Eining - 01.12.1953, Qupperneq 15

EINING
15
Vtvarpsnmræðnr
um Ii rrvrrnd i 11 :i
I útvarpsumræðum frá Alþingi um
varnarsamninginn voru allir ræðumenn
sammála um eitt: þetta, að þjóðinni
stafaði margvísleg hætta af hersetunni.
Jæja, svo mun það vera, en þá hefur
líka hersetan sannfært okkur um eitt,
nefnilega það, að menning okkar og
þjóðaruppeldi er lélegt. Engum sæmi-
lega þroskuðum og siðuðum manni,
hvort heldur er karl eða kona, ungur
eða gamall, gæti stafað hin minnsta
hætta af hersetunni. En við virðumst
vera jafn varnarlaus fyrir öllu, bæði
fyrir árásum vopnaðra varga, og fyrir
óheppilegum áhrifum frá erlendri her-
setu okkur til varnar. Raunalegast er,
að þær varnir okkar skulu reynast létt-
vægar.
En við hverju er að búast? Skyldu ekki
kvikmyndir af lakari greðinni, glæpa-
mannasögur og klámbókmenntir, has-
arðblöð, andstyggilegt erlent jazzvæl í
útvarpi og fleira þess háttar geta skap-
að sæmilega góðan jarðveg fyrir óheppi-
legt ástand í sambandi við hersetuna?
Allar varnir bila hjá hverri þjóð, sem
ekki er búin alvæpni siðgæðisþroskans,
jafnvel þótt hermenn hennar séu margir
og gráir fyrir járnum. Þetta hefur sagan
sannað okkur hvað eftir annað.
Ef við höldum áfram að fóðra sálir
æskumanna á glæpakvikmyndum,
glæparejdurum, klámlesmáli, dönsum,
drykkju og drabbi, jazzi og öllu því, sem
léttúðin og kæruleysið lifir bezt á, og
notum svo andlaust fræðslustagl sem
fóðurbætir, þá má búast við alls konar
,,ástandi“, bæði í sambandi við her-
setu, löggæzlu og almennt réttarfar í
landinu.
Eg hlustaði aðeins á fyrri umferð út-
varpserindanna um varnarsamninginn.
Ekki gat eg varist brosi, er menn fjös-
uðu um það, að Bandaríkjamenn högn-
uðust á því að vera þvælast hér. Allt
má nú bjóða hlustendum. En eitt minnt-
ist enginn á í sambandi við allar hætt-
urnar, enda sennilega ekki þótt eiga
samleið með umræðunum um varnar-
samninginn og Keflavíkurflugvöll, en
það er flugvöllurinn í Reykjavík. Vissu-
lega er það eitt mesta undrunarefni, að
Reykvíkingar skulu vera svo sljóvir að
umbera þann flugvöll og eiga yfir höfði
sér þá hættu, sem bænum stafar af hon-
um, auk þess, sem hann er og hneyksli
á friðartímum, stór flugvöllur næstum í
miðjum bænum.
Það er fleira matur en það, sem
flokkspólitíkin lifir á. P. S.
GJafú* og greiðsla
til blaðsins
Einar Erlendsson, Vík, Mýrdal, 100 kr..
Páll Christiansen, Patreksfirði, 100 kr.
Séra Jóhann Briem, Melstað, 100 kr. Sig-
dór V. Brekkan, Neskaupstað, Norðfirði,
50 kr. Atli Baldvinsson, Hveravöllum, S.-
Þing., 50 kr. — Beztu þakkir. P. S.
Bindindismðnnum f jölgar í Stór-
þingi Norðmnnna, ekki svo á
Alþingi Islendinga
Við síðustu kosningar í Noregi fjölgaði
bindindismönnum í Stórþinginu úr 42 í
49. Þannig er þróunin hjá þeim, en því
miður er meinþróun í þessum efnum á Al-
þingi okkar íslendinga. Sagt er að stuðn-
ingsmönnum bindindismálsins hafi heldur
fækkað á Alþingi við síðustu kosningar.
Þá er það athyglisvert, að bæjarstjórn
Osloborgar veitir nú næstum heilmingi
meira fé til bindindisstarfs og áfengis-
varna, en undanfarin ár. — Undanfarið
hefur framlagið verið 24 þúsund norskra;
króna, en er nú 42,000.
Drekka fyrir
tvo milljarða dollara
Frakkar drekka áfenga drykki fyrir tvo
milljarða dollara árlega. Þetta er meira en
varið er til landvarna eða til skóla og heilsu-
verndar. Frakkinn drekkur fyrir tíunda
hluta árstekna sinna. 30% sjúklinga á geð-
veikrahælum eru sýktir af áfengisneyzlu.
Dánartala áfengisneytenda á aldrinum 30
—50 er þrisvar sinnum hærri í Frakklandi
en í Niðurlöndum.
Gott hlntskipti
Mínum get eg hrósað högum,
hef í öllu Guði treyst.
Líf mitt allt frá ceskudögum
er á slíku bjargi reist.
Þoð er lítilmannlegt að drekka
Nýjastiskólinn
Hér hefst þá þriðja kennslu-
stundin hjá menntaskólakennaran-
um Magnúsi Finnbogasyni, og nú
minnir hann okkur á að segja
ekki: dæmi upp á — heldur dœmi
um.
Ekki: að því er viðvíkur — heldur:
að því er varðar, tekur til. Sögnin að
viðvíkja er ekki til
Ekki: ræðan gekk út á — heldur:
rœðan snerist um, efni rceöumanns
var.
Ekki: öðru hvoru — heldur: öðru
hverju.
Ekki: vegsummerki — heldur:
verksummerki.
Ekki: stoppa — heldur: stanza,
nema staðar, staðncemast.
Ekki: mceta á fundi í skóla —
heldur: scekja fund, scekja skóla.
Ekki: vera mættur — heldur: vera
staddur, viðstaddur.
Ekki: húsið er yfirfullt — heldur
þéttskipað.
Ekki: ganga úí frá — heldur: gera
rað fyrir, ganga að einhverju vísu.
Við göngum út frá einhverjum, ef
við höfum verið staddir inni hjá hon-
um.
Ekki: hann er ábyggilegur —
heldur áreiðanlegur.
Ekki: það stendur til — heldur:
það er í ráði.
Ekki: möguleikar — heldur: kost-
ir, úrkostir, fceri, tcekifœri, horfur,
leið, skilyrði (t. d. ekki: ræktunar-
möguleikar, heldur: ræktunarskil-
yrði. Ekki: sigurmöguleikar, heldur:
sigurhorf ur.).
Meira setur kennarinn okkur ekki
fyrir að þessu sinni, og mun þetta
reynast okkur ærið nóg, því að rót-
gróinn vana þarf töluvert viljaþrek
og góðan ásetning til að sigra.
Getum við hætt að segja: stoppa
og tala um stoppistöð? Eigum við
ekki að strengja þess heit, að segja
nú upp frá þessu, að við ætlum að
stanza t. d. við þessa eða hina vagn-
stöð. Og því ekki nefna alla viðkomu-
staði strætisvagna: vagnstöð? Því að
þar sem vagn stanzar, þar er stöð
vagnsins, hvort viðstöðin er lítil eða
löng.
Þá er þetta leiðinlega orð: mögu-
legt og ómögulegt. Það á að hverfa,
því að fjöldi manna bítur hausinn af
skömminn og ber orðið vitlaust fram,
segir: ó-mögulegt.
Við höfum ekki öll fengið mikla
tilsögn í íslenzku og þess því tæpast
að vænta, að við tölum hreint mál,
en fallegast er málið auðvitað hreint,
eins og allt annað er fallegra hreint
en óhreint. Nokkuð má temja sér
þrifnað í þessu eins og öðru.