Freyr - 01.07.1930, Blaðsíða 13

FREYR
81
öld. Þó er að öllu samantöldu svo víða get-
ið um veðuráttu og árferði í Sögunum, að
» það nægir til þess að sýna, að veðurfar á
landnámsöld og söguöld, hefir ekki verið
frábrugðið veðurfari seinni alda, og engin
ástæða er til að ætla, að það hafi verið
betra eða verra á hinum síðari öldum, er
vér höfum nægar skýrslur um. Ég hefi
hér í þessu riti tínt saman alt það úr sög-
unum (eða nærri alt), sem á einhvem hátt
snertir veðuráttufar og árferði. Af tilvitn-
unum má sjá, að veðráttan hefir á sögu-
tímanum verið breytileg eins og síðar, góð
cg vond ár skiptast á með köflum, hafís
hefir þá sem síðar komið að landinu og
með honum birnir og rostungar; kafalds-
hríðar og ófærðir hafa verið á vetrum,
áfreðar og hagbönn, stundum fjártjón og
hallæri alveg eins og síðar“.
Næst vil ég leyfa mér að taka upp úr
annálunum lýsingu á nokkrum ísárum:
» „1615. Rak inn ís fyrir norðan land á
þorra og kringdi um alt land. Hann rak
ofan fyrir Reykjanesröst og um Voga og
f.vrir öll Suðumes ... Var þá seladráp á
ísi um Suðumes. Hafisinn var svo mikill,
að ekki varð róið fyrir sunnan Skaga
(Garðskaga?). Þá brotnuðu hafskip víða í
ísi. Fyrir norðan lá ísinn til fardag'a. 1685:
Hafísar komu á einmánuði og lágu til höf-
uðdags nyrðra ... 1695 — ís rak um vet-
urinn upp að Norðurlandi og lá hann fram
um þing, norðanveður ráku ísinn austur
fyrir og svo suður, var hann kominn fyrir
Þorlákshöfn fyrir sumarmál og sunnu-
daginn fyrstan í sumri (14. apríl) rak
hann fyrir Reykjanes og Garð og inn á
fiskileitir þeirra Seltiminga og að lokum
að Hvaleyjum og inn í Hítárós, fór hann
á hverja vík. ... Þá mátti ganga á ísum
af Akranesi í Hólmakaupstað (Reykjavík)
og var ísinn á Faxaflóa fram um vertíðar-
lok rúmlega. ... Að vestan kom ís fyrir
Látrabjarg, en norðanlands matti ríða og
renna fyrir hvern fjörð um vorkrossmessu.
... Nyrðra sást eigi út yfir ísinn af hæstu
fjöllum. Syðra sást út yfir hann og kaup-
skipin fyrir utan, sem hvergi komust að
landi, og eigi varð heldur komist til þeirra
og komust menn í mikla þröng af siglinga-
leysinu ... 1710 — Hafís mun hafa verið
nærri landi, því þess er getið, að skip kom
í Hafnarfjörð miðvikudaginn seinastan í
sumri, það hafði verið fast í ís 1 18 vikur
og hafði með sér fólk af öðru skipi, sem
farist hafði í ísi. Þeir vom alls 70 og
komnir í dauða af sulti. ... 1741 — Var
þá hart fyrir norðan og hafísar miklir, þá
mun ís hafa rekið burt seint í ágúst.
... 1782 — Vetur kaldur og frostamikill,
hafís rak að, hinn 16. mars og lá síðan
langt fram á sumar og hindruðu ísar kaup-
skip frá höfnum. ... 1792 — Kom hafís í
janúar að Norðurlandi og lá til miðsum-
ars ... lágu hafísar þá austur fyrir land,
alt suður að Horni. ... 1796 — Hart var
og lágu hafísar fyrir landi nyrðra og
vestra; kom ísinn um fardaga og lagðist
um Norður- og Vesturland og lá um sum-
arið út allan ágúst. ... 1807. Mikill frosta-
og ísavetur ... voru hafþök fyrir norðan,
austan og vestan land og svo fyrir sunnan
nema nokkuð af Faxaflóa var autt, voru
þar svo miklir lagnaðarísar, að ekki varð
róið, en fyrir norðan sá enginn út fyrir
ísinn af háfjöllum, og komu Grímseyingar
á honum í land og inn á Akureyri og
sögðu hafþök fyrir utan Grímsey. ... ís-
inn leysti eigi frá Norðui’landi fyr en 16
vikur af sumri, svo kaupskip komust eigi
á hafnir. ... 1821. ... Hafís þessi lá við
Austurland til ágústmánaðarloka. ...
1829. ... Ilinn 5. maí fyltist Ólafsfjörður
og urðu hafþök fyrir öllu Norðurlandi og
fyrir Vestfjörðum; var meiri og minni ís
nyrðra alt sumarið og um 23. ágúst var
alt sagt fult af ís frá Skaga til Grímseyj-
ar. ... 1835. ... ísinn komst snemma