Freyr - 01.05.1970, Blaðsíða 37

ADDA BÁRA SIGFÚSDÓTTIR:
Hitafar
á íslandi
Úr erindi á kalráðstefnu í febrúar 1970
Markmið þessa erindis er að gefa hugmynd
um við hvaða hitaskilyrði gróður hefur þrif-
izt á íslandi, og við hvaða hita hefur verið
ræktað.
í þessu skyni verður litið á grófustu
drætti hitafarsins, meðaltöl ára og árstíða.
Þó að vafalaust séu það veður og veðra-
brigði á mun skemmri tíma, sem ráða því
hvernig gróðri reiðir af hvert árið, hljóta
þessi heildarmeðaltöl að vera vísbending
um það, hve harðleikinn kuldinn er við jörð
og gróður, og hve líklegt það er að snörp og*
hörð áhlaup geri.
Hitabreytingar ganga að verulegu leyti
í takt yfir landið allt, og því getum við>
fengið allgóða mynd af hitasögunni með því
að skoða eina veðurstöð. Stykkishólmur
verður fyrir valinu vegna þess að þar er
elzta veðurstöð landsins, en þar hófust mæl-
ingar haustið 1845. Það kemur fram, að árs-
meðaltölur hita leika á mjög þröngu bili.
í þau 124 ár, sem athuganir hafa verið
gerðar, hefur hlýjast orðið 5.2° árið 1941,
en kaldast 0.9° árin 1859 og 1866. Munurinn
er 4.3°. Erfitt er að gera sér grein fyrir þýð-
ingu þessa munar, en hann jafngildir því,
að staðurinn hafi verið fluttur upp á við um
sem næst 900 m. Einnig má geta þess, að
hiti kaldasta ársins er heldur hærri en hit-
inn í meðalárferði 1931—1960 í Möðrudal,
en hlýjasta árið er 0.2° heitara en meðalár
á Fagurhólsmýri.
Mun sterkari sveiflur koma fram, ef tíma-
einingin er smækkuð og litið á hverja árstíð
fyrir sig. Hitasveiflurnar reynast lang að-
sópsmestar að vetri til, 12.6° skilja hlýjasta
Adda Bára Sigfúsdóttir
og kaldasta vetur í Stykkishólmi, 6.5° og
6.8° eru á milli endimarka vor- og haust-
hita, en hlýjasta og kaldasta sumar aðskilja
aðeins 4.5°. Sé nánar litið á vetrarhitann
(mánuðina desember til marz) koma þar
fram allglögg tímabilaskipti, en skörpust
eru skilin 1921 og mjög harðir vetur eru
langtíðastir 1853—1892. Meðalhiti þessara
tímabila sést í töflunni, sem hér fylgir.
Tímabii
1846—1852
1853—1892
1893—1920
1921—1965
1966—1969
MeSalhiti vetra
-h-0.7
-h2.3
-hl.7
H-0.1
-f-2.2
Meðalhiti vetranna 1966—1969 er svo til
sá sami og meðalhitinn á tímabili hörðustu
vetranna 1853—1892, en vert er að leggja
áherzlu á, að síðustu fjórir vetur hafa allir
verið svipaðir, meðalhiti frá -=-1.6° til -f-2.6°,
en á árunum 1853—1892 voru margir vetur
mjög harðir (kaldast -f-10° 1881), en mildir
vetur komu öðru hvoru, og því komst með-
altalið upp í h-2.3°.
Aðrar árstíðir fylgja nokkurn veginn eftir
megintímabilaskiptingu vetranna, en hlýn-
unin eftir 1920 er þó heldur seinna á ferð-
F R E Y R
217