Akranes - 01.11.1942, Blaðsíða 5

akranes
5
matar, og fór hún til efnaðs nágranna
síns og bað hann að lána sér saltfisk í
soðið. Hann spyr með hverju hún ætli
að greiða. „Eins og sakir standa hgfi ég
ekkert til nema gullhring á hendi mér“,
segir Kristrún. Hún fékk eitthvað af
fiski, en hann tók hringinn.
Til þess að reyna að láta börnin njóta
þeirrar menntunar, sem fáanleg var, tók
hún að sér að hirða um skólahúsið, en
fyrir það skyldi hún hafa 2 börnin end-
urgjaldslaust í skólanum. Fékk hún
þannig sem svaraði 24 kr. á ári fyrir
þann starfa. Það þætti lítið nú.
Hún fór seinust í rúmið og fyrst á
fætur, beint út í kuldann til að ylja
upp í skólastofunum, svo börnin henn-
ar þyrftu ekki að verða úti á hjarni
menntunarleysisins. Ást og umhyggja
góðrar móður fyrir börnum sínum er
þrotlaus.
Stundum er eins og engin takmörk
séu fyrir þreki manna og dugnaði, hús-
rúmi og matarfo'rða, þegar hvorttveggja
fer saman, áð keppt er að ákveðnu
marki og veitt er af góðvild og göfgi.
Það er alveg furðulegt en satt, að á
þessu heimili, sem hér hefur verið lýst,
var bæði „sjúkrahús og gististaður“ oft
hvorttveggja í senn.
Milli 1880 og 1900 fóru stundum marg-
ir norðlenzkir sjómenn til sjóróðra á
suðurnes, gengu þá jafnan hingað, en
fengu flutning héðan til Reykjavíkur.
Lágu þá stundum hópar manna til
byrja, stundum fleiri daga. Einu sinni
voru þá 14 slíkir langferðamenn á
Bjargi í 16 daga samfleytt. Gat náttúr-
lega ekki farið vel um alla. En börnin
urðu að sofa á gólfinu og á öðrum bæj-
um. Þessir menn ætluðu að borga um
vorið. Vorið kom en engin greiðsla, svo
var oft í þá daga að ekki var krafizt
borgunar, og gestir höiðu ekki mikið
til að borga með sérstaklega ef illa
fiskaðist.
Árið 1886 kom hingað sem læknir
ágætismaður Ólafur Guðmundsson. Ár-
ið eftir var hann beðinn að taka til
lækninga sullaveikissjúkling ofan úr
Borgarhrepp, Halldór Jóhannesson að
nafni. Að hans ráði leitaði faðir pilts-
ins til Kristrúnar um húsnæði og hjúkr-
un fyrir sjúklinginn. Tók Kristrún það
að sér og hafði hann á heimilinu í 12
vikur samfleytt. Fékk hann góðan bata.
Eftir þetta var einn eða fleiri sjúkling-
ar á hverju ári á Bjargi meðan Ólafur
var hér læknir, sömuleiðis í tíð Björns
augnlæknis. Á þessum „spítala“ gerðu
þeir margvíslegar læknisaðgerðir,
svæfðu fólk, tóku limi af o. fl. Einn
sjúklingur, Ólafur Kolbeinsson, lá í
hnémeini á Bjargi í 70 daga á 3. ár.
Systir manns hennar, Guðrún Er-
lendsdóttir, átti heima uppi í sveit, og
var búin að vera blind í 8 ár. Einn góð-
an veðurdag gerir Kristrún sér hægt
um hönd, og fer með Björn augnlækn-
ír til að skoða Guðrúnu og vita hvort
hann telji nokkra von um að hjálpa
henni. Björn telur til þess miklar lík-
ur. Afræður Kristrún þá þegar að taka
hana út að Bjargi, og gerði Björn þar
augnskurð á Guðrúnu og fékk hún dá-
góða sjón og vann fyrir sér í mörg ár
eftir það. Kristín dóttir Kristrúnar seg-
ir, að það standi sér enn fyrir hugskots-
sjónum, hin innilega barnslega gleði
þessarar gömlu konu, þegar í fyrsta
sinn var tekið frá augum hennar og hún
sér til mikillrar undrunar sá dagsins
ljós og velgerðarmenn sína á ný.
Þrifnaði og reglusemi Kristrúnar inn-
anbæjar var viðbrugðið, gerði hún mikl-
ar kröfur til barna sinna og allra í þeim
eínum. Allir hlutir urðu án undantekn-
ingar að vera á sínum stað. Allt varð
að vera hvítskúrað eða sópað og prýtt.
Var orð á því gert, hve allt var hrein-
legt og vel fyrir komið í þessum torfbæ,
og þá ekki sízt í sjálfu eldhúsinu. Allt
þetta sýnir yfirburði Kristrúnar í þessu
sem öðru, og það, hve hægt var að gera
„aínvel í toribæjunum gömlu, þegar
dugnaður, útsjón og þrifnaður héldust í
hendur.
Á þessu heimiii var ekkert til nema
auðlegð hjartans og hún í ríkum mæli;
og kaldlynd er sú öld og kærulaus, sem
ekki gefur konum sem þessari tækifæri
til að sitja í hægindastól síðustu ár æf-
innar, þó ekki gengi það svo langt, að
hún væri borin á „gullstóli“.
Kristrún var fyrsta konan, sem gekk
í Góðtemplararegluna á Akranesi, var
stofnandi hennar og eina konan, sem
þar var um tveggja ára skeið. Það sýn-
ir vel félagslegan þroska hennar og
skilning á málefninu, sem barizt var
fyrir, því hægari voru heimatökin hjá
einhverri en henni. Hún var síðan
allt til æfiloka starfandi temlar og vann
þar mikið og óeigingjarnt starf eins og
allstaðar annarsstaðar.
Hér hefur verið stiklað á stóru í við-
burðaríkri æfi afburðakonu, sem var
17 barna móðir og ekkja í 31 ár. Það
þarf ekki að segja meira um erfiðleik-
ana til þess að komast að raun um, að
henni var ekki fisjað saman, og að slík
kona hefur ekki í skoðunum sínum bor-
izt fyrir vindi ístöðuleysis. En hvaðan
fá þessar konur slíkan kraft? Hún þurfti
oft að beygja bakið. Hún varð stundum
að ganga örðug spor, fella tár og fara
bónleið til búða, hún þurfti því oft á
miklu þreki og stillingu að halda og
miklu jafnvægi sálarkraftanna. Eins og
hetja stóð hún upprétt og sigraðist á
öllum erfiðleikum, að því er hún sagði,
fyrir undraverðan óskiljanlegan kraft
er henni veittist að sama skapi í ríkari
mæli sem erfiðleikarnir og andstreym-
ið var meira. Hún vissi vel, hvaðan
henni kom þessi kraftur. Seint og
snemma með orðum og athöfnum var
henni því ríkast í huga að lofa Guð og
þakka honum. Þakka honum fyrir
vernd hans og varðveislu við sig á
langri æfi. Hún sagðist margoft og
margvíslega hafa þreifað á handleiðslu
Guðs og fengið svör hans og bæn-
heyrslu á óskiljanlegasta hátt og eftir
óskiljanlegustu leiðum. Það var þessi
fullvissa og blessun, sem jók þrek henn-
ar og varð aflgjafi nýrra kærleiksverka,
sem hún vildi eftir megni framkvæma
til að gefa Guði dýrðina.
Þrátt fyrir annir og umstang hafði
Kristrún nógan tíma til heimilisguð-
rækni allan veturinn, og voru alltaf
sungnir sálmar fyrir og eftir lestur,
enda var Kristrún söngvin og hafði góða
rödd. Kristrún taldi sig af hendi Guðs
hafa þegið margvíslega blessun í ríkum
mæli. Börnin voru öll vel gefin og
gjörvuleg. Veikindi Hallfríðar voru að
vísu eríið fyrr og síðar, en þar var líka
líkn með þraut. Það bráði oft af henni,
og kom þá glöggt í ljós, hve vel gefin
hún var og vel verki farin. Ef til vill
var hún bezt gefin af þeim öllum. Komu
gáfur hennar líka vel í ljós, þegar hún
var veikust, því hún var óvenjulega orð-
heppin og gat verið mjög meinyrt. Svo
virtist og sem hún vissi ýmsa þá hluti,
sem aðrir hölðu ekkert hugboð um.
Voru veikindin ef til vill þungbærust
fyrir þær sakir, hve hæfileikarnir voru
miklir.
Síðustu 4 árin á Akranesi var Krist-
rún til húsa hjá Guðjóni syni sínum,
að síðustu varð hún að fara til Reykja-
víkur og leita sér lækninga, og fluttist
þá til dóttur sinnar, Kristínar í Garð-
húsum í Reykjavík, og manns hennar
Þorsteins skipstjóra Sveinssonar, sem
hjúkruðu henni eins og hún hafði til
unnið. Þar var hún síðasta árið, sem hún
lifði, og andaðist þar 18. janúar 1912.
Hún var mikið veik síðustu dagana,
en fékk rænu síðasta kvöldið, sem hún
lifði. Fannst henni engilbirta ljóma í
kringum sig, kvaddi ættfólk sitt, ljóm-
aði af fögnuði og bað því blessunar
Guðs. Síðan leið hún út af sem í hægan
svefn. Þannig endaði þessi stormsama
æfi með kvöldsólarinnar mikla geisla-
flóði, friði og kyrrð.
Hún hafði kosið að liggja hjá manni
sínum, í Görðum, og var flutt til Akra-
ness og jörðuð í Görðum 22. jan. 1912 í
góðu veðri, að viðistöddu miklu fjöl-
menni. Gengu templarar fyrir líkfylgd-
inni með fána sínum.
Þegar Kristrún sáluga lézt, voru þessi
börn hennar á lífi:
1. Guðlaug, gift Bergsteini Jóhanns-
syni, Keflavík.
2. Hallfríður, ógift.
3. Hallgrímur, giftur Súsönnu Clau-
sen, ekkju Stefáns Geirssonar Bach-
mann.
4. Helga, gift Edilon skipstjóra Gríms-
syni.
5. Erlendur, giftur Kristínu Sigurðar-
dóttur, Geirmundarbæ.
6. Kristmann, giftur Helgu Níelsdótt-
ur frá Lambhúsum.
7. Guðjón, giftur Margréti Helgadótt-
ur frá Litlabakka.
8. Kristín, gift Þorsteini skipstjóra
Sveinssyni. Reykjavík.
9. Benedikt, giftur Guðrúnu Sveins-
dóttur úr Reykjavík.