Akranes - 01.11.1942, Blaðsíða 3

akranes
3
Kristín
á Jaöri
Allir Akurnesingar kannast við þetta
nafn; en þessi gamla heiðurskona varð
85 ára gömul 12. nóvember 1942. Kristín
er fædd að Hamrakoti í Andakíl 12.
nóv. 1857, en það er eitt af kotunum,
sem stóð í „túnfætinum“ á Hvanneyri.
Foreldrar hennar voru Jón Sigurðsson
og Þórunn Ólafsdóttir, ættuð úr Borg-
arfirði. Áttu þau sjö börn og var Krist-
ín þeirra elzt, en ekki var hún nema 12
ára, þegar faðir hennar féll frá. Fékk
hún því fljótt að „kanna heiminn“, en
ekki hefur það enn bugað hana eða
brotið. Móðir hennar bjó áfram á kot-
inu með börnunum og kemur þeim öll-
um upp, sjálfsagt hefur þurft til þess
nokkurn kjark og dugnað, og virðist
sem Kristín hafi erft mikið af þeim eig-
inleikum frá móður sinni, því ekki hef-
ur lífið alltaf „leikið við hana“.
Árið 1880 giftist Kristín Jóni Hálf-
dánarsyni, efnilegum manni, ættuðum
úr Stafholtstungum. Þau byrjuðu bú-
skap í Tungunesi við Hvanneyri, en
bjuggu þar aðeins í tvö ár. Þá fluttust
þau að Ósi og voru þar í eitt ár, þaðan
að Bráðræði í eitt ár. Að Jaðri fluttust
þau svo árið 1884 og þar var Kristín
síðan í 48 ár eða til ársins 1932, er hún
hætti búskap og flutti hingað ofan eftir.
Þegar þau höfðu verið á Jaðri í fjög-
ur ár missti hún mann sinn. En meðan
hann lá á börunum, lá hún á móti hon-
um „á sæng“ og eignaðist þá sjötta barn
sitt. Þetta hafa því hlotið að vera æði
erfiðir tímar ofan á allt baslið og fá-
tæktina. í bili fannst henni því ekki
„sólin skína glatt“, en þegar hún komst
á fætur „sást vel til sólar“, og þrátt fyr-
ir allt mótlæti og erfiðleika finnst henni
að hún hafi verið „sólskinsbarn“.
Þegar þau byrjuðu að búa áttu þau
eina kind og eina hryssu, en móðir
hennar lánaði þeim eina kú. Þau voru
dugleg og samhent, hann stundaði sjó
og vann að heimilinu jöfnum höndum,
hann byggði bæinn; en hans naut ekki
lengi við, eins og áður segir.
Það hefur því víst engan langað til að
standa í sporum Kristínar, enda ekki
Öllum hent. Kjarkur hennar og dugnað-
ur virtist vaxa við þessa erfiðleika.
Móðir hennar kom til hennar og var
hjá henni í nokkur ár, því nú varð
Kristín að vinna öll karlmannsverkin.
Hún sló, batt og reiddi heim, lét niður
og tyrfði, færði upp mó og seldi hann,
og gerði allt á bænum nema að rista
torf. Hún lánaði sjálfa sig og hrossin í
mó, gekk á milli „liðlangan daginn“ og
fékk eina krónu fyrir sig og aðra fyrir
Kristín á Jaðri
hestinn. „Það var náttúrlega ekki mik-
ið, eins og keppst var við“, segir Krist-
in. „Þrátt fyrir alla erfiðleika höfum við
aldrei soltið. Það gáfu mér margir í soð-
ið, og það hafa allir verið mér góðir“,
segir hún ennfremur, „ekki sízt Garða-
hjónin Sigmundur og Vigdís, sem voru
næstu nágrannar mínir um tugi ára.
Það er auðheyrt, að þessi kona hefur
ekki fyrst gert kröfur til annarra, og
hún er ekki að vanþakka það ,sem
henni er gott gert. Það er sjálf-
sagt rétt, að það hefur margur „rétt
henni“, en trúað gæti ég, að það væri
ekki meira en sumir hafa þegið, og lítið
fundist td um, og trúað gæti ég, að
Kristín hafi stundum endurgoldið „gjaf-
irnar í fríðu“, því illa þekki ég kven-
manninn, ef hún hefur viljað láta
„standa upp á sig“.
Þau áttu 6 börn, eins og áður er sagt,
tvö þeirra dóu ung, en auk hinna fjögra,
ól Kristín upp dótturson sinn alveg, og
annan dreng frá 10 ára aldri. Aldrei
þáði hún af sveit, — en nærri lá það,
þegar hún missti þessa einu kú. — Hún
„átti sveit“ í Stafholtstungum og fór þá
til þeirra að leita ráða. — Jú, hún gat
komið upp eftir. — Nei, hún ætlaði að
láta fyrirberast í kotinu, hvað sem það
kostaði. Henni var þá fengin ein kýr af
10 eða 12, sem reknar voru heim á
„bænum þeim“, hún „lammaði“ með
hana út eftir, en ekki hefur það verið
yngsta kýrin í hópnum, því ekki var til-
tök að „setja hana á nema árlangt“. „Þá
komu dagar og þá komu ráð“. Kristín
á Jaðri „sleit ekki sínum skóm í vafa-
samar ferðir“. Kristín var „margra
manna maki“. Hún var ekki að vola út
úr smámunum. Hún var kát og fjörug
og hafði nógan tíma til alls. Hún kom
oft ofan í „Skaga“ og þið skulið ekki
halda að hún hafi verið eins og „drusla“.
Nei, hún var prúðbúin, alltaf mætti hún
á manntalsþingum og mannfundum yf-
irleitt. Á öllum jóla- og sjómannasam-
komum var hún, og spilaði þá af mikl-
um áhuga og „hjartans list“. Það var
svo fjörugt í kringum hana, að hún gat
a. m. k. „lífgað hálfdauða“.
Kristín var ákaflega reglusöm og á-
byggileg, hún bað ekki Um það, sem
hún ekki gat borgað, og hún dró ekki
að borga, þegar hún gat það. Hún fór
heldur ekki illa með peninga, — hve-
nær átti hún að geta það? — Það mátti
miklu fremur segja, að allt yrði að fé í
höndum hennar, og'var hún þó enginn
„nirfill“. Þegar Kristín átti flestar
skepnur, hafði hún þrjár kýr, 30 kind-
ur og 5 hross, af þessu má sjá, að hún
hefur „lagað. til“ „harðbalakotið“, sem
aldrei gat sprottið og aldrei „beit“ á. En
þegar Kristín hætti „stríðinu“ 1932,
skuluð þið ekki halda að hún hafi skuld-
að neitt. Á þeim árum lagði Kristín ár-
lega fyrir peninga, ég skal segja ykkur
í trúnaði — það voru sömu árin, sem
ungir menn höfðu fleiri þúsund krón-
ur í árshýru, höfðu sinn eina skrokk
að hugsa um, og fengu víxillán fram á
miðja vertíð.
,Þetta eru nú borgararnir, sem ríkið
ílýtur á“, en þeir fá fæstir „kross“.
Kristín er kvenskörungur, gæðakona
og göfug sál.
Hún er enn ekki „úldin“ eða afundin
hún Kristín á Jaðri, heldur kát og fjör-
ug, skrafhreyfin og bjart yfir henni. Vér
óskum henni til hamingju, þökkum
henni fyrir mikið og gott dagsverk, og
gleðjumst innilega yfir „uppskeru“
hennar, að fá nú að vera í ellinni, „án
þess að þræla“ hjá dóttursyni og konu
hans, sem allt vilja fyrir hana gera. Það
er gleði og ánægjuefni í öllu losinu og
kæruleysinu, að finna fyrir slíkt fólk,
því ekki er það á hverju strái.
Ó. B. B.
Merkisk oruin
Þórunn Richardsdóttir Sívertsen verð
ur 80 ára 4. desember n. k.
Áheit til sundlaugarinnar.
Frá N. N. kr. 20.00.
Þakkir Axel Sveinbjörnsson.
Frððleikssmælki
Skammt fyrir utan franska iðnaðar-
bæinn Lille, sem nú er oft nefndur í
sambandi við loftárásir og liggur ná-
lægt landamærum Belgíu, er hundagraf-
reitur, og eru í honum grafin mörg
hundruð tryggra dýra, sem hafa látið
lífið í þjónustu húsbænda sinna. Hús-
bændurnir voru nefnilega smýglarar, og
hundarnir voru skotnir, þegar þeir voru
að gera „skyldu“ sína, en hún var að
rása yfir landamærin og flytja tóbak á
milli; voru bundin 20 kíló á bakið á
hverjum. Fyrir ófrið skutu tollverðir að
meðaltali 60 hunda á ári, sem fengust
við þessi störf.
Sanntrúaðir Múhameðstrúarmenn
byggja sjaldan hús eða vefa dúk svo,
að beinar línur séu í því eða samræmi
(symmetri), og er það af því, að þeir
telja Allah einan fullkominn, og að all-
ar tilraunir manna til þess að líkja eft-
ir fullkomleika hans sé guðlast.