Eining - 01.06.1962, Qupperneq 5

EINING
5
berklavarnanna hér á landi farið fram
úr djörfustu vonum. Berkladauðinn hjá
okkur er einhver hinn lægsti í heimi,
árið 1956 0,8 af 10.000. Þess skal getið,
að þessi árangur hefur náðst án Cal-
mette-bólusetningar, nema hjá þeim,
sem umgengizt höfðu berklasjúklinga.
Tilheyrendur góðir. Ég skal ekki
þreyta ykkur meira en orðið er á upp-
talningu farsótta, sem hafa hrjáð land
vort á umliðnum öldum. Útrýming bólu-
sóttar og baráttan gegn barnaveikinni
með tilstyrk bólusetningar eru þó áfang-
ar, sem ve,rt hefði verið að ræða nánai',
en ég geri ekki ráð fyrir, að sú saga
yrði sérlega frábrugðin þeirri, sem þið
hafið að segja úr ykkar heimalöndum.
Eftir að næmir sjúkdómar urðu auð-
veldari viðfangs, beinist áhuginn meir
og meir að öðrum sjúkdómum, sem eru
nú efstir á blaði meðal dánarorsaka hér-
lendis, en það eru hjartasjúkdómar,
krabbamein og slysfarir. Verðum við nú
einkum að einbeita okkur að þeim.
Hjartasjúkdómar hafa aukizt mest að
tiltölu og eru nú 220%o allra dánaror-
saka (sjá töflu 4).
Krabbamein var á tímabili tíðasta
dánarorsökin, en hefur síðustu árin ver-
ið í öðru sæti. Hina öru hækkun línu-
ritsins eftir 1946 má að nokkru skýra
með því, að eftir 1947 hafa vefjarann-
sóknir verið viðhafðar í sívaxandi mæli.
Fram til 1954 voru að jafnaði færri en
eitt tilfelli af lungnakrabba á ári, en nú
eru allt að 11—12 árlega, og sennilega
fer sú tala hækkandi.
Slysfarir eru afar tíð dánarorsök hér
á landi, og veldur þar einkum, að fisk-
veiðar eru aðalatvinnuvegur lands-
manna. Þess ber að minnast, að fyrir
smáþjóð eins og okkur, 170 þúsund
manns, er missir einnar 40 manna tog-
araáhafnar álíka tilfinnanlegur og
missir 40 þúsund manna meðal stór-
þjóðar á borð við Bandaríkjamenn.
Hámarkið, sem þið sjáið á línuritinu
frá árunum 1941—42 stafar frá því, er
sjómenn vorir sigldu með fisk til Bret-
lands á stríðsárunum.
Af því, sem ég hef sagt hér í dag, má
marka, að náttúruöflin hafa á umliðn-
um öldum haft örlagarík áhrif á heil-
brigðisástand okkar.
Við lifum nú á hlýviðrisskeiði, eldur
og ís hafa þyrmt okkur tiltölulega lengi,
og lífskjör okkar og lifnaðarhættir hafa
stórbatnað, en það síðan haft hin hag-
stæðustu áhrif á heilbrigðisástandið.
Við höfum gnægð lækna, sjúkrahús-
byggingar eru komnar á góðan rekspöl,
okkur vantar aðeins hjúkrunarkonur.
Ef við hefðum nóg af þeim, gætum við,
sem störfum að heilbrigðismálum, horft
björtum augum til framtíðarinnar, því
að öll erum við sammála um, að Island
sé indælt land og að hér sé gott og heil-
næmt að búa.
Ef litið er til baka yfir hinar sex
slæmu aldir, sem ég hef lýst hér í dag,
og okkur verður jafnframt hugsað til
hinna sex góðu, áratuga að undanförnu,
hljótum við að fagna því, hversu marg-
falt meira hið góða má sín en hið illa.
Á þessum fáu áratugum höfum við unn-
ið upp að fullu það, sem glatazt hafði á
þessum óralöngu, öldum.
Meðalaldur okkar, sem var 1850—60
31,9 ár hjá körlum og 37,9 ár hjá kon-
um, var árin 1945—55 orðinn 69,4 ár
hjá körlum, en 73,5 ár hjá konum og
er því sambærilegur við það, sem er ann-
ars staðar á Norðurlöndum. Algerlega
sambærilegar tölur eru ekki fyrir hendi.
Slíkar tölur eru, hins vegar til varðandi
hlutfall barnsfæðinga, dánartölu og
ungbarnadauða.
Samkvæmt Annual Epidemological
and Vital Statistics fyrir árið 1956, síð-
asta bindi, sem gefið hefur verið út af
World Health Organization, erum við
prýðilega á vegi staddir að þessu leyti,
miðað við hin Norðurlöndin. Fjöldi
barnsfæðinga er mjög mikill, 28,3%0,
og almenn dánartala er mjög lág, eða
7,2%0. Ungbarnadauði e.r einnig mjög
lítill, 17,3%0 og er hinn lægsti á Norður-
löndum, álika og í Svíþjóð.
Á sviði heilbrigðismála erum við nú
meðal bezt stöddu þjóða heims.
Þið hafið setið hér kennslustund í
ömurlegum kafla íslandssögunnar.
Þessi kafli á einnig sínar björtu hlið-
ar, sem ég vona, að ekki hafi farið fram
hjá ykkur.
Störf að heilbrigðismálum, löggjöf,
stofnun sjúkrahúsa og aðrar opinberar
ráðstafanir og dagleg störf lækna og
hjúkrunarkvenna til varnar sjúkdómum
búa ekki yfir dramatískum spenningi
skurðstofunnar og gleði yfir skjótum
sigri. En sé skyggnzt um af sjónarhóli
og heildarsýn fengin yfir árangur alls
þessa, reynast heilsuverndarstörfin og
hinir seinunnu sigrar þeirra engan veg-
inn sneydd dramatískum áhrifum.
-k -jc -K
ÁFENGISNEYZLA OG VERÐLAG
ÁFENGIS
Merk og viöurkennd stofnun í Canada
hefur rannsakað hversu aukning áfengis-
neyzlunnar er í hlutfalli við verðlag áfeng-
isins. Síðan árið 1933, — er verð áfengra
drykkja þar í landi var raunverulega liæst,
þar sem frá því hefur það alltaf verið að
lækka, samanborið við annað verðlag —-
hefur áfengisneyzlan aukizt stöðugt. Verð
áfengra drykkja í Canada árið 1956 hefði
þurft að þrefaldast, segir í skýrslu rann-
sóknarstofnunarinnar, til þess að vera hlið-
stætt við verðið 1933, þegar almenn kaup-
hækkun og verðhækkun er tekin til greina.
DAUÐASLYS OG ÁFENGI
Nýjustu rannsóknir Svía varðandi umferð
og áfengisneyzlu, hafa leitt í ljós, að 30 af
hundraði dauðaslysanna orsákast af áfeng-
isneyzlu. Til dæmis voru 30% bílstjóranna,
sem fórust, ölvaðir, 35% hjólreiðamann-
anna og 30% gangandi manna. Rannsókn-
irnar voru aðeins varðandi þá, sem létust
á staðnum. Má því ætla, að þáttur áfengis-.
ins í dauðaslysunum sé enn meiri.