Eining - 01.12.1953, Qupperneq 6

6
EINING
Myndin til vinstri er frá Amsterdam, en lún frá Rotterdam, og sést þar hin mikla brú yfir ána Maas
P
ctrióarfor
'ft
VI.
í litlu mánaðarblaði eins og Einingu,
verður að skipta rúminu bróðurlega og
eftir ástæðum á milli ýmislegs efnis,
er sækir að. í febrúarblaðinu 1953 lof-
aði eg framhaldi á greinarstúfum um
Parísarför mína. Lítið var reyndar eftir,
en áður en því yrði lokið, vildi eg að
samferðamaður minn, Brynleifur Tobias-
son, yfirkennari, legði nokkuð til sög-
unnar og skrifaði eina eða tvær greinar
um áfengismálaþingið sjálft. I marz-
hefti blaðsins birtist svo ritgerð Brjm-
leifs, en einnig var þar lofað framhaldi,
og það mun koma á sínum tíma. Allt
frá vormánuðunum og fram á haust
varð blaðið að fórna 19. norræna bind-
indisþinginu allmiklu rúmi, og varð því
framhald á Parísarförinni að bíða. —
Með nokkrum línum vil eg þá slá botn-
inn í minn þátt frásagnarinnar.
Síðustu nóttina í París dreymdi mig
mikinn snjó. Fyrir hverju getur snjór-
inn verið, hugsaði eg, er eg vaknaði.
Mig dreymir ávallt hey fyrir snjó, en
fyrir hverju skyldi snjórinn vera.
Þegar við ókum í eimreiðinni út úr
borginni árla dags, byrgði öskugrá þoka
alla útsýn. Þótti mér þetta skaði að geta
ekki séð neitt af nágrenni borgarinnar,
en þar rættist draumurinn um snjóinn.
Fljótt birti þó, er kom fram á morgun-
inn og nú lá leið okkar um frjósöm lönd
og fagrar borgir, yfir Belgíu, Holland,
Þýzkaland til Danmerkur.
I Amsterdam höfðum við ofurlitla
viðdvöl, en hún hefði gjarnan mátt vera
lengri. Þar kunni eg vel við mig og hefði
gjarnan viljað skoða borgina eitthvað að
ráði. Við fórum þó hraðferð um sund-
in með ofurlítilli listisnekkju, og fórum
undir margar brýr. Þær skipta hundr-
uðum. — Það er engu líkara en að
borgin sé byggð úti í sjónum.
Þar sem við gistum var húsráðandi
hótelsins hinn liprasti maður. Hann tal-
aði ágætlega ensku og ýms önnur tungu-
mál, hafði verið mörg ár í Indónesíu.
Hann gat skipt við okkur peningum á
alla vegu, og var mjög auðvelt að fá
hjá honum alla fyrirgreiðslu.
Ferðamenn eru forvitnir og vilja sjá
sem flest og kynnast lífi manna þar sem
leið þeirra liggur. Um kvöldið stungu
dönsku samferðamennirnir upp á því,
að við gengjum þar um sérstaka götu.
Eg skildi strax, að þar mundi lífið vera
eitthvað frábrugðið hinu venjulega. —
Gatan var illa lýst, en víða stóðu opnir
gluggar og sást vel inn í vistlegar stof-
ur, og var þar fremur rómantísk birta.
Við gluggana, eða því sem næst í glugg-
unum, sátu mjög léttklæddar dömur og
biðu þess að fá herraheimsókn. Stúlku-
kindurnar litu mjög sæmilega út og inni
hjá þeim var að sjá vistlegt. Það hefur
hver sína aðferð, veiðimaðurinn beitir
öngul sinn, og þessi stétt kvenna kann
sína veiðimennsku. En eins og oftar á
hálum brautum heimsins, eru bindindis-
menn, sem um þessa götu leggja leið
sína, sjálfsagt öruggari og betur settir
en hinir, því að samferðamenn mínir
þóttust vita það, að dömur þessar tækju
helzt ekki á móti sveini, er hefði ekki
með sér einhverja hressingu. — Biðin
er sjálfsagt stundum daufleg og þreyt-
andi.
Á skömmum tíma hefur Holland
orðið fyrir þremur miklum áföllum. Það
fékk sinn skerf af ógnum styrjaldarinn-
ar. Voru það ekki 30 þúsundir manna,
sem fórust í einni flugvélaárás á Rotter-
dam, aðallega í einu borgarhverfi? —
Og allir muna flóðin í fyrra vetur. En
þriðja áfallið í kjölfar stríðsins var þó
sennilega langþyngst á metunum. ,,Við
vorum rík, en erum nú fáæk þjóð“,
sagði hollenzk dama, er sat á móti mér
í vagni eimreiðarinnar. Ef Danir sáu
eftir spæni úr askinum sínum, ekki
stærri en íslandi, er auðskilið, hvílíkt
áfall það var Hollendingum að missa
Indónesíu.
Við höfum oft heyrt þetta nafn síð-
ustu árin, en hvað er Indónesía? Sjötta
fjölmennasta ríki veraldar. Þar eru um
80 milljónir manna á eyjaröð, sem nær
frá Sumatra og langt austur undir
Ástralíu, næstum 4000 kílómetra lengd.
Á Jövu einni eru um 60 milljónir, eða
1000 íbúar á hverri fermílu.
Frá þessum eyjum fengu Niðurlönd
einn sjötta tekna sinna fyrir síðari
heimsstyrjöldina, segir í ritgerð um
Indónesíu, í Reader’s Digest, ágúst
1953. Eyríki þetta framleiddi þá 40%
af gúmframleiðslu heimsins, fjórða hluta
af tinframleiðslu heimsins, fimmta hluta
teframleiðslunnar, töluvert magn af olíu,
og nóg handa öllum að bíta og brenna,
þrátt fyrir gífurlega mannfjölgun. — Á
Jövu fjölgaði fólkinu úr 10 milljónum
(1870) í 48 milljónir 1940.
Niðurlönd fleyttu rjómann, en
gleymdu að mennta þjóð Indónesíu. —
Aðeins 10% var læst og skrifandi, og
ef einhver vogaði sér að benda á, að
fullur magi væri ekki nóg, var hann
tekinn fastur, og vildu menn ekki lúta
stjórn, voru þeir fangelsaðir. Svo kom
dagur reikningsskilanna. Árið 1940
tóku Þjóðverjar Niðurlönd, Indónesía
fékk að ráða sér sjálf um stund, en 1942
komu Japanir til Eyjanna, og Indónesíu-
búar fögnuðu þeim. Þá komu fram leið-
togar úr útlegð og fangelsum. Það var
blandaður kór: miðaldra verkfræðingur,
Sukaro að nafni, lágvaxinn heldri mað-
ur frá Sumatra, Shahrir, er hafði setið
í fangelsum þriðja hluta 33 ára ævi
sinnar. Hinn þriðji var hagfræðingur af
hollenzkri menntun. Sá hét eða heitir
Mohammed Hatta. Hinn fjórði, segir
Reader’s Digest, var gáfaður Biblíu-
hestur að nafni Amir Sharifuddin.
Verkfræðingurinn Sukaro útnefndi
sig sem forseta Indónesíu lýðveldisins og
lýsti yfir sjálfstæði þess tveim dögum
eftir að Japanir gáfust upp. Hatta var
varaforseti. Nú færðust í aukana sam-
tök óaldarlýðs, er kallaði sig Darul