Eining - 01.11.1944, Blaðsíða 3

E I N I N G
og til þess er lýgin honum einkar þén-
ug í bili. Hann þyiiar ryki í augu ann-
arra til að afsaka sjálfan sig, fegra
málstað sinn eða sverta annarra. Oft
veit hann vart sjálfur, hvort hann,
skrökvar eða segir - satt, enda gera,
óstýrilátt geðlag, skert dómgreind og
vængstýfð siðferðiskennd, sitt til að
rugla hann í ríminu.
Ofdrykkjumaðurinn er í senn tor-
trygginn og auðtrúa. Tortrygnin bein,-
ist einkurn gegn þeim, sem reyna að
hjálpa honum, vandamönnum og vin-
um. Um þá viðhefur hann dylgjur og
hálfkveðnar vísur. Það sé nú ekki víst,
að þessi eða hinn sé allur, þar sem!
hann er séður; það vaki eitthvað annað
fyrir honum en hjálp við sig. Þessi tor-
trygni getur einnig brotizt út í fárán-
legri afbrýðissemi gagnvart eiginkonu
eða unnustu. — Á hinn bógin sýnir
hann óprúttnum drykkjufélögum furðu
legt trúnaðartraust. 'Gagnvart þeim er
hann auðtrúa, Þá lætur hann gjarna
teyma sig á asnaeyrum út í allskonar
ófærur.
1 áfengisvímunni kemst maður í
annarlegt sæluástand. Hann fjærlægist
veruleikann, nálgast draurn og al-
gleymi. Hann sjálfur og allt umhverfið
fær anna', gervi, sem er þægilegt, þótt
svikið sé. I endurminningunni fá
drykkj ustundirnar litríkan ævintýra-
blæ, sem laðar og lokkar. þannig skap-
ast drykkjufýsnin. Æ oftar lætur of-
drykkjumaðurinn það eftir sér aö losa
sig’ úr viðjum raunveruleikans og flýja
á náðir svikinnar sælutilveru vímunn-
ar. Fýsninni vex styrkur, og fyrr en
varir er hann orðinn viljalaust verk-
færi hennar.
Þótt hann viðurkenni drykkjuskap:
sinn og vesaldóm, skynjar hann aldrei
til fulls, hversu djúp eymd hans og nið-
urlæging er. Ilann gæti betur skynjað'
það hjá öðrum en sjálfum sér. Meðal
annars þess vegna er svo erfitt að fá
hann til að fyrirlíta í raun og sannleika
líferni sitt. Annað, sem gerir svo erfitt
fyrir um lækningu, er minningin um,
svikasælu ölvímunnar. Sú minning er
lífseig, getur lifað mánuðum og árum
saman eftir að drykkjuskap er hætt
og leitt í freistni.
Rétt er að taka það fram, að þessi
lýsing á ofdrykkjumönnum á við að
svo miklu leyti, sem áfengi og áfengis-
neyzla, breytir þeim. Meðal þeirra eru
vitanlega margir hæfileika- og mann-
kostamenn, og þeim kostum sínum
halda þeir að einhverju leyti þrátt fyr-
ir ofdrykkjuna.
Telja má, að hlutverk læknismeð-
ferðarinnar sé þríþætt. I fyrsta lagi
verður að svifta sjúklinginn áfenginu,
venja líkama hans af því og hjálpa til
að hann nái sem beztri líkamlegri
heilsu. Þessi þáttur er venjulega ekki
erfiður. Það er sjúklingnum engin of-
xaun að missa áfengið snögglega. Til
lengdar þjáist hann ekki af ílöngun í
eitrið. Að því leyti gegnir öðru máli um
áfengi en t. d. um morfín og tóbaks-
eitur. Vikur og mánuði getur það tek-
ið, að líkaminn nái fullum þrótti, en
sjklingurinn nær all-oftast furðulegri
heilsu. Þó getur eitrunin vissulega náð^
því stigi, að til verði vefrænar skadd-
anir, sem ekki læknast, t. d. ólæknandi;
heilarýrnun.
I öðru lagi beinist meðferðin að því
að afmá skaðleg áhrif áfengis og
áfengisneyzlu á sálarlífið, sérstaklega
að uppræta drykkjuhneigðina, og er'
sá þátturinn öllu erfiðari viöfangs. Það
vill lengi eima eftir af því, að sjúkling-
urinn sjái drykkjudaga sína fyrir sér
í hillingum, sveipaða ævintýrahjúp.
Hugmyndir um gleði og fegurð tengj-
ast í hugskoti hans hugmyndinni um
áfengisnautn. Þessi hugmyndatengsl
eru lífseig og eru ekki rofin, þótt hann
viðurkenni þörf sína til bindindis. En
þau verður að rjúfa og kriýta í staðinn
önnur og heilbrigðari. Við hugtakið
drykkjuskap á hann að tengja hugtök-
in eymd og vesaldómur, en gæfu og
manndóm við bindindissemi. Takist
þetta, minnist hann drykkjudaganna
frekar með hryllingi en angurværum
söknuði.
Sem þriðji þátturinn í meðferðinni
er þi'oskun skapgerðarinnar í heild.
Viljinn þarf að stælast, heilbrigður
metnaður og sönn staifsgleði að skap-
ast. Hér er um einskonar endur-upp
eldi að ræða, og má ráða það af líkum,
að árangur slíkrar viðieitni fæst ekki
auðveldlega né á skömmum tíma.
Bezt mun það reynast, að þessi lækn-
ishjálp fari fram í sérstöku heilsuhæli,
þar sem skipulag allt og starf miðast
við það eitt að lækna ofdrykkjumenn.
Inn á slíkt hæli fer sjúklingurinn ann-
aðhvort góðfúslega og gefur þá fyrir-
fram heit um a.ð hlíta ráðum læknisins
eða hann er sviftur sjálfræði, meðan á
meðferðinni stendur.
Við komu sína er hann sálarlegt ogj
líkamlegt rekald. Fyrst 1 stað þarfnast
hann mest hvíldar og góðs viðurværis.
Síðar eru honum fengin verkefni til úr-
lausnar, og starfar hann að þeim vissar
stundir á dag. Um starfsval er reynt
að fara eftir áhuga og kunnáttu, eftir
því sem við verður komið. Að vetrinum
er mest um innistörf, aðallega handíð-
ar ýmiskonar, svo og aðstoð við heim-
ilisstörf, en aðra tírna árs er meira
unnið úti, við jarðrækt og’ annað, sem
til fellur. Það er lögð mikil áherzla á
slíka vinnulækningu. Ordrykkjumaður-
inn er óhneigöur til reglubundms
starfs, og það kostar fyrirhöfn og tíma
að vekja og glæða vinnulöngun hans.
En takist það, er miklu náð.
í tómstundum teflir hann, spilar,
hlýðir á útvarp og les eða iðkar göngur
og aðra útileiki. Hann er örvaður til
hollra. iðkana í tómstundum, og hafi
hann hæfileika til sjálfsmenntunar. er
reynt að auðvelda honum aðganginn
að henni.
Reglusemi, hreinlætis og góðra um-
gengnisvenja er stranglega gætt á
slíku hæli. Aginn er nokkuð strangur,
og kunna margir því illa framan af og
.nefna ófrelsi eða annað verra.
Allt fyrirkomulag, útbúnaður og
starf hælisins miðar að því að hafa holl
uppeldisáhrif, verka mannbætandi. Það
mætti nefna hina óbeinu meðferð, til
aðgreiningar frá þeirri beinu hjálp,
sem læknirinn persónulega leitast við
að veita. Það starf er ekki í neinu frá-
brugðið starfi tauga- og geðsjúkdóma-
læknisins yfirleitt og nefnist sálar-
lækning (psychotherapi). Hann kannar
sálarlíf hvers eins, greinir það eða
greiðir flækjur þess og tengir eða
byggir það upp. Aðferðir hans við þetta
starf eru mismunandi, en felast að
verulegu leyti í samtölum. Það er tíma-
frekt og þarf að rækjast daglega, ef
vel á að vera.
Lengd dvalartímans er nokkuð mis-
jöfn og fer eftir því, hvernig miðar í
hverju einstöku tilfelli. Merkur sálsýk-
isfræðingui', Bleuler að nafni, telur
nauðsynlegt eitt ár sem miðaltíma, og
má það víst teljast sæmilegur tími. Að
dvölinni lokinni væri rétt að brautskrá
sjúklinginn til reynslu, og stæði sá
reynslutími í 1 ár. Ef hann á þeim tíma
félli ekki fyrir ofurborð áfengisfreist-
ingar, yrði hann brautskráður endan-
lega. En yrði hann innan þessa reynslu-
árs ber að ölvun, væri það réttur hælis-
ins og skylda að taka. strax við honum
til frekari meðferðar.
Þegar hælisvistinni sleppir, reynir
stofnunin eftir mætti að tryggja hon-
um hentugt starf, svo og húsnæði, ef
þess gerist þörf. Hann er hvattur til að
ganga í bindindisfélag, t. d. góðtempl-
araregluna, og gerast þar virkur
starfskraftur, sjálfum sér og öðrum til
heilla. Með þessu líkur venjulega hin-
um beinu afskiptum hælisins af skjól-
stæðingi sínum.
En hvernig fer svo fyrir honum?
Því miður ekki alltaf sem bezt. Beztu
drykkjumannahælin geta státað af því,
að 50, í hæsta lagi 75 af hundraði
læknist varanlega, og eru þó undan-
skildir sjúklingar, sem þangað slæðast
af vangá, — sjúklingar, sem auk of-
drykkjunnar eru haldnir geðbilun ann-
arrar tegundar eða meðfæddri geðveilu.
Þó er slíkur árangur í rauninni ekki
slæmur. Ofdrykkjan telst til langvinnra
geð- og taugasjúkdóma, sem allir eru
erfiðir meðferðar og margir enn þá
ólæknandi. Menningarþjóðir verja fé
og kröftum til rannsókna og tilrauna
á öllum þessum sjúkdómum, reisa heil-
ar stofnanir í þessu skyni, og enginn
telur það eftir.