Mjölnir - 06.09.1950, Blaðsíða 3

MJÖLNIR
©
Um fátt annað hefur meira
verið ritað og rætt að undan-
förnu heldur en ófriðarbliku þá
er flestir þykjast geta greint
á lofti. Hugsandi mönnum þyk-
ir, sem vonlegt er, harla ein-
kennilegt, ef hið stríðshrjáða
mannkyn á enn einu sinni eftir
að lifa ógnir styrjaldar, svo
ferskar sem þær þó eru þeim
er þær upplifðu í s'iðustu styrj-
öld.
Mörgum finnst mikil breyting
hafa orðið á afstöðu banda-
manna, hverra til annarra, frá
iþvi er þeir í síðustu styrjöld
börðust sameiginle;ga gegn hin-
um menningarsnauða og niður-
drepandi nazisma.
Hvernig getur staðið á því,
að slík breyting hefur átt sér
stað á svo skömmum tíma? Er
það staðreynd, að ófriðarhætt-
an sé yfirvofandi? Hvaðan má
þá helzt vænta þess ófriðar og
hver ráð eru helzt tiltæk, til
þess að koma i veg fyrir hann ?
Öllum þessum spurningum
hef ég þráfaldlega velt fyrir
mér. Eg hefi reýnt að kynna
mér allt þær varðandi, frá sem
flesfum hliðum .en hefi þó engan
veginn komizt til botns í þeim.
Það sem annar aðilinn segir
hvítt vera, segir hinn svart, og
öfugt. Einnig gerir það úrlausn
þessara spurninga torvelda, að
fréttir þær, er okkur berast af
gangi heimsmálanna er mjög
svo einhliða. Ríkisútvarpið og
meira en % hlutar alls balða-
Ikosts í landinu túlka málstað
annars aðilans, en gegn því svo
tæplega % blaðakosts okkar Is-
lendinga.
Við þessar erfiðu aðstæður er
að stríða, þegar maður vill
brjóta málin til mergjar.
Stafar stríðshættan frá
stefnu Ráðstjórnarríkj
anna eða stefnu Banda
ríkjanna?
Þessari spurningu er ekki
hægt að svara algjörlega á ann-
an hvorn veginn. Vafalaust
stefna bæði þessi stór-
veldi að því að tryggja sig gegn
styrjöld og aðhafast þá ýmislegt
sem óhollt er allsherjarfriði. —
Orsök þessara átaika má rekja
til hinna mjög svo ólíku hag-
kerfa, er þau búa við, — sósíal-
isma og kapítalisma. Sósíalism-
inn er ungur að árum og ryður
sér nú braut hvarvetna í heim-
inum. Hið gamla þjóðskipulags-
form, — kap'ítalisminn, — er á
fallandi fæti. og aðstandendur
þess reyna í vitstola örvæntingu
að viðhalda því. Þessvegna má
alltaf búast við því, að aðstand-
endur kaþítalismans reyni að
leggja sósíalismann að velli, í
styrjöld, þegar þeir telja sig
hafa bolmagn til þess.
Þá er heimsvaldastefna sumra
stórveldanna stórhættuleg frið-
inum. Nýlendurnar og alþýða
Ikapítalisku landanna gera vafa-
laust tilraunir til að efla sér þess
réttar sem þeim óneitanlega ber.
Þær lenda þvi óhjákvæmilega í
andstöðu við nýlenduveldin, t. d.
Bretland og Frakkland. Banda-
ríkin er hinsvegar vafasamt að
kalla nýlenduveldi, í þeim skiln-
ingi, sem flestir leggja á það orð.
Hinsvegar hafa hinir banda-
risku auðmenn mjög mikilla
hagsmuna að gæta um víða ver-
öld. Þeir ráða t.d. yifir mörgum
framleiðslutækjum og auðlind-
um hinna lítt iðnþróuðu og fá-
tæku landa. Forsenda þess, að
svo megi vera áfram, er að tak-
ast megi að halda ástandinu lítt
Eftir
Jón Skaftason
þreyttu í heiminum, — status-
quo verður að vernda og við-
halda.
Þannig hefur ástandið í heim-
inum þróast í það, að annars-
vegar standa nýlenduveldin, og
með þehn margar smáþjóðh’,
sem vegna ýmissa örðugleika,
t. d. f járhagsörðugleika, sam-
fylkja með þeim. Hinsvegar eru
svo nýlendurnar og alþýða 'kapií-
talistísku landanna. Baráttu
nýlendnanna fyrir frelsi sínu
stjórna víðast hvar menn með
sósíalist'iskar skoðanir, og er
það rökrétt afleiðing þeirra að-
stæðna, sem frelsisbaráttan er
háð við. Þeir leita stuðnings
■hvar sem hans er að vænta, og
fer því ekki hjá því, að Ráð-
stjórnarríkin verði þeirra aðal-
hjálparhella. I fáum orðum
sagt: Bandaníkin veita forustu
ríkjasamsteypum, sem vill við-
halda ástandinu eins og það er,
en Ráðstjórnarríkin aftur á
móti annarri, sem breytingar
vill á ástandinu.
Fljótt á litið gæti maður nú
freistast til að álíta, að hér sé
ég að skella skuldinni á ófriðar-
hættunni á Ráðstjórnarr'ikin og
þeirra bandamenn, þar sem ég
segi þau æskja breytinga á
heimsástandinu. En þá verðum
við að aðgæta eitt: Er það á-
stand réttlátt, sem nú ríkir í
lieiminum ?
Er t. d. réttur hinna brezku
auðmanna, sem „eiga“ tin -og
gúmmí Malakkaskagans, meiri
er réttur íbúanna sjálfra til þess
arra gæða? Er það réttur hins
hvíta manns að láta hina lituðu
kynflokka þræla fyrir sig, en
skammta þeim ekki einu sinni
nægilegt viðurværi til þess að
þeir haldi fullri starfsorku? Og
er það helgur réttur, t. d. auð-
mannanna brezku, að leigja sér
mannætur og hausaveiði-
menn frá Borneó, til þess að
slátra malajísikri alþýðu, sem
þeir hafa kúgað og þrautpínt
öld fram af öld ? ÖUu þessu verð
ég að svara neitandi, og þá um
leið að mæla baráttu alþýðunn-
ar á Malakkaskaga, í Viet Nam,
Burma ,K'ina og nú 1 Kóreu, ibót.
Mótsagnir í stríðs-
; áróðrinum
1 ræðu, sem Winston Churcill,
fyrrv. forsætisráðherra Breta,
hélt á ráðgjafarþinginu í Strass
burg, hélt hann því fram, að
munurinn -á herstyrkleikahlut-
föllum Ráðstjórnarríkjanna og
fylgiríkja þeirra, og vesturveld-
anna hinsvegar, væri meiri en
munurinn á herstyrk Suður- og
Norður-Kóreu, og væri sá mun-
ur allur Ráðstjórninni í vil. —
Ennfremur fullyrti hann, að
ráðamenn iRáðstjórnarríkjanna
ættu enga ósk heitari en að
hefja styrjöld og leggja undir
sig heiminn. Churchill var þó
viss um, að Vesturveldin myndu
'brátt geta orðið á undan í hern-
aðarkapphlaupinu, ef þau ein-
beittu sér til fulls, og eggjaði
hann því þátttakendur lögeggj-
an. Þessi tónn hjá hr. Churchill
er ekiki neitt nýr, þvi hann Ikom
iram hjá honum strax, er hann
hélt ræðu sína í Fulton í U.S.A.
fyrir meira en fjórum árum
síðan. Þá hamraði hann einnig
á varnarleysi Vesturveldanna og
stríðsmætti og stríðsvilja
Rússa.
Það sem einna eftirtektar-
verðast er við þennan str'iðsá-
róður gamla mannsins, eru hin-
ar auðsæju mótsaignir hjá hon-
um. Tíminn ,sem liðinn er frá
því er Fulton-ræðan var haldin
og einnig náin framtíð mun sýna
það áþreifanlega, að hér er ekki
skotið í mark. Eða hvaða and-
lega heilbrigður maður fæst til
að trúa því, að Rússar bíði með
að ráðast á Vesturveldin þar til
þau eru orðin hernaðarlega
styrkari en þeir sjálfir? Væri
það ekki gagnstætt allri skyn-
semi, jafnvel neðar þeirri skyn-
semi, er sumir vilja telja Kreml-
verja gædda, — af Rússunum,
— fyrst þeir á annað borð, eftir
því sem Chúrchill segir, eiga
enga ósk heitari, en þá, að
leggja undir sig heiminn — að
gera það ekki strax, meðan þeir
geta það auðveldlega? Það er
tæplega hægt að ætla Rússa svo
heimska að þeir sjái þetta ekki,
og er því ekki hægt að ætla ann-
að en að Churchill fari hér með
falsspár og gaspur.
Vígbúnaðarkapphlaupið stofn
ar friðinum í stórkostil. hættu.
Tilgangurinn með því að smíða
vopn hlýtur að vera sá, að nota
þau. Ófriðarhættan vex að sama
skapi og tala vopnanna eykst.
Við heyrum daglega í útvarpinu
getið um svimandi háar peninga
upphæðir, sem hin ýmsu ríki
verja til vopnaframleiðslunnar.
Eyðileggingarmáttur nýustu
vopnanna er svo hræðilegur, að
menn setur hljóða við að heyra
það. Maður spyr mann: Er það
nokikuð til, sem réttlætt getur
notkun múgmorðsvopna, t. d.
kjarnorku- og vetnissprengna,
eða sýkla? Slíkt sýnist vand-
fundið.
Allt þetta vopnahjal hefur ó-
neitanlega borið langhæst í
Bandaríkjunum. Við þurfum
efcki annað en að hlusta á ísl.
ríkisútvarpið til þess að ganga
úr skugga um ,að hér er rétt
með farið. Amerákönunum hef-
ur þó reynzt þetta tvíeggjað
vopn, Það hefur ekki einungis
skapað ótta hjá andstæðingun-
um, heldur einnig heima fyrir.
Mönnum er enn í fersku minni
sjálfsmorð Forrestals, er brjál-
aðist æf sínum eigin áróðri, og
einniig ógnarslkelfing j þá, sem
greip fólkið í borg elnni nálægt
New York, er skqr hlaðin
sprengiefni rákust á og sprungu
í loft upp. Fólkið streymdi úr
borginni í dauðans angist og
fékk lögregla og herlið við ekk-
ert ráðið. Talið um kjarnorku-
sprengjuna hafði glumið látlaust
if eyrum þessa aumingja fólks,
og eðlileg afleiðing þess var sú,
að fyrsta sprengingin sem það
varð vart, hélt það vera ikjarn-
orkusprengingu. Örvita maður
af hræðslu, hvort sem hún er
á rökum reist eða ekki, er ófær
um að stjórna sér og gerðum
sínum. Hann er á valdi þess
manns sem skapað hefur hjá
honum hræðsluna. Það er liíkt
samband á milli þeirra og á milli
dávaldsins og þess, sem honum
tekst að dáleiða. Dávaldurinn
fær þann dáleidda til að fremja
ýmislegt, meðan á dáleiðslunni
stendur, sem honum dytti aldrei
í hug að fremja allsgáðum.
Ófyrirleitnir menn, sem hafa
tökin á blöðum og útvarpi, og
mynda þannig skoðanir fjöld-
ans, eru hættulegustu friðar-
spillarnir. Hver og einn verðxu’
að vera á varðlbergi gegn áhrif-
um þeirra, Ibeita allri þeirri gagn
rýnisgáfu er guð hefur gefið
honum til þess að vega og mæla
Iþað, sem þeir segja og skrifa
og vinza þannig úr. Enginn má
verða það rígbundinn, að hann
hætti að viðhafa þessa varúð, og
trúi í blindni. Takist hverjum
manni að halda vöiku sinni og
brjálast ekki í þeim áróðri fyrir
stríði, sem nú er markvisst rek-
inn, þá má forða styrjöld. Ef
alþýða manna neitar að bera
vopn á stéttaibræður s'ina í öðr-
um löndum, þá er sama hvernig
str'iðsfurstarnir hamast; enginn
hlustar á þá, og tækist þeim að
hrófla upp her, yrði hann vart
hættulegur, þar eð hann saman-
stæði einungis af hershöfðingj-
um en væri án hermanna.
Kóreu-styrjöldin
Kóreustyrjöldin varð til þess
að gefa stríðsóttanum byr undir
ibáða vængi. Landinu hafði í lok
heimsstyrjaldarinnar verið skipt
í tvennt, um 38 breiddarbaug,
og dvöldu Ráðstjórnarherir
norðan baugsins, en bandarísk-
ir herir sunnan hans. Þessi skipti
ing landsins var vafalaust gerð
í óþökk landsmanna. Réði hér
mestu um stefnu stórveldanna
um skiptingu heimsins í áhrifa-
svæði. Stjórnarhættir voru með
gjörólíku sniði í Norður- og S-
Kóreu. Það er óhrekjandi stað-
reynd, hvað sem um ýmislegt
annað má segja, lað það var
fyrst að lokinni styrjöldinni, aði
bændur almennt ií Norður-Kóreu
urðu sjálfseignaribændur, jörð-
um landsdrottnaranna þar var
skipt niður á milli landsetanna
1 samræmi við þá sósíalistísku
stjórnarhætti ,er þar voru upp-
teknir. Sá iðnaður, er þar var
fyrir, var þjóðnýttur.
I Suður-Kóreu sat við það
sama og áður. Jarðirnar héldust
d höndum landsherrana; breyt-
ingin varð í hæsta iagi sú, að
* i
í stað japanskra landsherra
urðu þeir nú kóreskir. —
Stjórn Syngmans Rhee var í
hæsta máta afturhaldssöm. Jafn
vel bandarísk stjórnarvöld
fundu ástæðu til að finna að við
hana, í þeirri von að ögn meira
frjálslyndi gerði S-Kóreumenn
henni meira fylgjandi, en þeir
höfðu á margan hátt auðsýnt
andúð sína á henni, m. a. i blóð-
ugri uppreisn, sem barin var nið
ur með harðri hendi.
Það jók og enn á óánægju
manna í S.-Kóreu, að þegar ráð-
stjórnarherirnir hurfu úr N.-
Kóreu sátu þeir bandariísku
sem fastast i S.-Kóreu. Til þess
að skilja tilfinningar Kóreu-
manna til hinna erl. yfirdrottn-
enda til fulls, þurfa menn að
hafa sjálfir reynslu af erl. kúg-
un. Forfeður okkar þekktu slíka
yfirdrottnun. Danskir herrar
sátu yfir hlut iþeirra, en það var
þó minna en Kóreubúar urðu að
þola undir aldalangri kúgun. —
Japanir t.d. þrautp'indu þessa
óhamingjusömu þjóð svo ára-
tugum og öldum skipti. Hin kór-
eska þjóðlega menning var
ikerfisbundið drepin niður, og
allt gert til þess, að landsmenn
týndu þjóðarmeðvitund sinni.
Fréttum ber ekki saman um
hverjir hafi hafið styrjöldina
núna. -Ég álít, að það hafi verið
'herir frá Norður-Kóreu, sem
sóttu suður yfir landamærin í
ibyrjun stríðsins. iÉg er hinsveg-
ar ófús að viðurlkenna þetta sem
árásarstyrjöld 1 orðsins fyllstu
merkingu. Ég held, að hér sé
um að ræða frelsisbaráttu
kóresku þjóðarinnar, sem staðið
hefur um aldaraðir og byrjaði
með innrás erlendra drottnenda
í Kóreu. Hér var aðeins þráð-
urinn tekinn upp ,þar sem síð-
ast var frá horfið, þ.e. að reka
burt úr landinu útlendinga og
hataða stjórn, er sat í skjóli
þeirra.
Viðbrögð stórveldanna til
þessara atþurða eru næsta lær-
dómsrík. Bandaríkin gripu
þetta tækifæri fegins hendi til
íhlutunar um hreint innanrlíkis-
mál Kóreu og segja Norður-
Kóreu stríð á hendur. Ekki nóg
með það, þeir ráðast með hinni
mestu ósvífni á kínverska lýð-
veldið og bjóða hinum marg
burtrekna Chang Kai Shek
vernd á Formósu, en þangað
hafði sá dánumaður flúið. Hér
var alveg um beina árás á Kína
að ræða, þar sem Formósa hefir
verið talin óaðsikiljanlegur hluti
Kínaveldis t.d. var það staðfest
í Kairo- og Potsdamráðstefn-
unni af bandarískum aðiljum. I
þessum aðgerðum siímun þótti
U.S.A. betra að skýla sér undir
ifaldi S.Þ. En það er alveg ljóst
og óhrekjanlegt, að a.m.k. í
upphafi áttu S.Þ. enga aðild að
ihlutun Bandarikjamanna, þar
sem Truman gaf skipun sína
til flota og flughers Bandarikj-
anna á Kyrrahafi áður en noklk
ur samþykkt var gerð um það
í Öryggisráðinu. Sú samþykkt
leit fyrst dagsins ljós, er Tru-
man hafði fyrirskipað íhlutunar
árás slína. Jafnvel eftir að sú
samþykkt fékkst, er hún greini-
legt brot á stofnskrá S.Þ., sem
kveður svo á, að Öryggisráðið
sé ekki ályktunarfært, nema
um fundarsköp, ef ökki allir
(Framhalíl á 4. bíðu)