðað við síldar-
flutninga, á einu til hálfu ‘öðru
ári. Síldarflutningaskip mundi
miðað við hið sama, og útgerð
þeirra verkar til iækkunar á
síldarverði.
Og svo tala allskonar speking-
ar, fiskimálastjóri, verksmiðju-
eigetndur, útgerðarmenn, blaða-
menn, alþingismenn, að ógleymd-
um sonum og tengdasonum verk-
smiðjunne.r i Bolungarvjk, ; um
að ekki sé eins hagstætt að fjár-
festa í iverksmiðjubyggingum
eystra. Þess í stað skal árlega
kasta stofnkostnaði nokkurra
vieirksmiðja í útgerð tankskipa
til heimskulegra og óhagstæðra
síldarflutninga í fjarlæga lands-
hluta.
Helmingi seinvirkari.
Mikið hefur verið talað um
síldardælur, seim' dæli síldinni
behit úr nótinni í flutningaskip-
in. Þyril! notaði ekki þessa að-
ferð, heldur dældi liann úr veiði-
skipunum, sam áður urðu að
háfa síldina. Viðurkennt er að sú
aðferð, að dæla síldinni úr nótinni
er helmirgi seinvirkari en háf-
unaraðferöin. I ljós hefur komið,
að miklum erfiðleikum er bundið
að ná síldinni upp úr tankskip
um Séistaklega er hætt við, að
haust- og vetrarsíld verði erfið
viðureignar. Má meðal annars
draga þær ályktanir af reynslu
síldarverksmiðjanna af að ná síld
úr tönkum'.
Hugsandi mönnum ekki bjóð-
andi.
Allt skrafið um síldarflutn nga
sem leið til að bæta úr löndun-
Framh. á 3. síðu.
Tvo báta rak
á land
1 rokinu, sem gekk yfir landið
aðfaranótt 9. febrúar, slitnuðu
tveir litlir bátar upp af legunni
hér í Neskaupstað, og rak upp í
fjöru. Voru það Kristbjörg, sem
skemmdist eitthvað, og Hrefna,
sem mun hafa brotnað mikið.
Lenti hún á bryggju Ölvers Guð-
mundssonar og eyðilagði hana.
Eitthvað af járni fauk af einu
húsi, en annars mun ekki hafa
orðið teljandi tjón umfram
það, sem hér er getið.
Hornafjörður og
Mjóafjörður í
dansinn
Á Hornafirði er vaknaður á-
hugi fyrir byggingu síldarverk-
smiðju á staðnum og er það ekki
að undra, því Hornafjörður ligg-
ur mjög vel við síldarmiðum á
vissum tima árs. Er hafinn und-
irbúningur að því að koma þessu
máli fram.
Þá er mjög líklegt, að síldar-
söltunarstöð taki til starfa á
Brekku í Mjóafirði í sumar og
er undirbúningur í fullum gangi.
Eru það aðkomumenn, sem fyrir
þessu standa.
Vissir erfiðleikar eru á, að
koma upp söltunarstöð á Mjóa-
firði, en þó ekki óyfirstíganlegir.
Mannvirki skortir flest, nema
bryggju, ónóg rafmagn er fyrir
hendi, svo til allt vinnuafl þarf
að flytja inn og allan úrgang
þarf að flytja á bátum til Norð-
fjarðar eða Seyðisfjarðar.
Söltunarstöð gæti orðið mjög
mikil lyftistöng fyrir jafn fá-
mennt byggðarlag og Mjóafjörð-
ur er.
Mjófirðingafélag
Á morgun verður stofnað hér
í bænum Mjófirðingafélag. Margt
gamalla Mjófirðinga er hér bú-
sett og líklegt, að þátttaka verði
góð.
Haft er í
fiimtingum
að nú sé „viðreisnahstjórnin“
farin að makka um alumin-
iumverksmiðju;
að erlent auðvald skuli þar fá
aðstöðu;
að íhald og kratar þori ekki
annað en hafa Framsókn
íneð í makkinu;
að Framnókn haíi ginið við
agninu;
að Aíjsýðubandalagið sé ekki
talið heppilegur samstarfs-
aðili í þessu lýðræðísríki;
að það leyfi sér að vera á móti
erlendri íhlutur í atvinnu-
mál íslendinga.