Einherji - 30.03.1944, Page 2

2
EINHERJI
á fulltrúum í stjórn og aðrar
trúnaðarstöður félagsins. Öðrum
megin voru kommúnistar, sem
hugðu til landvinninga og töldu sig
svo flokkslega sterka að þeir gætu
fært út yfirráða svæði sitt eða að
minnsta kosti minnkað áhrif Al-
þýðuftokksmana innan félagsins
og buðu jafnvel Fram'sóknarmönn-
um samstarf. Framsoknarmenn
innan K. F. S. hófu þá tilraunir um
að reyna að koma á varallegum
sáttmála og samstarfi milli þeirra
þriggja flokka innan K. F. S. sem
megin þorri félagsmanna fylgir í
landsmálum. Alþýðuflokkurinn var
strax reiðubúinn til slíks samstarfs
með Framsóknarmönnum, erí
kommúnistar tregir en létu þó til-
leiðast á síðustu stundu. Þessir
þrír aðilar gerðu svo með sér
„friðar“-samning og eins og segir
í samningnum, að hann „byggist á
hyggju fyrir velferð Kaupfélags
Siglfirðinga og friði um starfsemi
þess, sem samningsaðilar álíta
bezt tryggða með samstarfi þess-
ara þriggja flokka, sem mynda
kjarna K. F. S. — þannig, að þeir
allir eigi sína fulltrúa í stjórn fé-
lagsins.“
Samkvæmt samningnum var úti-
lokað, að nokkur flokkur gæti
hagnast á pólitískum áróðri innan
félagsins eða komizt þar í meiri-
hluta í stjórn. Það má að vísu
segja, að það sé ill nauðsyn, að
einstaklingar þriggja pólitískra
landsmálaflokka þurfi að gera með
sér pólitískan friðarsáttmála inn-
an eins Kaupfélags, en tilgangur-
inn helgaði meðalið í þessu tilfelli.
Samningurinn útilokaði að nokkur
flokkur gæti haft ávinning af því
að hefja pólitískar deilur innan fé-
lagsins. Með samningunum var
pólitískum forystumönnum gert ó-
kleift að ná undir sinn flokk auk-
inni valda-afstöðu innan félagsins.
Þegar þannig ávinningsmöguleik-
inn var útilokaður er líklegt, að
áhugi hinna pólitísku foringja til
að hafa áhrif á stjórn og starf-
semi félagsins, mundi dvína, og
hinir pólitísku hermenn í
stjórn K. F. S. myndu smá hverfa
þaðan og þangað veljast eingöngu
menn, er hugsuðu um kaupfélagið
og störfuðu fyrir málefni þess.
Og enginn þarf að efa, að slík
þróun hefði orðið félaginu til góðs.
En Adam var ekki lengi í Para-
dís. Samningurinn hafði ekki stað-
ið nema 9 mánuði þegar kommún-
istar tilkynntu Framsóknar- og
Alþýðuflokksmönnum, að þeir
vildu ekkert hafa lengur að gera
með þennan friðarsamning og
sögðu honum upp án þess að til-
greina nokkra ástæðu að óska
eftir nokkrum viðræðum út af
uppsögninni. Framsóknarmennirn-
ir og Alþýðuflokksmennirnir, sem
meintu samninginn ærlega, frá
sinni hálfu, komu sér þá saman um
að skrifa kommúnistum og
spyrjast fyrir um ástæður
fyrir uppsögninni, en þeir létu ekki
svo lítið að svara.
Kommúnistar hafa nú með þögn-
inni viðurkennt, að þeir hafi enga
frambærilega ástæðu haft til að
segja upp samningnum. Það er og
vitað, að í fyrra þegar samningur-
inn var gerður var „deilu“-höfð-
inginn Þóroddur Guðmundsson
ekki í bænum, en allar likur benda
til, að það hefði aldrei názt sam-
komulag, hefði hann verið heima.
Nú telur Þóroddur og aðrir for-
ingjar komma, að þeir séu svo
flokkslega sterkir, að þeir geti náð
meirihlutaaðstöðu innan stjórnar
K. F. S. og þá skal ekki hikað við
að segja upp gerðum samningum.
Grein sú, er ég reit í síðasta
Einherja um skipsflakið „John
Randolph", og sinjun ráðherra um
það leyfa kaupin, hefur farið illa,
í taugarnar á tveimur bæjarfull-
trúum, þeim Erlendi Þorsteinssyni
og Þóroddi Guðmundssyni. Báðir
skrifa þeir langar greinar í blöð
sín til að reyna að sýna fram á,
hversu gott verk og sjálfsagt
meirihluti bæjarstjórnar hafi unn-
ið með því að samþykkja að kaupa
flakið. Þessi ákafi róður þeirra:
fyrverandi uppbótarþingmanns og
núverandi uppbótarþingmanns, fyr
ir að verja kaupin, er næsta furðu-
legur, ekki sízt þegar þeir leggj-
ast svo lágt hlið við hlið að bera
ósannindi, óhróður og illkvitnis-
legar getsakir á menn, af því að
þeir hafa aðra skoðun á flaks-
kaupunum og hafa rökstutt hana.
Ósannar aðdróttanir að atvinnu-
málaráðherra.
f grein sinni í 11 tbl. Mjölnis
segir Þóroddur: „Sjálfsagt skilja
allir, að þessi óvenjulega fram-
koma ráðherrans (að synja um
samþ. á kaupunum) er ávöxtur
af undirróðri héðan heiman að,
enda, orkar það mjög tvímælis, að
bæjarstjórn sé skylt að leita sam-
þykkis ráðherra fyrir þessum
kaupum.“
Þóroddur Guðmundsson er
þarna að gefa í skyn, að ráðherra
hafi neitað að samþykkja kaupin,
af því að einhverjir, sem á móti
kaupunum voru hér heima, hafi
beðið hann að gera það. Hver
skyldi trúa því, að þingmaður,
jafnvel þótt hann sé kommúnisti,
leyfði sér að hafa slíkan mál-
flutning? Það sanna í málinu er,
að bæjarstjóri, sem þá var staddur
fyrir sunnan, óskar eftir samþ.
ráðherrans, og ráðherrann tilkynn-
K. F. S. skal vægðarlaust fórnað á
flokkshagsmunaaltari kommún-
ista. Það skal engu um það spáð,
hvort kommúnistum tekst það eða
ekki, en vonandi er að ógæfa
K. F. S. verði ekki svo mikil.
Framsóknarmenn og Alþýðu-
flokksmenn og fl. innan
K. F. S. hafa ákveðið að standa
áfram saman um þá afstöðu að
láta engum pólitískum flokki
heppnast að komast í hreina meiri-
hlutaaðstöðu í stjórn K. F. S. og
þeir treysta á stuðning allra fé-
lagsmanna, utan kommúnista, til
að hindra það, að Þóroddur Guð-
mundsson og hans sálufélagar
komizt í meirihluta í stjórn K.F.S.
ir bæjarstjóra, að hann muni leita
álits vitamálastjóra og fleiri um
málið. Nú vita allir, og Þóroddur
jafnvel líka, að bærinn gat ekki
keypt flakið og notað það sem
hafnarmannvirki í höfnina, nema
fá til þess leyfi vitamálaskrifstof-
unnar, og það var því bein skylda
ráðherra að leita umsagnar vita-
málastjóra. Þegar svo umsögn
vitamálastjóra kemur, leggur hann
og hinn aðilinn líka, eindregið á
móti því, að kaupin fari fram, en
þá á ráðherrann, eftir túlkun Þór-
odds, að samþykkja kaupin. Finnst
nú ekki mönnum vitlegt og velvilj-
að, svo ekki sé meira sagt, af
þingmanninum að halda slíku
fram?
Mat Þórodds á álitsgerðum.
Þegar Þóroddur er búinn í grein
sinni að fara með áður nefndar
dylgjur um ráðherrann, segir hann
„Það er að vísu svo,
að í slíkum málum eins og þessum
er erfitt að dæma fyrir menn, sem
ekki eru verkfróðir og verður þá
auðvitað að leita til sérfróðra
manna, þetta var gert“ Já þetta
gerði ráðherra og úrskurður hinna
verkfróðu var sá, að þeir töldu
ekkert vit í, að flakið yrði keypt,
og ráðherra gat því ekki annað
en sinjað um kaupin nema að gera
rangt sem ráðherra. Tvær álits-
gerðir frá vitamálastjóra og for-
stjóra landsmiðjunnar, telur Þór-
.oddur að engu hafandi, af því, sem
sem það hentar ekki hans mál-
stað, en álit Snorra og Sveins
aftur óskeikult. Þetta myndi nú
nálgast það að hagræða staðreynd-
um og sannleika eftir því sem bezt
hentar.
Erlendur hræddur við sannleikann.
I grein sinni í Neista „Hey í
harðindum“ er Erlendur Þorsteins-
son mjög hneikslaður yfir því, að
ég skuli hafa minnzt á flakskaupin,
og segir, að ég hafi þó haft vit
á því, að birta ekki nema hrafl úr
skýrslunni. Það sem ég gerði í
minni grein var að skýra frá
gangi málsins frá því ég reit síð-
ast um það í Einherja. Mestur
hluti greinar minnar var útdrátt-
ur úr skýrslum um málið og orð-
rétt seinni álitsgerð vitamála-
stjóra. Eg minntist ekki á Erlend
Þorsteinsson eða neinn annan, er
voru við kaupin riðnir, heldur að-
eins gang málsins. En það er eins
og fyrri daginn, að Erlendur hef-
ur vondan málstað að verja og
þarf því að ræða um mennina, en
ekki málin. En hversvegna birtir
ekki Erlendur í Neista allar álits-
gerðirnar orðréttar? Er ástæðan
kannske sú, eins og hjá mér, að
rúmið leyfi það ekki, að því við-
bættu, að þá ætti hann erfiðara
með að tala um fánýti þeirra. Svo
æstur er Erlendur í varnarróðri
sínum, að hann lemur vitamála-
stjóra og gefur honum heldur leið-
an vitnisburð sem opinberum
starfsmanni. Hann segir, að vita-
málastjóri hafi í álitsgjörð sinni
„ýmsar órökstuddar fullyrðingar.“
En hversvegna leggur Erlendur
þetta ofurkapp á að reyna að telja
mönnum trú um, að skýrslur
þeirra Ásgeirs og Emils séu svona
lítils virði ? Það skyldi þó ekki
vera, að honum findist vitamála-
stjóri í sinni glöggu skýrslu
höggva allnærri þeim mönnum,
sem samþykktu. kaupin.
Hversvegna keypti Rauðka ekkí
flakið, ef það er nú hagkvæmt
fyrir lýsisgeymi, eins og Erlendur
og fleiri vilja vera láta?
I grein sinni lætur Erlendur í
það skína, að hann hafi aldrei
viljað kaupa flakið til að nota
það sem bryggju, það hafi verið
Sveinn Þorsteinsson, heldur aðeins
sem tanka fyrir Rauðku, og heldur
því fram, að það hafi verið hag-
kvæm kaup að kaupa það fyrir
180 þús. kr. til þeirra hluta. Nú
er það vitað, að s.l. sumar vissi
Rauðkustjórn um sölu á flakinu,
nokkrum dögum áður en sala fór
fram. Þá er ekki hafizt handa um
kaupin. Flakið er þá selt á rúmar
30 þús. kr. og má gera ráð fyrir
því, að það hefði aldrei kostað
hingað komið meira en 100 þús.
kr. en nú telur Erlendur fyrver-
andi formaður Rauðkustjórnar,
það hagkvæmt fyrir bæinn að
kaupa það fyrir 180 þús. kr.
Ef þetta er rétt hjá Erlendi,
hefur Rauðkustjórn skaðað bæinn
um ca. 80 þús. kr. eða meira. Og
Ef Erlendur er jafn viss um ágæti
flaksins, eins og hann vill vera
láta, hversvegna beitir hann sér þá
ekki fyrir því, að Rauðka kaupi
flakið, þegar hann veit, að hafnar-
Tveir -,,Rando 1 phs“-
ræðarar.