Mjölnir - 11.01.1950, Blaðsíða 3

MJÖLNIE
S
Sókn
Fyrir mieira en. hundrað árum
sögðu þeir Karl Marx og Fred-
rich Engels fyrir fall borgara-
stéttarinnar og valdatöku verka
lýðsins. Jafnvel þá, er riíki þess-
arar stéttar var í hvað mestum
uppgangi, voru feigðarmörk orð
in sýnileg á ásjónu hennar.
Valdatilfærsla frá einni stétt
til annarrar hefur alltaf kostað
hörð átök, fómir, blóð og tár,
einkum fyrst í stað. Viðureign
hinnar ungu verkalýðsstéttar og
hinnar eilihrumu og æðakölkuðu
horgarastéttar er engin unaan-
tdkning frá þessari reglu. f
þeirri giímu hefur verkalýos-
stéttin beðið marga og tilfinnan
lega ósigra, tapað ótal skærum
og mörgum orustum, en I'ika
unnið stórsigra, sem em svo
mikilsverðir, að ekki einu sinni
hatursblindustu óvinir hennar
efast lengur um hvor segja
muni frá. vopnaviðskiptum um
það er lýkur. En enn í dag, heil.ii
öld eftir að þeir Marx og Engels
'birtu borgarastéttinni feigoar-
spána’ þrjóskast hún við að af-
sala sér völdimum til fulls í
hendur vehkaiýðsstéttinni, sem
þó er skilgetið afkvæmi hennar
og lögmætur erfingi. ’
Stærstu ósigrar borgarastétit-
arinnar og um leið mestu sigrar
verkalýðshreyfingarinnar hafa
orsakast af innbyrðis sundur-
þykkju borgarastéttarinnar og
annarra afturhaldsafla, sem
fylgja henni að málnm. Meðan
enn vom til nóg lönd ónumin
eða byggð ótæknimenntuðu fólki
sem merkisberar hinnar skef ja-
lausu samkeppni gátu mergsog-
ið og kúgað í ró og næði, fór
allt tiltölulega friðsamlega fram.
En þegar heiminum var full-
skippt í heimsveldi og áhrifa-
svæði og ræningjarnir fóra að
troða skóginn hver ofan af öðr-
um, var friðurinn úti. Hvær
hræðilegar heimsstyrjaldir, sem
hin sjálfu sér sundurþykku and-
verkalýðssinnuðu öfl heimsins
stofnuðu til og háðu innbyrðis,
veiktu þau svo mjög, að þau
megnuðu ekki að koma í veg
fyrir valdatöku verka'lýðsins í
tveim f jölmennustu ríkjium ver-
aldar .Rússlandi og Kína.
Svo ægilegt áfall sem valda-
taka alþýðunnar og framkvæmd
sóslíalismans í Rússlandi var
fyrir afturhaldsöflin, þá er þó
byltingin í Kína enn tilfinnan7
legri, e'kki siízt fyrir þá söfc, að
helzt l'itur út fyrir að sjálf und-
irstaðan undir veldi stærstu
auðvaldsríkja heimsins, Bret-
lands og Bandaríkjanna, sé að
hrynja í rústir undir fótum
þeirra, án þess að þau fái
nokkra rönd við reist. Einkum
á þetta þó við um Bretland, en
grundvöllurinn imdir auði og
völdum hins mikla heimsveldis
þeirra hefur einmitt verið þau
verðmæti, sem þeir. hafa pínt
út úr nýlendum sínum og áhrifa
svæðum, fyrst og fremst í Asíu.
Þeir hafa fengið þar ódýrt vinnu
áfl og ódýr hráefni, og haft þar
einokun á verzlun og f jármála-
starfsemi. Bandaiukin eru betur
sett, bæði er heimalandið stærra
og kostameirat og auk þess
sósíalismans
strjálbýlla og minna nýtt en
Bretland, og ennfremur hafa
Bandarófcin raunveruleg pólitisk
og efnaleg yfirráð í Mið- og
Suður-Ameníku.
Þá hafa fjölmenn og auðug
lönd í Austur-Evrópu, gengið
undan heimsauðvaldinu siðan
sáðari heimstvTjöldinni lauk. Fyr
ir styrjöldina íora hálf- og al-
fasistiskar aíturhaldskláfcur með
völd í þessum l^_mm, mergsug-
■ur og arðrændu alþýðu þeirra
á Ibróðurlegri , samvinnu við
brezkt, þýzkt, franskt og ame-
risfcit auðvald.
-★-
Málgögn aftunhaldsins á Vest
unlöndum leggja nú mikla stund
á það í áróðri sinum að reyna
að telja fólki trú um að öfl
verkalýðsstéttarinnar og sósíal-
ismans séu á undanlialch i heim-
inum. Sjaldan hefur meira vei’-
ið logið. Undanfarin ár hefur al-
þýða heimsins unnið hvern sig-
urinn öðrum stórkpstlegri, —
greitt afturhaldi heimsins hvert
rothöggið öðru tilfinnanlegra.—
ressir sigrar hafa orðið til þess
að glæða og lyfta undir bylting-
aröfl og sjálfstæðishreyfingar
meðál undirokaðrá þjóða, sem
fyrir örfáum árum hafði varla
meira en dreymt um að rása
gegn kúguram sínum. Eru þeir
atburðir, sem nú era að gerast
á Suðaustur-Asíu glöggt dæmi
um þetta.
Þegar Japanir hófu innrás
sána í nýlendur og verndar-
svæði Frakka og Bretá í Suð-
austur-Asíu, kom í ljós, að her-
vamir þeirra og herútbúnaður
var látils sem einskis virði, enda
unnu Japanar þar skjóta sigra.
Váða tóku íbúarnir Japönunum
sem frelsurum, er björguðu
þeim undan hinu evrópska oki.
En brátt kom í ljós, að fyrir
Japönum vakti nákvæmlega það
sama og fyrir hinum fyrri hús-
bændum, og hófst þá barátta
gegn þeim. Þegar japanski her-
inn gafst upp, tóku 'ibúarair
völdin í sínar hendur að mestu
leyti og þverskölluðust við að
láta þau aftur af hendi við hina
fyrri húsbændur, sem hófu þeg-
ar í stað afskipti af málefnum
iþeirra, þvert ofan í gefin loforð,
ýmist beint eða gegnum lepp-
stjórnir. Hafa sigrar alþýðunn-
ar í Kána eflt mjög sjálfstæðis-
hreyfingar þessara landa, og
er nú svo fcomið, að það virðist
aðeins spursmál um mánuði, í
hæsta lagi nokkur ár, hvenær
þessar þjóðir sparka blóðsugum
brezka, franska, hollenska og
ameráska auðvaldsins fyrir fullt
og allt út úr löndum sánum.
Alþýða Viet-Nam-lýðveldisins
ræður nú yfir um það bil 90%
af landi sínu, en franska lepp-
stjórnin yfir ca. 10%. Stórjörð-
um hefur verið skipt upp, iðn-
aðurinn þjóðnýttur, lestrarvan-
kunnáttu að mestu leyti útrýmt
og margváslegar aðrar fram-
farir orðið.
Brezka leppstjórnin í Burma
ræður nú yfir minna en helm-
ingi landsins. Hitt hefur alþýð-
an tekið af henni á rúmu hálfu
öðru ári.
Á Malakkaskaga hafa Bretar
háð grimmilega nýlendustyrj-
öld í rúrnt ár. Ætiunin var að
bæla frelsishreyfingu ábúanna
niður með harðýðgi og ógnar-
verkum. En hryðjuverkin hafa
iborið þveröfugan árangur, orðið
til þess að auka enn meira hat-
urshug íbúanna til kúgaranna
og efia frelsisþrá þeirra. Hver
stórsöxnin af annarri gegn
skæruiiðunum heíur farið út um
þúfur, og eru engar l'ikur til
þess að sú, sem hóást nú um
áramótin með aðstoð brezka
flughersins, beri frekar árang-
ur.Ástæðan til þess, hvert kapp
Bretar leggja á að halda völd-
um á skaganum, er tinauðgi
landsins. — Tinútflutningurinn
þaðan hefur fært Bretum fleiri
dollara undanfarin ár en allur
annar brezkur útflutningur sam
anlagt.
1 Indónesáu ræður alþýðan
yfir stóram landflæmum, og eru
sáralitlar lákur til þess, að lepp-
stjórn sú, sem Hollendingar og
Bandarúkjamenn settu þar á
laggirnar fyrir sfcömmu, fái við
neitt ráðið til lengdar.
Önnur stærsta þjóð Asíu,
Indland, er nú sem óðast að
átta sig á hinu rétta eðli stjórn-
ar Nehrus, sem er hreinræktuð
brezk-bandarásk afturhalds-
stjórn, sama eðlis og Kuomin-
tangstjórnin sáluga í Kána, rek-
ur erindi afturhaldsins leynt og
Ijóst, og hefur sVikið öll þau
fögru íyrirheit, sem hún gaf
þjóðinni við valdatöku sána. —
Jafnvel þar hafa orðið stórverk-
föll og uppreisnir. Fyrir nokkr-
mn mánuðum tók alþýðan á
Hyderabad á sitt vald stórt 'land
flæmi með um 2500 þorpum og
skipti landinu milli bændanna.
Sú tilraun, svo og flest stærri
verkföll !í landinu, hafa verið
barin niður með hervaldi, en
ólgan í landinu fer vaxandi.
En það er fleira en beinir
'landvinningar alþýðunnar, sem
hefur eflt vald hennar og rýrt
mátt afturhaldsins. Hinar geysi
hröðu framfarir, menningarleg-
ar, tæknilegar, efnahagslegar og
og stjórnarfarslegar, sem orðið
'hafa á rákjum alþýðimnar aust-
an jámtjaldsins undanfarin
fimm ár, samfara minnkandi
framleiðslu og harðnandikreppu
ástandi í ríkjum kapitalismans,
hafa breytt kraftahlutföliunum
'geysilega hirnun sósialistisfcu og
framfarasinnuðu öflum í hag.
Afturhaldinu er þetta sjálfu vel
Ijóst. Það er t.d. engin tilviljun
að brezka stjórnin óskar nú
eftir vinsamlegum samskiptum
við kommúnistastjómina í
Kína, eða að stríðskjaftæðið 1
Bandarákjunum hefur dvínað
heldur síðustu mánuðina, eða að
ýmsir „vestrænir“ áhrifamenn
era farnir að gefa í skyn, að
e.-t.v. muni sambúð „austurs“ og
„vesturs" fara batnandi á næstu
mánuðum, máske nást sam-
komulag um sum helztu deilu-
málin, t. d. kjamorkumálin. —
Þetta stafar ekki heldur af því,
að afturhaldsöflin séu nú allt í
einu orðin svo dæmalaussáttfús,
af ást þeirra á friðarhugsjón-
inni og kurteisi. Nei, það, stafar
blátt áfram af þvá, að þau sjá að
ofbeldishótanir þeirra eru vita
gagnslausar og eru meira að
segja að verða beiniínis hlægileg
ar, því jafnvel þeim, sem liggja
undir hörðustum áróðri aftur-
haldsins, er að verða það ljóst,
að vopnaárás af hálfu hinna
„vestrænu lýðræðisrákja“, þ.e.
heimsauðvaidsins, á hendur ilkj
um alþýðunnar, væri sama og
sjálfsmorð fyrir fyrrnefnda að-
ilanh.
Enn kmma að Mða allmörg ár,
máske áratugir, unz hin ehi-
hruma borgarastétt og banda-
menn hennar hrökfclast frá rílfcj-
,um og aiþýðan tefcur völdin
fyrir fullt og allt. Átökin miili
þessara höfuðafla mannkynsins
á dag á eflaust enn eftir að
kosta mikil átöfc og fórnir, —
másfce blóð og tár. En með
hverjum deginum sem l'iður
verður það fyrirsjáanlegra,
hvernig þeirri viðureign lýkur,
og aldrei hafa þeir, sem þrá það
að sjá öld frelsis, jafnréttis og
bræðralags renna upp yfir jörð- |
Erlendur f ær laimaupp-
bót Iijá íhaldinn, einn
feitan bitlirig í viðbót.
■ í sáðasta tölublaðj Mjölnis var
skýrt frá, hvernig íhaldið laun-
aði Erlendi Þorsteinssyni fyrir
að hapn hjálpaði þvá til að láta
iSR lána ryðkláfinum Hæringi
75 þúsund ki óuur. Það kaus
hann í staðinn i verlksmiðju-
stjórn til næstu þriggja ára. —
Þetta var nú ódýrt íyrir íhaldið,
því stjórnarsætið hefði annars
fallið í hlut Framsóknarflokks-
ins.’íhaldið hefur 'i mörg skipti,
það seni af er þingi, láitið krat-
ana hafa ýmsá bitlinga á fcostn-
að Framsóknar. En nú skipaði
íhaldið verzlunarnefnd til út-
landa, og skipaði í hana Erlend
Þorsteinsson. Mun það vera
launauppbót fyrir „greiðasem-
ina“ við Hæring, — ósikabam
áhaldsins.
ina, haft eins mikla ástæðu til
að vera bjartsýnir og nú í dag.
og Skeiðsfossvirkjifiiiimi kosii upp.
Neisti, sem út kom 3. þ.m.
gerir að umtalsefni svo&allað
„Herteivigstímabil“ 'i bæjar-
stjórn. Segir blaðið, að þá hafi
Þóroddur og Hertervig stjómað
bænum „í nafni- flokka sinna“,
segir blaðið orðrétt: „—sem víð
frægt og illfrægt er orðið —“.
Á blaðið heíðurinn af að hafa
búið til nýyrði, orðið „illfrægt“,
en eins og allir vita er venja í
'íslenzku máli að tala um illræmt.
Má deila um, hvort spekingar
Neista hefur hér tekizt að búa
til betra orð en áður var til í
málinu. Sennilega mun þetta ný-
yrði þó ekki festast í málinu,
heldur hafa þau áhrif ein, að
ennþá einu sinni hlæji fólk að
Neista.
Þetta samstarf sósíalista við
Hei’tervig, sem blaðið hneyksl-
ast á, var eingöngu í þv'i falið
að Ikoma fram ríkisábyrgðinni
fyrir Rauðku og Skeiðsfossvirkj
unina. Hefði þetta samstarf
ekki tekizt hefðu þessar ríkis-
ábyrgðir ekki fengizt, svo tæpt
stóð með þau mál, og þá hefðu
báðgr þessar framlkvæmdir
stöðvast.
Með þvaðri sínu er þv'i blaðið
að harma það, að Rauðka og
Skeiðsfossvirfcjunin vora byggð-
ar. Þáttur kratanna í því máli,
meðan á því stóð, er svo saga
út af fyrir sig; ábyrgðarleysi
þeirra og hirðuleysi um hags-
muni bæjarfélagsins, þegar þeir
telja sér von um pólitískan
gróða.
Umræðufundur milli Æ.F.S. o? F.UJ.
Síðdegis á mánudag barst ÆFS
bréf frá FUJ þar sem þeir tii-
kynna að fulitrúar fél. muni
ekki mæta á umræðufundinum
þetta kvöld.
Búið var að ákveða ræöumenn
beggja félaganna. Frá Æ.F.S.
tala þelr Stefán Skaftason og
Einar M. Albertsson, en frá
F.U.J. þeir Sigtryggur Stefáns-
son, Jóh. G. Möher og Magnús
Blöndai. Þessir tveir siðar-
nefndu eru komnir yfir aldurs-
takmark félagaima, en það var
settmeðhálfgildings skilyrði frá
F.U.J. fyrir þátttöku í fmidin-
um, að þessir tveir menn fengju
að tala þar. Géngust fulltrúar
Æ.F.S. því inn á það, þrátt fyrir
aldur þeirra tveggja, Jóhanns
og Magnúsar.
Fundur þessi féll því niður í
gærkvöldi en verður haldinn
mjög bráðlega og þá rækilega
auglýstur á götunum og í út-
varpi.
SÓSÍALISTAR !
Fjölmennið á umræðufnnd-
inn þegar hann verður
haldinn.
Um áramótin sendi stjórn
Æskulýðsfylkihgarinnar áskor-
un til Félags ungra jafnaðar-
manna, um umræðufund með
Æ.F.S. einhvemtíma á milli 10.
og 15. jan,, þar sem rædd skyldu
landsmálin almennt og bæjar-
mál.
Fulltrúar beggja félaganna
komu sér saman um að fund
þennan skyldi halda þriðjudag-
inn 10. jan. í Nýja bíó. Fyrir
hádegi 9. jan fer Jóh. Möller.
þess á leit f. h. F.U.J., að fundi
þessum verði frestað vegna hins
hörmulega sjóslyss er m. b.
Helgi fórst við Vestmannaeyjar
s. 1. laugardag.
Fulltrúar Æ.F.S. tóku þessa
frestunarbeiðni til athugunar en
komust að þeirri niðurstöðu að
ekki væri ástæða til að fresta
þessum fundi, þar sem svo væri
frá þessum hörmulega atburði
liðið og öðrum samfcomum hér í
bæ hafði ekki verið frestað á
sunnudagskvöld og fyrirhugað-
ur var t. d. fundur í Þrótti þá
um kvöldið. Var F.U.J. tilkynnt
þetta urn hádegi á mánudag. —