Austurland - 31.01.1969, Page 1

lUSTURLAND
MALGAGH ALÞYÐUBANDALftGSIHS A AUSTURLANDI
19. árganguir. Neskaupstað, 31. janúar 1969. 5. tölublað.
Nii Mnmp úti fyrir Aiutfjörðum
[oinuveiði oi Iðinuvinnslo jœti nriii þýðingdrmihri dtvinnugrein ng shðtii nýjnm
stðinm undir austfirzhan sjdvnrútveg
Að undanförnu hefur síldarleit-
arskipið Árni Friðriksson verið
við loðnuleit út af Austfjörðum.
Leiðangursstjóri er Hjálmar Vil-
hjálmsson, fiskifræðingur. Strax
°S skipið kom á svæði sem er á
milli 10° og 12° vestur lengdar,
°g 65°,05 og 65°,40 n. br. fannst
mikið magn af loðnu. Svæði þetta
er 40 til 80 milur austur frá Dala-
tanga.
Hjálmar hefur sagt að þarna
sé um mikið loðnumagn að ræða,
að því er honum virðist. Hefur
svæði þetta verið kannað all ná-
kvæmlega, en þangað kom skipið
sl. föstud-ag. Fylgzt var með hegð-
un loðnunnar í iþrjá sólarhringa
og virtist hún nálgast yfirborðið
á nóttunum, á 50 metra dýpi og
minna, en dýpkar svo á sér yfir
dagtímann upp úr kl. 7 að morgni
og stendur á 200—250 m dýpi.
Þarna er um að ræða stóra
torfuflekki og sæg af smærri
torfum. Lítil hreyfing er enn á
loðnunni frá fyir.nefndum stað, en
ef nokkuð verður merkt, er það
helzt suður á bóginn eða SV-eftir.
Að áliti Hjálmar er hér um
H'eggja, þriggja og fjögurra ára
loðnu að i-æða, sem leita mun,
oftir um það bil 3 vi'kur, á
hrygningarstöðvar hér við land,
sem liggja meðfram allri suður-
ströndinni og allt vestur undir
Látrabjarg.
Miklar líkur eru á því, að
fleiri göngur komi á þessar slóð-
ir, en Hjálmar telur þó, að hér
sé um að ræða bróðurpartinn af
þeirri loð.nu, sem að landinu komi
nú tij hrygningar. Hinsvegar er
erfitt að segja um þett-a með
vissu, þar sem enn er ekki fyrir
hendi nægilega staðgóð þekking á
hegðun loðnunnar, áður en hún
kemur á landgrunnið. Hjálmar
getur sér þess þó til, að ekki sé
loku fyrir það skofið, að loðnan
hafi verið að síga að þessu svæði
síðan í janúarbyrjun.
Á miðvikudag hélt Árni Frið-
fiksson til lands vegna versnandi
veðurs, en mun svo halda aftur
út á sömu slóðir og fylgjast með
loðnugöngunni fram til 10. febr-
úar.
Áður hafði verið kannað svæði
norður af fyrrgreindum stað, allt
norður undir 67° Nbr. og 9° VI.
Á þeirri leið v*arð víða vart við
smátorfur og NA-til á þeim slóð-
um var stórt svæði með góðum
torfum, en þar voru þær yfirleitt
þynnri og stóðu dýpra. Taldi
Hjáimar að þar væri frekar um
yngri fisk að ræða, sem ef til
vill leitaði ekki á hrygningar-
stöðvarnar að þessu sinni.
Ekki hafa nein veiðiskip komið
á miðin ennþá, þ*ar sem nú stend-
ur yfir verkfall á bátaflotanum
og ekki hefur verið skráð verð á
loðnu.
Hjálmar telur það mjög þýðing-
armikið, að loðnuveiðar hefjist
snemma vetrar, þar sem þá er
mestrar fitu að vænta í loðnunni,
en hún muni fljótlega leggja af
þegar á hrygningarstöðvarnar
kemur.
HVAÐ VITA MENN HELZT
UM LOÐNU?
í íslenzkum sjávarplássum
þekkja sennilega flestir loðnu, en
lítt hefur verið um hana hirt
nema livað hún liefur itokkuð
verið notuð til beitu.
Eftirfarandi upplýsingar um
loðnu eir m. a. að finna í bók
Bjarna Sæmundssonar, Fiskarnir:
Heimkynni loðnunnar eru
nyrztu höf jarðarinnar, ef til vill
hiinginn í kring. I Norðurhafi
verður hennar varl við Novaja
Semlja, Múrmanskströnd og endi-
langan Noreg, ein'kum við Finn-
mörku og jafnvel inni í Kristian-
íufirði, e.n ekki lengra suður, við
Færeyjar (lítið eitt), Island og
A-strönd Grænlands. Við A-strönd
N-Ameríku er hún frá C. Cod,
kringum New Foundland, norður
um Davissund og Baffinsflóa og
ekki sízt við SV-strönd Græn-
lands. 1 Kyrrahafi verður hennar
vart suður af British Colmubia og
Kamtsjatka. Hér er hún afar al-
geng, allt í kringum landið.
LífshættSr. Loðnan er regluleg-
ur uppsjávarfiskur, eins og lika
útlit hennar ber með sér; þó fer
hún eflaust tíðum langt niður í
sjóinn, jafnvel til botns, einkum
á grunnsævi. Mestan hluta ævinn-
ar heldur hún sig úti á hafi og
dreifir sér þar um víðáttumikil
svæði, líklega einkum þar sem
kaldir og hlýir straumar mætast,
eða leitar nær löndum, ef næga
fæðu er þar að fá. Verður hennar
t. d. mikið vart hér við N- og A-
ströndina á sumrin, bæði inni við
land og langt úti til hafs, foæði
yngri og eldri fisk.
Um hrygninguna segir Bjarni
m. a. að mikið foeri á dauðri
loðnu á vorin í nánd við hrygn-
ingarstöðvar hennar. Beri mjög á
þessu við Finnmörku á vorin. Hér
hafi líka fengizt mergð af dauðri
og úldinni loðnu í botnvörpu, úti
í Faxaflóa um vor. Bendir allt
þetta á, að loðnan muni deyja
unnvörpum (ef ekki alveg) að
lokin.ni fyrstu hrygningu, þ. e. að
hún gjóti aðeins einu sinni á æv-
inni,
I þessum efnum eru nútíma
fiskifræðingar á annarri skoðun,
bæði norskir, íslenzkir og rúss-
neskir. Telja þeir loðnuna hrygna
oftar en einu sinni, en aðalhrygn-
ingaárgangana vera á þriðja og
fjórða ári.
Nytsemi telur Bjarni litla af
loðnu, nema hvað hún muni vera
þýðingarmikil næring fyrir ýms-
ar tegundir nytjafiska. Til mann-
e'dis er hún e'kki notuð, þar sem
af henni er óþægileg, römm lykt,
og veiða hana engir til matar
nema Eskimcar. Þó hafi hún ver-
ið hirt. hér á landi og notuð til
skepnufóðurs og stundum etin. Að
endingu getur Bjarni um þýðingu
loðnunnar sem beitu fyrir þorsk,
og þess er getið að loðna hafi
fyrst verið nýtt til beitu á Horna-
firði á vetrarvertíð.
Austfirðingar nytja loðnu
fyristir manna til beitu
Bók Bjarna Sæmundssonar kem-
ur út 1926 og vist er, áð 1920 og
jafnvel fyrr hefur loðna verið
nytjuð til beitu á Hornafiröi, og
þótti hún hin mesta tálbeita fyrir
Framh. á 2, áíðu.
Sjómannaverk-
faliið enn óleyst
Enn hefur lítið miðað í sam-
komulagsátt í sjómannadeilunni
og eru þó fundir nú orðið tíðir og
langii'. Fis'kibátaflotinn liggur nær
allur foundinn í höfn, eins og sagt
var fyrir að verða mundi, ef rík-
isstjórnin héldi til streitu ákvörð-
un sinni um að skammta sjómönn-
um hlut.
Framleiðsla til útflutnings ligg-
ur svo gott sem alveg niðri, og
hlýtur það að valda ríkisstjórn-
inni, sem og öðrum, miklum á-
hyggjum, ef hún er þá ekki orðin
kærulaus með öllu.
Farið er að ympra á bráða-
birgðalögum gegn sjómönnum og
væri slí'k framkoma svo sem eftir
öðru.
Eftir ein-a viku kemur Alþingi
saman til framhaldsfunda. Áreið-
anlega leggur ríkisstjórnin ofur-
kapp á að leysa deiluna með ein-
hverjum hætti áður.
Kopnrndm ú Austurtnnúi!
Framkvæmdastjóri Rannsóknar-
ráðs ríkisins, Steingrímur Her-
mannsson, skýrði frá því í frétta-
auka í útvarpinu nú í vikunni, að
meðal næstu verkefna ráðsins
væri víðtæk málmleit og yrði hún
ef til vill hafin á þessu ári. Sagði
Steingrímur frá því, að á Suð-
austurlandi hefði kopar fundizt á
nokkuð stóru svæði og mun ætl-
unin að rannsaka hvort svarað
gæti kostnaði að vinna hann.
Kopar.num fylgja venjulega aðrir
málmar eins og blý og zink.
Ek'ki gat Steingrímur þess hvar
á Suðausturlandi málminn væri
að finna, en líklega er það í Lóni,
þó að það gfeti einnig verið bæði
sunnar og norðar.
Þorrablótið
Þoriablót Aiþýðubandalagsins
hefst í félagsheimilinu annað
kvöld kl. 8.30. Mjög mikil eftir-
spum er eftir miðum — jafnvel
enn meiri en í fyrra. — Eftir-
spurnin stafar af því, að Þorra-
blótin hafa þótt hinar ágætustu
skemmtanir.
Aðgöngumiða skal vitja í fé-
lagsheimilið í dag kl. 5—7.
Á fnnúum
Að undanförnu hafa atviimu-
málanefndirnar, sem sagt var frá
í síðasta blaði, verið á fundum í
Reykjavík. Lauk þeim fundarhöld-
um í gær.
Síðar mun blaðið geta skýrt frá
störfum og fyrirætlunum al-
vinnumálanefndanna.