Dagblaðið Vísir - DV - 15.11.2004, Side 25

DV Menning
MÁNUDAGUR 15. NÓVEMBER 2004 25
Þrái;
Þráinn Bertelsson.
Dauðans óvissi
timi
JPV útgáfa
Verð: 4680 kr.
Dagur Jónasar
á morgun
Á morgun er dagur íslenskrar
tungu og veröur þá fagnað stöðu
timgumálsins með ýmsum hætti.
Menn geta litið á skiltin, hlustað á
auglýsingamar og getið sér til
hver er orðinn íslandsmeistari í
enskum framburði á Bylgjunni og
dætrum hennar.
Ráðherramenntamála verður
á landsbyggðinni og veitir þar
viðurkenningar fyrir góða
frammistöðu í rituðu máli.
Tölum saman í tilefni dagsins.
Rússneska mafían kemur
til fslands
Þetta verða, sýnist manni, reyfara-
jól. Útkomnir reyfarar eru áreiðan-
lega töluvert fleiri þetta árið en mörg
undanfarin ár og það er aftur lagt
meira í útgáfu þeirra en tíðkast hefur
um skeið. Og íslenskir höfundar eru
famir að láta sífelltmeira að sér kveða
á þessum markaði.
Rússneskan mafían fylgir
auðmanni til íslands
Þráinn Bertelsson er ekki alveg ný-
græðingur á reyfarasviðinu en þó er
eitthvað við Dauðans óvissa tíma sem
ber með sér einhverja nýlundu. Ein-
hvern nýjan og fnsklegan tón. Hann
skrifar aJf fjöri og þrótti og söguefnið
leikur í höndum hans. Og skemmst
frá því að segja að þetta er dúndrandi
skemmtileg bók.
Söguefnið hefur reyndar þegar
komist í fréttir, eða eigum við að segja
bakgrunnur söguefnisins. Því tengsl
sögunnar við íslenskan veruleika eru
augljósar og skýrar. Hér segir frá auð-
manni sem stofiiar skipafélag til að
ganga á hólm við Guftiskipafélagið
sem áratugum saman hefur verið
miðpunkturinn í fjármálaveldi þeirr-
ar klíku sem ræður íslandi en hann
fer á hausinn og lendir í fangelsi en
nær svo á strik þegar hann flytur gos-
drykkjaverksmiðju út til Rússlands
þar sem einkavinavæðingin er á fullu
og á ótrúlega skömmum tíma verður
hann forríkur... auðvitað kemur rúss-
neska mafi'an við sögu.
Og fylgir svo hinum íslenska auð-
manni þegar hann flytur auðæfi sín
aftur heim til íslands.
Björgólfur er fyrirmyndin
Það þarf ekkert að fara í grafgötur
með að hér er Björgólfur Guðmunds-
son fyrirmyndin, enda hefur Þráinn
heldur ekki farið í felur með það í við-
tölum. Og það mun áreiðanlega verða
góð skemmtun fyrir marga lesendur
að heimfæra atburði og persónur
bókarinnar upp á raunverulega at-
burði og raunverulegt fólk.
Ég er svolítið óviss um hvort og þá
hvernig þessi saga Þráins mun verða
til að breyta viðhorfum fólks tii Björg-
ólfs Guðmundssonar. Mér finnst
þrátt fyrir allt ekki að þama sé svo
nærri honum gengið að hann muni
verða knúinn til einhverra andsvara.
Er rússneska mafi'an komin tif ís-
lands í kjölfar Björgólfs, sem sagt?
Flestaflar þær hugleiðingar um
veldi og framgang söguhetjunnar í
Dauðans óvissa tíma hafa svo sem
heyrst áður í tengslum við Björgólf.
Og ekki náð að komast ýkja langt af
hugleiðingastiginu. Og ég held þessi
bók muni kannski heldur ekki breyta
því.
En þetta er sem sagt bráð-
skemmtileg saga og djarfleg á sinn
hátt.
Hressandi hvað aðallöggan er
í góðu hjónabandi
Frásöguþráðurinn um Björgólf er
reyndar ekki nema annar meginþráð-
ur bókarinnar. Hins vegar segir Þrá-
inn sögu tveggja ísfenskra smá-
krimma sem ræna banka með
hörmulegum afleiðingum. Þeir heita
Þormóður og Þorgeir og eru augljós-
lega byggðir á hetjum Fóstbræðra-
sögu og þótt bankarán þeirra endi
með meiri ósköpum en ennþá hafa
átt sér stað við raunveruleg bankarán
á íslandi, þá virðist frásögnin skugga-
lega sannferðug - og er reyndar mjög
lífleg lika.
Persónusköpun bókarinnar er satt
að segja sterkasti þáttur hennar - þótt
persónur séu margar og litríkar, góð-
ar og vondar og allt þar á milli, tekst
Þráni að gera þær flestallar lifandi í
huga lesanda og í sambandi aðallögg-
unnar við konu sfna (og víðar) er
margt fallega skrifað. Það er raunar
hressileg nýlunda í reyfarageiranum
hvað þessi aðallögga lifir í góðu
hjónabandi - hitt er orðin helst til
mikil klisja í reyfarabransanum.
Æsilegt uppgjör á exótískum
stað
Þetta er altso bók sem maður les
sér til góðrar skemmtunar, alveg
burtséð frá elementi sannleikans og
samlíkinga við hann, sem ég held að
tíminn verði að skera úr um. Þann
galla sé ég á bókinni að undir lokin er
eins og Þráinn hafl freistast til að
fylgja of nákvæmlega þeirri formúlu
spennusögum sem kveður á um æsi-
legt uppgjör á exótískum stað - þá
flyst atburðarásin út á eyju nokkra og
þótt allt það sé þokkalega af hendi
leyst, þá flnnst mér þar Þráni fipast
örh'tið - maður sér soldið naglaförin í
smíðinni þar. En þessi galli verður
bara umtalsverður af því fram að því
hafði ffásögnin öll runnið svo
áreynslulaust og lipurlega.
Og nær engan veginn að skemma
skemmtunina.
niugi Jökulsson

Finnur Arnar Arnarson mynd-
listarmaður er einn þeirra tuttugu
myndlistarmanna sem eiga verk á
stórsýningu Listasafns íslands, þar
á hann þrjú myndbandsverk.
En á sama tíma og unnið var að
uppsetningu sýningarinnar á Frí-
kirkjuveginum tók annað verk eftir
Finn að trufla gangandi fólk í mið-
bæ Reykjavíkur, fjölrituð ljósmynd
af Jóni Sigurðssyni með nýleg fórn-
arlömb vestrænnar menningar í
forgrunni. Margir staðnæmdust
þar sem myndinna hafði verið
klastrað á auglýsingaskerma, fólk
varð flóttalegt og sumir gengu
lengra, litu í kringum sig og rifu síð-
an myndina niður.
Við leituðum til Finns og feng-
um skýringar á ferðum Jóns Sig-
urðssonar. Hann hafði fengið fyrst
amerískan pípuhatt. „Það var 1994
og ég man ekki lengur hvað tilefnið
var annað en þessi ameríkanisering
sem stundum gengur alveg ffam af
manni. Síðan hefur hann lifað
áfram og tekið á sig ýmsar myndir.
Grunnhugmyndin með sjálfstæðis-
hetjuna er að spyrja hversi sjálf-
stæð erum við? Við eltum oft af-
stöðu annarra, stundum eins og í
blindni, stundum af peningahags-
munum. Þessi útgáfa kom til eftir
morðin í Kabúl. Mér ofbauð þegar
friðargæslumennimir sluppu. Það
var ógeðslega hrokafullt hvað öll-
um var sama þó að þarna hefði
dáið lítil stelpa og bandarísk kona.
Það skipti engu máli,“ segir Finnur.
Við spurðum hvernig myndun-
um af Jóni hefði verið dreift?
„Stundum fer ég og dreifi honum á
17. júní. Þennan lét ég prenta og lét
dreifa honum á plakatastaði. Ég
setti upp sýningu með Jónunum
sem em orðnir tíu á menningar-
barnum í Aðalstræti í fyrra. Það
hélt einhver útvarpsstöð þar árshá-
tíð og rústaði öllum myndunum,
sem mér fannst svolítið fyndið."
Eru þeir orðnir tíu?
„Já, en ég bý líka til annars kon-
ar myndlist. Mér finnst að mynd-
listarmenn eigi að segja meira í
myndlist sinni, segja skoðanir sínar
á ýmsu sem gengur á. Þegar við
emm tekin í viðtöl erum við oftast
spurð um verkin okkar, aldrei
hvaða skoðanir við höfum á því
sem skiptir okkur öll máli, verðinu í
búðunum og stríðinu sem við tök-
um þátt í.“
Agitprop - áróðurslist - hefur
fylgt vestrænum samfélögum svo
langt sem menn muna. Hún
blómstraði á umrótstímabili sjö-
unda og áttunda áratugsins og
virðist á síðustu ámm hafa náð at-
hygli myndlistarmanna á ný.
■}
X
S'
X