Austurland - 10.11.1972, Blaðsíða 2

2
AUSTURLAND
Neskaupstáð, 10. nóvember 1972.
Þórarinn Sveinsson
Minningarorð
lUSTURLAND
títgefandi:
Kjördaamisráð Alþýðubanda-
lagsins á Austurlandi.
Ritstjóri:
Bjami Þðrðaraon.
NMPtENT
Reykjavíhurvaldið og
húsnœðismdlin
Fyrir ibeina ítilstuðlan ríkis-
stjórnarinnar ier niú Ihaifin mikil
sólkn í aitvinmiumálium sjávarþorp-
anna um lanidi allt. Þessi atvinnu-
lega uppbygging kallar á fleira
vinnandi fólk. E,n hvaðan á það
að koma? Ekki getur talist æski-
iegt, að það komi úr sveitunum.
Verði frelkari fólksfækkun þar
'Mýltur afleiðingin að verða þjóð-
hagslegt istórslys. Fólkið vejrður
að koma úr þéttbýlinu á höfuð-
bo.rgamvæðinu. Það verður að
flytja vinnuaflið frá þjónustu-
greinunum í Reykjavík til ifram-
leiðslugreinainna úti á landi.
Þess verður vari, að fólk —
einkum ungt fólk — vill gjarnan
flytjast úr Íþéttbýlinu við Faxa-
flóa út á iland, en á þess ekki koist,
því ekkert ihúsnæði er fyirir 'hendi.
Qg svo er byggt yfir það í Breið-
holtinu.
Ríkisstjómin þarf að gera isér
grein fyrir því, að sú sóknaralda,
sem riisin er í atvinnu málum
strjálbýiisins fyrir hennar atbeina
hlýtur að hniíga án þess að slkilja
eftir sig verulteg spor, ef ekki verð-
ur jafnframt gert stórátak í hús-
næðismáilum sitrjálbýlisins. Ekki
verður því trúað að það sé æitlun
hennQir að byggja í Breiðlholtinu
yfi,r það fólk, sem þarf til að vinna
á togurunum og í fiskvinnslustöðv
um nyrðra, eystra og vestra. En
sú verður raunin á, ef ekki verður
stefinubreyting í ihúsnæðismálum.
Mikið eir rætt um húsnæðiisieikl-
una í Reykjavik og taumlaust
húsateiguokur, sem er bein afleið-
ing hennar. En húsnæðiseklan er
að sínu leyti engu minna vanda-
mál víða úti um land, þó að húsa-
leiiguokrið sé kannski ekki eins
gífurlegf, enda lítið um húsnæði til
að lteigja. Menn koma yfirteitt
ekki aiuga á aðra leið til að létta
hiinin þungbæra kross húsnæðis-
leysisins í Reykjavlk, en að auka
þar íbúðabyggiingar. En það er
ihæigt að lébta þennan fcross til
miuna með íbúðabyggingum í
sjávarpllássunum úti um land, þar
siem margt af því fólki, sem 'hér á
bilut að máli, vill gjarnan búa, ef
það ætti þesis kodt, og þar sem
mi'klu hagstæðara er, frá þjóð-
haigsieigu sjónarmiði, að það setj-
ist að.
Húsnæðismálastjórn ríkisins er
skipuð mönnum búsetitum á
Reykjavíiku'rsvæð'iniu, enda vart
um annað að ræða. Engin ástæða
Mín fyrsta sfcýra minning um
'þann ágæta mann Þórarin
Sveinsison, fiá Kirkjulbóli í Norð-
firði er Lengd , ,Te igsskemmtun' ‘
en svo voru hirnar árlegu sumar-
hátíðir Umf. Egils rauða í Kirkju-
bclsteig jafnan nefndar.
er til að ætlla annað en að þeir
vilji rækja Störf sín sem ibezt og
engum gera rangt til. En það ljgg-
ur í hlutarims eðli, að hjá þeim eru
höfuð'staðarsjónaimiðin ríkjandi.
Við Reykjaivík er líka miklu bet-
ur gert. í þessum efnum en önnur
sveitarfélög. Nægir í þeim efnum
að minna á Breiðholtsframikvæmd
iirnar. Þær Ihaffa forgagnsrétt til
þess fjármagns, isem varið er til
íbúðabygginga. Aðrir Ihúsbyggj-
endui’ verða að láta sér nægja það,
sem umfram ikann að vera.
Búseta í landinu ©r og Ihefur
alltaf verið tilviljunum háð. Það
s'em gert hefur verið til að Ibeina
hemni í annan farveg en hún Ihéfur
faiilið, hefur flest verið fálmkennt
og komið að litlu íhaldi.
Auðvelt er að beita búsnæðis-
lánum til þesis að hafa áhrif á bú-
Setu í landinu, þó ekki væri með
öðiu en því, að láta landsbyggð-
ina njóta jafnréttis við höfuð-
foorgarsvæðið í þeim efnum. Og
mieð því að veita mieiri fyrir-
greiðslu og Ihærri lán til bygginga
úiti á lamdi, er unnt að beina fóliks-
straumnum út á land. Emginn
st/jórnmálalf'Iokktur mun þó voga
sér að taka upp þá stefnu, vegna
hræðslu um atkvæðin sín í Reylkja
vík.
Var'la mun það fá hljómgrunn,
og er kannski ekki heldur ráðlegt
að flytja Húsnæðismálastofnunina
frá Reykjav'íllc. En skynsamlegt
væri, að deildir eða útibú frá
'henmi væru settar á fót í hyerju
kjördæmi eð'a landsfjðrðungi.
Þesisar deildir œtbu að 'hafa með
Ihöndum lánveitingar hvar í sínu
umdæmi, enda fái þær til umráða
leðlilegan hluta af því fé, sem ráð-
stafað er til hsúsnæðismála. Gæti
Iþotta orðið iskynsamleg ráðstöfun
og liður í framkvæmd stefnunnar
um dreifingu valds og rikisstofn-
ana.
Reykjavíkurvaldið íi húsnæðis-
málunum verður að taka enda.
En ihvað er þetta margumtalaða
Reykjavíkurvald ?
Það felst í yfirráðum yfir fjár-
málum, verzlun og viðskiptum.
Það felst í stað'setningu ríkisstofn-
ana og stórfyrirtækja. Það felst í
yfirdlrottnun höfuðborgarinnár í
efmaihagslífi og menningarstarf-
semi landsmanna. Þetta Reykja-
víkurvald verður ekfci yfirbugað,
nema landsbyggðin fái hlutdeild í
öllu iþessu,, þar á meðal í stjórn
ihúsnæðismála. — B. Þ.
Það er síðla dags. Fólfcið hefur
fært sig úr skógai'hvamminum,
þar sem það hafði hlýtt á ræður,
upplestur og söng, út á Máríu-
hclinn, þar sem ungmennafélag-
arnir höfðu rutt íþróttavöll. Fjöl-
menni var mikið, eins og jafnan á
Teigisskemmtunum, enda veðrið
eiins fagurt og það getur 'fegurst
orðið.
Fólkið hefur raðað sér í kring-
um völlinn og bíður þess, Sem þar
á að fara fram, með eftirvænt-
ingu.
Allt í einiu kemur Ihreyfing á
mannfjöldann og allir horfa í
sömiu átt. Inn á völlinn IMeypur
ungur maður klæddur hvitum
íþrcttabúningi og ber ispjót í
hendi. Hann er 'hár og grannur og
svo glæsilegur, að ungur drengur,
sem hafði alla sína vitneskju um
foetjur og íþróttir úr hetjusögum,
Þcirarinn Sveinsson.
fannst eins og þarna væri stigin
fram ein þeirra. Spjótið þaut úr
foendi hans og sveif í löngum fooga
áður en það stákkst á oddinn.
Hann tók það á ný, hljóp rösklega
til og þeyitti því af foeindi. Þannig
sýndi hann áhoirfendlum nokkur
spjótköst. Síðan tók hann kringl-
una Og isýndi á sama hátt áhorf-
endum, hvernig því áhaldi er kast-
að.
Þegar þetta gerðist var ég of
ungur til þess að átta mig á gildi
þessarar íþróttakynningar, sem
var sú fyrsta af þessu 'tagi hér í
Norðfirði, en fyrir mig var hún
sem opinberun.
Fegurð, glæsileiki og frækni í-
þróttamiannsinis opnuðu mér inn-
sýn í þann veruleifca, að þetta væri
víðar að finna en í bókum. Þetta
atvik man ég betur en nokkuð ann
að frá hinum mörgu Teigsskemmt-
unum fyrr og síðar.
Nokkrum árum síðar lágu leiðir
okfcar Þórarins saman. Fybst 1
Umf. Agli rauða og seinna í stjórn
og starfi innan UÍA.
Nánari kynini 'Vörpuðu aldrei
skulgga á þá glæstu mynd, sem ég
ber í hug mér frá Teigssfcemmtun-
inni, þegar ég var 11 ára.
Þegar ég nú drep niður penna
og reyni að koma á folað nokfcr-
um orðum í minningu þessa góða
vinar míns, iþá l'eita helzt á ihug-
ann minningarnar um þann mikla
hugsjónaeld, sem honum brann í
brjósti.
Huigsjónir um foeitra og fegurra
mannlíf. Hugsjónir um ræktun
lílcama og sálar einstaklingsinls og
trú á gildi íþrótta í slíku starfi.
Þórarinn þreyttist aldrei á að tala
um þessa foluti. Hvetja til djarfra
veir-ka til framgangs mannræktar-
hugsjóninni. Hvetja einstaklinga.
Hvietja félagasamtök.
Fyrst eftir að Þórarinn kemur
frá íþrcttakennaranámi í Dan-
mörku dvelur hann í föðurgarði.
Norðfiirzk æisika nýtur þá 'starfis-
krafta hans foæði í Norððfjarðar-
eveit og Nesk'aupstað. Hann iheld-
ur íþróttanámskeið og kemur á í-
þróttasamskiptum við önnur
byggð'arlög.
Árið 1935 ræðst hann Ikennari
að Eiðaskóla. Þann skóla sæikja
þá, isem nú, ungmienni víð'SVegar
að 'af Austurlandi.
Áhrif Eiðaskóla á austfirzkt
menningarlíff voru jafnan mjög
mikil.
Með komu Þórarins Sveimssonar
að Eiðaskóla fór einin þáttur
þeirra áhrifa grieínilega mjög vax-
andi, en það voru hin íþróttalegu
og um leið félagslegu áhrif. Þór-
arinn var mjög snjall og fjölhæf-
ur íþróttakennari og náði undra-
góðum árangri með nemendlur sína
á þeim stutta tíma, sem Ihéraðs-
skólagangan er. Hann hvatti einn-
ig nemienduir isína mjög til þess að
leggja ekiki árar í bát, þegar heim
kæmi, iheldur halda áfram að
'sfunda íþróttir og nota hverja þá
aðstöðu, sem fyrir hendi væri.
Hægt væri, þótt ekki verði gert
hér, að nefna ýmsa frækna íþrótta
m’enn, sem fengu sína fyrstu í-
þróttaþjáMun í Eiðaskóla og nutu
þess veganiestis, sem þeir höfðu
mieð ®ér þaðan.
Þeigar Ungmenma- og íþrótta-
samfoand Áusturlands var stofnað
árið 1941 undir fforystu Skúla
Þ’oi'steinssonar, þáVerandi skó(Ia-
stjóra á Eskifirði, var Þórarinn
Sveinsson kjörimn gjaldkeri sam-
bandsins cg gegndi hamn því starfi
um margra ára skeið. Þróttmikið
starfi UÍA á þessum áium þurfti á
að halda traustum og dugmiklum
mainni í gjaldfcerastarfið, góðum
sk'puleggjara og djörfum. Þar var
enginn Þóranni fremri og var það
mik/l gæfa fyrir UÍA, að Þórarinn
skyldi veljast í þetta starf.
Eiðar urðu brátt miðstöð í-
þróttalífsins á Austurlafodi. Þar
voru byiggð íþrót.tamamnvirki og
þar stóð hið raunverulega hteimili
UlA.
Mikið stai-f var þannig lagt á þá
Eiðamenn, sem voru hver öðrum