Freyr - 15.08.1979, Síða 30

um vetrum hérfyrr meir, þótti ekki lítil búbót í
því að afla rjúpna í pottinn, og eins að leggja
þær inn hjá kaupmanninum, sem aftur seldi
þær úr landi sem veislumat á borð höfðingj-
anna. Nú er meir um, að rjúpan sé skotin sem
sport og síðan seld dýru verði í jólamatinn
hér innanlands. Auk þess er hún aðalfæða
fálkans og uppáhaldsmatur tófunnar, og
síðan minkurinn kom til skjalanna, er fullyrt,
að honum verði ekki óglatt af henni né ung-
um hennar. Samt sem áður hefur hún haldið
velli, þótt miklarsveiflur verði oft í stofninum
og ekki að öllu kunnugt um orsakir, en við-
koman er mikil, hvað ungafjölda snertir.
Þegar stofninn er lítill, koma oft fram raddir
um að friða hana fyrir skotmönnum, en svo
aðrar, sem telja slíkt aðeins verða vatn á
myllu fálkans, tófunnar og ekki síst minksins.
Æðarfuglinn hefur jafnan verið hinn mesti
nytjafugl, einkanlega vegna dúnsins, sem er
mjög verðmætur og hin besta útflutn-
ingsvara. Ekki er æðarfuglinn ágengur við
aðra fugla né dýr, en á hins vegar marga
óvini, og er þar helst að nefna örninn,
svartbak, hrafn, tófu, mink og skúm. Þótt
víða sé reynt að vernda æðarvarpið og
hlynna að því, nær slíkt skammt, þegar við
ofurefli er að etja. Það er því ekki að undra,
þótt sígi á ógæfuhliðina með æðarstofninn
ár frá ári, og hafa þó ekki lengi komið til
harðir ísavetur, sem oft hjuggu stór skörð í
stofninn áðurfyrr. En svo ég vísi til þess, sem
nefnt er um örninn hér að framan, þá stang-
ast hér á annars vegar fjárhagslegir hags-
munir þeirra, sem æðarrækt stunda, en hins
vegar hugsjónir eða tilf inningar arn-
arunnenda. Þarna þyrfti því að reyna að brúa
bilið með einhvers konar málamiðlun. T. d.
mætti leyfa eitrun þar, sem örn hefur ekki
aðsetur í nálægð æðarvarps, eða þar sem
hann sést sárasjaldan nema þá einstöku
flækingsfugl.
Af öllu fuglafangi voru bjargfuglaveiðar,
og eru enn, til mestra búdrýginda auk
eggjatökunnar, þó er þetta stundað mun
minna en áður, og raddir hafa heyrst um að
fækka þyrfti bjargfugli meir vegna þess, hve
mikið hann éti af ungfiski, sem auðvitað ætti
að fá að vaxa og komast í dragnótina og
netin. Lítið er um samúð með þessum
fuglum, þegar svo er komið.
Svo eru nú alifuglarnir, með þá farið eins
og húsdýrin, þeir eru drepnir og étnir með
köldu blóði, þótt í þeim renni raunar heitt
blóð eins og öðrum fuglum, sem ekki má
hrófla við. Það rekst því stundum eitt horn á
annað í samúðartiltektum okkar við dýrin,
sem við umgöngumst.
Talsvert ber á óvild til þeirra, sem nota
byssu til fuglaveiða, einkum svokallaðra
sportveiðimanna, eru þeir átaldir fyrir
drápsfýsn og tillitsleysi, þar sem fuglar sær-
ist af skotum og deyi síðan með harmkvæl-
um eða verði vörgum auðveld bráð. Það
verður víst langt í land þangað til frumeðli
mannsins breytist, svo að veiðihugurinn
hverfi, en með aukinni þjálfun og kynningu
um meðferð skotvopna, t. d. hjá skotfélög-
um, sem einnig má nefna íþróttafélög,
minnkar hættan á því að missa særða fugla,
hvort heldur er um að ræða eingöngu veiðar
til matar eða svokallaða sportveiðimennsku.
Og ekki eru skotmenn óvelkomnir við æðar-
vörpin til þess að skjóta vargfuglinn, þótt þar
sjáist því miður sjaldnast högg á vatni.
í þessu sambandi mætti geta þess, að það
er næsta hjákátlegt, þegar alþingismenn
taka sig til og samþykkja lög um meðferð
skotvopna, sem sennilega hafa átt að koma í
veg fyrir mistök við fuglaveiðar, en eru svo
mislukkuð, að ekki tekst að semja um þau
reglugjörð án þess að ganga fram hjá aðal-
atriðum laganna. Hafa þarna auðsjáanlega
ekki verið höfð samráð við menn, sem þekk-
ingu hafa á skotvopnum eða kunna með þau
að fara.
Dýravinirog náttúruunnendur, sem samúð
hafa með því lífræna í umhverfinu, telja ófáir,
að náttúran sjálf haldi bestu jafnvægi, þegar
hún fær að ráða. Þarna er þó vandi á
höndum, þegar mennirnir sjálfir raska svo
þessu jafnvægi, að úr verður afskræmi.
Stangast þarna á eins og áður segir hags-
munir og hirðuleysi annars vegar og til-
532
FREYR