Mjölnir - 09.03.1962, Blaðsíða 4

Kolbeinn Friðbjarnargon
Bréf að au§tan
Ungur Siglíirðingur, Kolbeinn Friðbjcrnarcon, dvclur í vct-
ur í Sovéfríkjunum. Hefur hann nýlega sent blaðinu til birt-
ingor grein þó, er fer hér á cftir. — Kolbeinn á sæti i aðal-
stjórn verkamannafélagsins Þróttar ó Siglufirði, er ritari
félagsins.
FLESTIR íslendingar munu geta
verið sammála um það, að á þess-
um síðustu tímum mikils umróts
og ótrúlegustu breytinga muni
fátt vera forvitnilegra en að
kynnast af eigin raun lífi og starfi
í Sovétríkjunum.
Hið sósíalistiska þjóðfélags-
form, sem þar var fyrst tekið upp
í veröldinni eftir byltingu rúss-
neska verkalýðsins 1917, og síðan
hefur breiðzt út til þriðja hluta
veraldarinnar, hefur um áratugi
verið sú staðreynd, sem mestum
deilum hefur valdið um allan hinn
byggða heim. A öllum byggðum
bólum, jafnt hinum fjærstu sem
hinum nálægustu, hafa menn
ýmist þótzt eygja þar von um út-
rýmingu fátæktar og menningar-
skorts, styrjalda og ófrelsis, eða
fullyrt, að þar fyrir/yndist aðeins
svartnætti kúgunar og harðræðis.
Mörgum Islendingum er efa-
blendnin í blóðið borin. Og víst
er um það, að betra er að sjá einu
sinni en heyra hundrað sinnum.
Þær spurningar, sem ég geri
ráð fyrir að siglfirzkum verka-
mönnum leiki helzt hugur á að
fá svarað, eru:
Ilvernig er lífsafkoma sovézkra
verkamanna í dag?
Að hverju stefnir í Sovétríkjun-
um? Er verið að skapa þar þjóð-
félag, sem er okkar þjóðfélagi
fullkomnara, og í hverju mun slíkt
lýsa sér?
Nú er það svo, að vilji maður
í alvöru reyna til að skilja efna-
hagslega afkomu þjóðar á líðandi
stundu, er nauðsynlegt að fyrir
hendi sé nokkur þekking á fortíð
hennar.
*
Rússland var fyrir hina sósíal-
istisku byltingu land harðstjórnar
Síðastliðinn föstudag kom hr.
Victor Shikalov, 1. ritari sendi-
ráðs Sovétríkjanna í Reykjavík,
hingað til Siglufjarðar og flutti á
vegum MÍR-deildarinnar hér fyr-
irlestur um framtíðarþróun efna-
hags- og félagsmála í Sovétríkjun-
um. Var fyrirlesturinn fluttur á
ensku og túlkaður jafnóðum. Að
honum loknum svaraði hr. Shika-
lov spurningum, sem fundarmenn
báru fram.
Aðalefni fyrirlestursins var
og fátæktar. Ógnarstjórn aðals
og auðvalds lýsti sér í efnalegu
og andlegu allsleysi alþýðunnar.
Landið var vanþróað landbúnað-
arland, sem hvað tækni og lífsaf-
komu, menntun og menningu
snerti, stóð mörgum áratugum að
baki hinum „vestrænu“ iðnaðai'-
þjóðum í Evrópu og Ameríku.
Fólkið barðist sífelldri baráttu
við hungrið. Milli 70 og 80%
þjóðarinnar var bæði ólæst og ó-
skrifandi. Tæknin og orkan áttu
sína helztu fulltrúa í tréplóg og
vöðvakrafti. í austri og suðri, á
hinum víðfeðmu landflæmum
Síberíu og Mið-Asíu, bjuggu
fjölmargar þjóðir og þjóðarbrot
Mongóla, Kirgisa, Kúrda og Eski-
móa, sem þó heyrðu fortíðinni til.
Margar áttu sér ekkert ritmál,
voru staðnaðar á ýmsum stigum
þi'óunarinnar, allt frá steinaldar-
menningu Íshafs-Eskimóa til hinn
ar fornu Khana-meriningar, sem
enn ríkti á sléttum Mið-Asíu.
Strax í upphafi tilveru sinnar
mættu Sovétríkin fullum fjand-
skap frá auðvaldi umheimsins.
Sovétríkin voru sett í nokkurs-
konar hafnbann eða sóttkví. Allar
leiðir til eðlilegra verzlunarvið-
skipta voru þeim lengi vel lokað-
ar, og eimir eftir af slíku enn
þann dag í dag.
Flest, sem þurfti til að breyta
þessu vanþróaða landbúnaðar-
landi í háþróað iðnaðarland,
þurfti þess vegna að framleiða í
landinu sjálfu. Oft var í upphafi
hvorki til staðar sú þekking, sem
til slíkrar framleiðslu þurfti, né
fundnar þær hráefnalindir, sem
taka varð af til framleiðslunnar.
Fljótlega breyttu hin vestrænu
lýðræðisriki þó um baráttuað-
ferðir. Á árunum 1919—1923
upplýsingar um þá þróun, sem hin
nýja stefnuskrá Kommúnista-
flokks Sovétríkjanna gerir ráð
fyrir næstu 20 árin, þ. e. þróun
hins sovézka þjóðfélags frá sósíal-
isma til konnnúnisma. Var ræða
hans rnjög fróðleg, þó efni það,
sem hún fjallaði um sé að vísu
yfirgripsmeira en svo, að hægt sé
að gera því nokkur tæmandi skil
á einni kvöldstund.
40—50 manns sóttu fyrirlestur-
inn.
herjuðu brezkir, franskir, þýzkir,
amerískir og japanskir innrásar-
herir flesta hluta Sovétríkjanna,
brenndu bæi og borgir og eyði-
lögðu öll mannvirki, sem þeir
náðu valdi á.
1941 réðust herir hinnar vest-
rænu menningar til atlögu á nýj-
an leik. Stórir hlutar landsins
breyttust á skammri stundu í
rjúkandi rústir undan hinum
vestrænu áhrifum. Landið sjálft
var sviðið ofan í svörðinn, og leið
mikils hluta þess fólks, sem af
lifði ógnir sjálfrar árásarinnar,
lá síðar í gegnum dauðaverk-
smiðjur einkafi'amtaksins, sem
nætur og daga unnu að því að
breyta lifandi fólki í ösku og
beinahrúgur.
«
Þá fyrst, þegar þessar sögulegu
staðreyndir eru liafðar í huga,
skilst manni, hvílíkt efnahagslegt
þrekvirki hefur verið framkvæmt
hér í Sovétríkjunum. í dag býður
þetta land þegnum sínum betri
lífskjör en flestar aðrar þjóðir
hafa, og styttri vinnudag en ann-
ars staðar þekkist. í tækni og vís-
indum standa Sovétríkin framar
flestum öðrum þjóðum.
Bæði alþýðumenntun og sér-
menntun er í dag langt á undan
því, sem gerist í hinum vestræna
heimi. Jafnvel í hinum afskekkt-
ari hlutum Sovétríkjanna, svo
sem í Mið-Asíu og Úsbekistan,
útskrifast fleiri stúdentar, miðað
við fólksfjölda, en í ríkjum eins
og Vestur-Þýzkalandi, Frakklandi
og Englandi.
Á meðan sovézku lýðveídin
Kasakstan og Úsbekistan skjóta
háþróuðum iðnaðarþjóðum
Evrópu, eins og Frakklandi og
Þýzkalandi aftur fyrir sig í efna-
legu og menningarlegu tilliti,
standa nágrannaþjóðir þeirra,
sem notið hafa blessunar kapital-
ismans, svo sem Persar og Afgan-
ir, ennþá á stigi ólæsis og skorts.
Væri það ekki þess virði, að menn
spyrðu sjálfa sig: Ilvers vegna?
Og hverju hefðu ekki Sovétþjóð-
irnar afrekað, ef þær hefðu ekki
þurft að verja megninu af tilveru-
skeiði sínu í að verja líf sitt fyrir
vestrænum „vinum“ sínum?
*
Að gera beinan samanburð á
lífskjörum íslenzkra og sovézkra
verkamanna er mjög erfitt vegna
gjörólíkra aðstæðna. Algengustu
bein laun í iðnaði Sovétríkjanna
eru frá 90—150 rúblur á mánuði,
eða eftir gengi 4500—7500 ísl.
kr. Það, sem mestu ræður um
launaupphæð, er hversu erfið
vinnan er, og hvort einhverja sér-
staka þekkingu þarf til hennar
eða ekki. Launin miðast við 41
Fyicirleitur iim þróun-
ina í Soveíi íftijiiuuiu
stundar vinnuviku í léttari starfs-
greinum, en 36 stunda vinnuviku
í þeim erfiðari. Konur hafa í öll-
um tilfellum sömu laun og karlar
fyrir sömu vinnu.
Launaupphæðin ein segir ekki
nema hálfa sögu. Það, sem mestu
máli skiptir er, livað af lífsins
gæðum er hægt að fá fyrir laun-
in. Nú er ekki sama, hvaða lífs-
kostnaður er tekinn til saman-
burðar, ef við t. d. aðgættum að-
eins húsaleigu, þá yrði sá saman-
burður Sovétríkjunum mjög í
hag. Húsaleiga borgast hér pró-
sentvís af launum, og er 5% leiga
nálægt meðallagi. Á íslandi þýddi
þetta, að verkamaður í Reykjavík
með 4500 kr. mánaðarlaun borg-
aði aðeins 225 krónur á mánuði
í húsaleigu. Myndi þeim flestum
þykja það vel sloppið! Um verð-
lag almennt er það helzt að segja,
að flest nauðsynjavara er ódýrari
hér en á íslandi, að fatnaði und-
anteknum. Fatnaður er hér enn
nokkru dýrari en heima, en verð
á honum fer lækkandi, eins og á
varningi almennt. Flestar léttiðn-
aðarvörur voru lengi vel mjög
dýrar hér, en á síðustu tímum
hefur orðið stórkostleg breyting
þar á. Það er hvorltveggja, að
úrval þessa varnings hefur marg-
faldast og verðlag hans stórlækk-
að. Sportvörur, úr, myndavélar,
hljóðfæri, rafmagnsrakvélar o. fl.
þ. h. eru dæmi um mjög vandaðan
sovézkan varning, sem nú er orð-
inn mun ódýrari hér en gerist á
vesturlöndum. Þessi þróun er
mjög athyglisverð, og algerlega
öfug við það, sem er í hinum
vestræna heimi.
Það, sem fyrst og fremst veld-
ur samt hinum góðu kjörum sov-
ézks verkafólks, er þó hvorki
verðlag venjulegs varnings né
upphæð beinna launa, heldur ým-
is þjóðfélagsleg hlunnindi, sem
hvergi fyrirfinnast nema í hinum
sósíalistiska heimi.
I Sovétríkjunum hefur atvinnu-
leysi verið gersamlega útrýmt.
Sovézkt verkafólk veit ekki af eig-
in raun, hvað slíkt fyrirbæri er.
Þýðingu þessa atriðis sér maður
í þeirri staðreynd, að á sl. ári
voru milli 8 og 10 millj. manna
alvinnulausar í hinum stærri auð-
valdsríkjum, Japan, Ítalíu, Frakk-
landi og Bandaríkjunum.
Laun kvenna eru í öllum til-
fellum þau sömu og karla, og
konum gert mjög auðvelt að
vinna utan heimilisins, með mjög
fullkomnu vöggustofu- og barna-
heimilakerfi. Þetta þýðir raun-
verulega tvöföldun á tekjum mjög
margra sovézkra heimila.
Lífsafkoma íslenzkra verka-
mannafjölskyldna væri önnur en
hún er í dag, ef húsmæður hefðu
almennt möguleika til að tvöfalda
tekjur heimilisins með 6 til 7
stunda vinnudegi utan þess.
Opinber gjöld, svo sem útsvör,
tryggingariðgjöld, sjúkrasam-
lagsgjöld o. s. frv., þekkjast ekki
í Sovétrikjunum. Tekjuskattur
greiðist hins vegar, en aðeins af
mjög háum launum.
ÖIl læknishjálp, hverju nafni
sem nefnist, svo og öll meðul, sem
afhent eru af læknum, eru ókeyp-
is. —
Allt fólk í Sovétríkjunum hefur
(Framhald á 2. síSu.)

n
I
I
|
I
1
I
|
1
I
I
i
1
|
!
I
I
ii
B
i
!
I
!
DRÆTTI
FRESTAD
Drætti um þriðja oðalvinn-
inginn í Afmælishappdrætti
Þjóðviljans, er ótti að fara
fram 6. þ. m. hefur vcrið verið
frestað um tvo mónuði eða til
6. maí n. k. Verður þá dregið
um báða aðalvinningana,
Fólksvagnana, sem eftir cru,
og verður dregið um annan úr
bleiku miðunum en hinn úr
grænu miðunum, eins og gert
hefði verið, ef drættinum hefði
ekki verið frestað, þannig að
frestunin breytir engu um
vinningslikur þeirra, sem þeg-
m
ar eru búnir að kaupa scr miða
i þirðja áfanga happdrættis-
ins.
Reynslan hcfur sýnt, að of
stuttur tími var á milli drátt-
ardagana og hefur sala mið-
anna gengið treglegaf af þeim
sökum nú í þriðja áfanga
hanppdrættisins. - Jafnframt
léttir það dreifingu miðanna
að sameina þessa tvo drætti,
scm eftir eru. Hefur af þessum
sökum verið ákveðið að fresta
fyrri drættinum og draga i
einu um báða bílana.
{
I
|
!
I
!
|
I
|
!
|
8
|
1
|
!
1
1
|
!
1
I
H