Mjölnir - 25.02.1948, Blaðsíða 4

Miðvikudaginn 25. febrúar 1948.
8. tölublað.
11. árgangur.
Síldveidarnar
Hvar vœrum við stödd ef SR‘46 hefði ekki verið byggð?
Samþykktir fulltrúa verzlunarstaðanna i
Norður-. Vestur- og Austurlandi
v S’í‘v ■' '' • ■' \
\ ■ . *'" ' j
(Framhald af 1. síðu)
Margt bendir til, að síldveið-
arnar 1 vetur séu nú brátt á
enda. Lítil síld hefur veiðst að
undanförnu, þrátt fyrir sæmi-
legt veiðiveður, enda mörg af
skipunum að hætta og fara á
þorskveiðar. Fyrir nýár voru
brædd hér af haust- og vetrar-
sild 272 þúsund mál. Síðan á
nýári hafa verið brædd um 500
þúsund mál. Gera má ráð fyrir,
að síldarmagnið, sem hér verður
brætt frá áramótum verði um
650 þús. mál, eða samtals brædd
haust- og vetrarsíld rúm 900
þúsund mál. Af þessu magni
mun S.R.’46 hafa brætt fyrir
áramót 144 þús. mál, eftir ára-
mót og til 23. febrúar 256 þús.
mál, eða meira en helming allrar
þeirrar vetrar- og haustsíldar,
sem hingað hefur komið. Afköst
nýju verksmiðjunnar hafa verið
með afbrigðum góð eftir nýár,
og hefur verksmiðjan reynzt vel
að öllu leyti. Munu fáar síldar-
verksmiðjur haifa verið eins
fljótar að komast upp í full af-
köst sem SR’46. Vitanlega tek-
ur það alltaf töluverðan tíma að
samkeyra hinar ýmsu vélar
síldarverksmiðja, þar til hægt
er að búast við fullum afköst-
um, og við allar verksmiðjur,
hvort sem um er að ræða slld-
arverksmiðjur eða aðrar, hljóta
að koma í ljós ýmsir byrjunar
Frá hæjarstjórn
Framhald af 3. síðu
þó hrökkva skammt til yfir-
byggingar og upphitunar á sund
lauginni, en það er hið mesta
þarfa mál og getur alls ekki
dregist lengur, án þess, að eitt-
hvað sé aðha'fst til framkv. í því
máli. Fulltrúar sósíalista munu
gera nokkrar breytingar við upp
kast fjárhagsáætlunarinnar. —
Þeir munu leggja til, að bærinn
verjí 75 þús. kr. til byggingar
íbúðarhúsa gegn 75% framlagi
frá ríkissjóði og 10% styrks frá
sama aðilja, eða að bærinn beiti
sér fyrir, að byggð verði íbúðar-
hús á vegum bæjarins fyrir kr.
500.000,00, og lögin um opin-
bera aðstoð við byggingu íbúð-
arhúsa í kaupstöðum og kaup-
túnum frá 7. maí 1946 verði
komið til framkvæmda hér. Þá
leggja sömu fulltrúar til, að
bærinn leggi kr. 20 þús. til vænt-
anlegrar skíðastökkbrautar. —
Að varið verði til girðingar
skólabalans kr. 20 þús. o.s.frv.
Þá munu fulltrúar sósíalista
flytja tillögu um, að það fé,
sem ekki verður unnið fyrir í
jfyrirhuguðum framkvæmdum,
verði lagt í sjóð og geymt þar
til hafizt verði handa um fram-
kvæmdir.
Vegna rúmleysis í blaðinu,
verður mikið efni að bíða næsta
blaðs.
r«* '■ r.-'
örðugleikar. Frá því fyrsta, að
hafin var bygging SR’46 og
verksmiðjtmnar á Skagaströnd,
hefur ekki linnt á rógi og sví-
virðingum og álygum af
hendi afturhaldsins á Áka Jak-
obssyni, sem beitti sér fyrir því
í fyrrverandi ríkisstjórn, að
verksmiðjurnar væru byggðar
Sömuleiðis var Nýbyggingar-
nefndin hundelt og ofsótt fyrir
störf sín í sambandi við verk-
smiðjubyggingamar. Áka Jak-
obssyni var t.d. kennt um það,
þegar mjölskemman hrundi í
fyrra, þó allir vissu, að hrun
hennar orsakaðist fyrst og
fremst vegna ófyrirgefanlegs
trassaskapar Sveins Benedikts-
sonar og Co., sem ekki vildu
láta hreinsa snjóinn burt af
hver lágmarksskammtur neyzlu
vamings. Sú von hefur alveg
brugðist. Er ekki að sjá, að
stjómin telji sér bera neina
skyldu til að sjá um, að alltaf
séu til birgðir af algengustu
neyzluvörum; skömmtunarseðl-
arnir eru oft ekki annað en
gagnslausir pappírsmiðar, falsk-
ar ávísanir á innstæðu,
sem ekki er til. Þannig hefur til
dæmis verið með smjörskömmt-
unina, vefnaðarvöruskömmtun-
ina, skóskömmtunina o.fl.
Sem dæmi má nefna, að hér í
Siglufirði hefur ekki í langan
tíma verið hægt að fá ýmsan
algengan fatnað, nema þá úr-
gangsrusl, sem búið er að liggja
lengi í búðunum og enginn fórn-
ar hinum dýrmætu skömmtun-
arseðlum fyrir ótilneyddur. —
Sama máli gegnir um skófatn-
að. Rétta leiðin var vitanlega
sú, að leyfa að selja gamlar og
legnar vörur utan skömmtunar.
En stjórnarvöldin líta ekki á
neitt slíkt í skrifstofuhroka
sínum. Hinir fínu menn, sem
með þessi mál fjalla, virðast
telja sig yfir það hafnir að
kynna sér þörf almennings,
heldur bara demba á hann
skömmtunar- og viðskiptafarg-
ani sínu í öruggri fullvissu þess,
að sitt sé að stjórna og skipa
fyrir, almennings að þegja og
hlýða. Meðan t.d. er til hér ein-
hver tegund af skóm, sjá inn-
flutningsyfirvöldin enga ástæðu
til að flytja hingað meiri skó,
þótt það sem til er, sé ekkert
annað en lítil númer af karl-
mannaskóm, en t.d. kvenskór
og barnaskófatnaður sé alls
ekki til, nema þá eitthvert rusl.
Og meðan til er eitthvað af
vefnaðarvöru á staðnum, sjá
þau enga ástæðu til að leyfa
innflutning á t.d. efnum í ikarl-
mannaföt hingað, þótt slíkur
varningur hafi vart sést hér svo
þakinu, og létu sprauta vatni í
snjóinn á þaki hússins, en sem
orsakaði aftur á móti, að þyngsli
á þakinu jukust að miklum
mun. Það væri efni í marga
dálka grein í Mjölni að skrifa
um allar þær lygar, sem búið er
að bera á Áka og nýbyggingar-
nefndina í sambandi við þessar
nýju verksmiðjur. Það er varla
sá glæpur til, að hann hafi ekki
verið borinn á þessa aðila, ým-
ist undir rós eða með berum
orðum. Síðar munu þessi mál
verða rif juð upp almenningi til
fróðleiks. Síldarbræðslan í haust
og vetur hefur sannað það, að
allt kjaftæðið um, að SR’46 væri
ófær til síldarbræðslu eru stað-
lausir stafir, og vegna þess, að
Áki bar gæfu til, þrátt fyrir
harða andstöðu Sveins Ben og
Co, að fá verksmiðjuna byggða,
var hægt í vetur að bræða
hundruð þúsunda síldarmála,
sem annars hefði ekki verið
brædd, að minnsta kosti ekki í
verksmiðjum SR á Siglufirði.
árum skiptir og klæðskerarnir
geti ekki stundað iðn sína nema
með höppum og glöppum vegna
efnisskorts, þrátt fyrir mikla
eftirspurn. Hinsvegar er fluttur
hingað rándýr og illa saumaður
tilbúinn fatnaður frá útlöndum,
eða þá hraðsaumaður í Reykja-
vík.
Þá má minna á hina hneyksl-
anlegu tilhögun 'á innflutningi
og úthlutun byggingarefnis. —
Hér í Siglufirði standa nú tugir
hálfbyggðra íbúða, sem búið er
að fá leyfi til að fullgera. Við
sum þessara húsa hefur lítið
eða ekkert verið unnið svo mán-
uðum skiptir vegna efnisskorts,
en þeir, sem reynt hafa að koma
húsum sínum eitthvað áfram,
þrátt fyrir erfiðleikana, hafa
orðið að sækja efni til framkv.
ýmist til Reykjavíkur eða Akur-
eyrar, sumir jafnvel á fleiri
staði. Hefur þetta skiljanlega í
för með sér mikinn aukakostn-
að, sem í sumum tilfellum mun
nema þúsundum króna. Og
vegna efnisskortsins verða
menn að auki að standa lang-
tímum saman undir rándýrum
lánum vegna eignar, sem er al-
gerlega nytjalaus, meðan svo er
ástatt. En á sama tíma og þeir,
sem nógu eru þrautsegir við að
afla sér byggingarefnis, geta
reytt flest sem þá vantar saman
víðsvegar um landið, þar sem að
því er virðist eru til nokkrar
birgðir af þvi, er verzlunum hér
á staðnum neitað inn innflutn-
ing á sömu vörum, eða um gjald-
eyri til að leysa þær út, þótt
leyfi sé þegar fengið og vörurn-
ar búnar að liggja hér á af-
greiðslunni svo mánuðum skipti.
Þótt núv. ríkisstjórn virðist
flest vinna með öfugum klónum,
sýnir fátt eins Ijóslega aum-
ingjaskap hennar og það niður-
lægingarástand, sem innflutn-
ingsmálin og vörudreifingin eru
flytja tillöguna, og hélt Haukur
Helgason einn fast við flutning
hennar. Munu þingmenn og
aðrir mektarmenn ’í Reykjavík
hafa gengið óspart í skrokk á
flokksmönnum sínum til þess að
fá þá ofan af þessu, og með
þeim árangri, að þeir féllu al-
gerlega saman.
Þess skal getið, að tveir þing-
menn sósíalista, þeir Hermann
Guðmundsson og Áki Jakobs-
son, hafa flutt 'á þingi tillögu
um, að þessi háttur yrði tekinn
upp við skiptingu innflutnings-
ins milli landshluta. Er ekki að
efa, að hún mundi bæta mjög
aðstöðu til iðnaðar og ýmis-
konar annarrar framleiðslu, auk
þess að bæta mjög verzlunax-
hætti i landinu utan Reykja-
víkur.
Atkvæðagreiðsla fór fram um
tillögu þessa á fundinum, eftir
að stjórnarflokkarnir höfðu
handjárnað flesta flokksmenn
sína í hinni áður umgetnu ne*fnd
Urðu úrslit hennar þau, að 5
greiddu atkvæði með, 8 á móti,
en 10 munu hafa setið sjá.
Bæjarstjórnirnar á Isafirði,
Seyðisfirði og Neskaupstað
höfðu gert samþykktir í þessa
átt áður en þær sendu fulltrúa
á ráðstefnuna, og vitað er, að
flestir fulltrúanna voru því
fylgjandi, þegar suður kom.
Svo sem áður er getið, kaus
ráðstefnan nefnd til að flytja
mál sitt fyrir Fjárhagsráði og
Viðskiptanefnd, og bíða fulltrú-
arnir svars þessara aðila. Var
'ákveðið, að kalla ráðstefnuna
saman til frekari ráðagerða, ef
nú í. Þótt við höfum á þriðja
hundrað heildsala til að annasf
innflutningirm, Fjárhagsráð til
að ráðstafa gjaldeyrinum, Við-
skiptanefnd til að úthluta gjald-
eyris- og innflutningsleyfum,
skömmtunarstjóra með tilheyr-
andi skrifstofubákni til að sjá
um skömmtunina, skömmtunar-
bækur í tíu litum og mörgum
bindum með dularfullum númer-
um og bókstöfum ,og fáum lang
orðar tilskipanir um skömmtun
og vörudreifingu til jafnaðar
fjórða eða fimmta hvern dag,
er ástandið í þessum málum nó
þannig, að við verðum oft og
tíðum að l'áta okkur nægja
smjörmiða í stað smjörs, fata-
miða í stað fatnaðar, skómiða
í stað skófatnaðar og ifjárfest-
ingarleyfis 1 stað íbúða, svo að
fátt eitt sé nefnt, og hefur
ástandið í þessum málum aldrei
verra verið.
Á fundi fulltrúa verzlunar-
staða á Austur-, Norður-, og
Vesturlandi, sem haldinn var í
Reykjavík 'í síðustu viku, voru
samþykktar ályktanir um end-
urbætur á þeirri tilhögun, sem
höfð hefur verið við veitingu
gjaldeyris- og innflutningsleyfa.
Er frá því skýrt annarsstaðar í
ekki fengjust viðunandi undir-
tektir. Hefur blaðið ekki fengið
nánar fregnir um svör þessara
aðila.
Hefur blaðið nú frétt, að full-
trúar hafi gengið fyrir Fjár-
hagsráð og Viðskiptanefnd, en
ekki fengið þæ undirtektir, sem
þeir töldu sig geta unað við.
Hafi þeir síðan falið fimm þing-
mönnnm, sem voru meðal full-
trúa, að Iflytja á alþingi tillögu
um breytingu á lögunum um
Fjárhagsráð, í samræmi við það,
sem tekið er fram í ályktun
þeirri, sem birt er hér að fram-
an. Er talið sennilegt, a.m.k.
vinstri armur Framsóknarfl.
muni veita þeim fylgi, auk
sósíalista.
En trúlegast er, að með þeirii
afgreiðslu, sem tillagan, um að
gjaldeyri og innflutningsleyfum
yrði úthlutað innan fjórðung-
anna, hlaut, hafi ráðstefna þessi
orðið þýðingarlaus, nema hvað
viðkomandi bæjarfélog verða
sennilega flest að greiða ein-
hvem kostnað vegna farar full-
trúanna til Reykjavíkur. Ástæð-
an til þess, að hún var haldin,
var fyrst og fremst sú, að hinir
reykvísku aðilar, sem ha'fa haft
skiptingu innflutningsins milli
verzlunarstaða með höndum,
hafa ekki reynzt starfi sínxi
vaxnir, hafa sett Reykjavík
hærra en réttlátt er, og þótt
þeir gefi hinum ágætu fulltrúum
utan af landi einhver loforð um
bót og betrun, er ólíklegt, að
þar verði um að ræða neina rót-
tæka breytingu til atnaðar, sem
unað verði við til frambúðar.
blaðinu. Eðlilegast hefði verið,
að úthlutun leyfa til þessara
landshluta yrði að einhverju
leyti í höndum fulltrúa þeirra
sjálfra, en ekki eftir sem áður
eingöngu í höndum Viðskipta-
nefndar, þar sem aðalástæðan
til óánægjunnar með gjadeyris-
úthlutunina er einmitt sú, að
Viðskiptane'fnd hefur ekki
reynst starfi sínu vaxin, hefur
sýnilega oft sett gróðalöngun
reykvískra heildsala hærra en
þörf neytenda utan Reykjavík-
ur. Höfðu nokkrar bæjarstjórnir
gert samþykktir í þá átt, að út-
hlutun fyrir hina ýmsu lands-
hluta færi fram á vegum þeirra
sjálfra, en þegar til kastanna
kom, fékkst ékki samþykkt á
fundinum tillaga þess efnis, þótt
sú tilhögun virtist eiga miklu
fylgi að fagna í upphafi hans.
Lítur helzt út fyrir, að ýmsir af
fulltrúunum halfi þegar suður
kom féngið „bendingar“ hjá
hinum h'áu máttarvöldum inn-
flutningsmálanna, og talið sér
skyldara að fara eftir þeim en
fyrirmælum og skoðunum þess
fólks, er þeir voru fulltrúar
fyrir.
Kjósamli.
Með ötugum klónum
(Framhald af 1. síðu)