Birtingur - 02.01.1954, Blaðsíða 4

þegar ég var lagztur upp á dívan litlu síðar og
byrjaður að lesa, fylltist brjóstið þessari björtu
hljóðlátu gleði sem ljóð og vor eru alltaf að
reyna að tendra í okkur „svefngöngum vanans“
— með misjöfnum árangri, því miður.
Ég veit ekki annað um höfundinn en að hann
var sonur Theodóru skáldkonu og Skúla Thor-
oddsen, dó ungur, og vinur hans, Tómas Guð-
mundsson skáld, hefur ort eftir hann eitt af
sínum fegurstu ljóðum:
JÓN THORODDSEN
cand. jur.
IN MEMORIAM
I dimmum skugga af löngu liðnum vetri
mitt ljóð til þín var árum saman grafið.
Svo ungur varstu er hvarfstu út á hafið,
hugljúfur, glæstur, öllum drengjum betri.
Og því varð allt svo hljótt við helfregn þína,
sem hefði klökkur gígjustrengur brostið.
Og enn ég veit margt hjarta, harmi lostið,
sem hugsar til þín alla daga sína.
En meðan árin þreyta hjörtu hinna,
sem horfðu eftir þér í sárum trega,
þá blómgast enn, og blómgast æfinlega,
þitt bjarta vor í hugum vina þinna.
Og skín ei ljúfast æfi þeirri yfir,
sem ung á morgni lífsins staðar nemur,
og eilíflega, óháð því, sem kemur,
í æsku sinnar tignu fegurð lifir?
Sem sjálfur Drottinn mildum lófa lyki
um lífsins perlu í gullnu augnabliki —
Flugur er aðeins fimmtíu og fjögurra síðna
kver í mjög litlu broti; í því eru 14 prósaljóð
og einn ljóðrænn leikþáttur.
Prósaljóð — hvað er nú það? mun einhver
spyrja: getur prósi. óbundið mál, verið Ijóð?
Svörin hljóta að fara að miklu leyti eftir
strengjunum í brjósti þess sem fyrir svörum
verður. Þess vegna get ég ekki vænzt, að öðrum
finnist svar mitt fullnægjandi en þeim sem
njóta ljóðs með líkum hætti og ég: Ljóð verð-
ur að eiga póetískt innra líf jafn raunverulegt
og lífið í brjósti okkar, alls staðar nálægt og
skynjanlegt við lestur þess; — og þetta póet-
íska líf gefur ljóði sérstakan tón og töframátt
sem ekki er hægt að ná í venjulegu óbundnu
máli — miklu fremur í tónlist, dansi, leik- eða
myndlist. Þetta er mergur málsins: innra líf,
en ekki ytri búningur orðlistar sker úr því,
hvort hún er ljóð eða ekki. Kvæði getur verið
gersneytt póetísku lífi — er þá aðeins bundinn
prósi. Prósi getur átt póetískt líf — er þá ó-
bundið ljóð. í skemmstu máli: Prósaljóð er
sjálfstætt listaverk í óbundnu máli gætt póet-
ísku lífi. Prósaljóðlist hefur verið iðkuð um
aldir með öðrum þjóðum, og óbundin Ijóð
njóta þar sama þegnréttar og bundin. Allmörg
íslenzk skáld hafa ort óbundin ljóð með góðum
árangri, og má þar til nefna Jóhann Sigurjóns-
son, Jóhann Jónsson, Jakob Jóh. Smára, Sigurð
Nordal, Hannes Sigfússon og Thór Vilhjálms-
son, en eina íslenzka prósaljóðabókin, sem ég
hef rekizt á, er Flugur eftir Jón Thoroddsen.
Ástarfuninn hefði ekki orðið heitari, æsku-
gleðin bjartari, treginn yfir glötuðu tækifæri
dýpri, póesía forgengileikans hreinni í bundnu
máli en þessu margslungna óbundna ljóði:
ÁSTARSAGA
Ég er ung stúlka, sem dansa eftir veginum og syng.
Þegar ég mæti honum, hætti ég og hlæ.
Hvers vegna hætti ég og hlæ?
Ég dansa eftir veginum og syng. Þegar ég mæti hon-
um, hætti ég og hlæ.
Hvers vegna hættið þér að syngja?
Ég veit þaS ekki.
Hvers vegna hlæiS þér?
Ég veit þaS ekki.
En ég veit þaS. Þér eigiS gimstein, sem þér ætlið aS
gefa.
Ég dansa eftir veginum og syng. ÁSur en ég mæti
honum, sný ég við og flýti mér. Hann nær mér og réttir
fram hendumar:
Gimsteininn.
Ég skil ySur ekki.
Þér elskiS mig.
Hann tekur utan um mig og kyssir mig.
Hann tók utan um mig og kyssti mig.
4
BIRTINGUR