Alþýðublaðið - 07.01.1924, Blaðsíða 2

AL'ÞYÐUBLAÐIÐ
2
Andleysi.
Eí hiogað kæmi gtöggskyggn
og gáfaður, útlendur mentamað-
ur, og hann væri spurður að,
hvað sérstaklega einkendi menn-
ingarástand íslendinga og aldar-
íar hér um þessar roundir, þá
myndi hann áreiðanlega, svo
fremi hann væri nægilega ó-
kurteis, það er að segja hrein-
skiiinn, til þess að fara ekki að
gullinkamba og fimbulfamba um
forna frægð og konungborið ætt-
erni íslendinga, sem nú er búið
að stagast svo oít á, að það er
löngu orðið að þjóðlygi, svara
því að það væri andleysi og
morkinn prangarábragur.
Þetta er nú ekki satt, svarar
værukær >borgarinn« og ekur
sér.
Ekki satt ?!
Lítum á ástandið.
Það er bezt að byrja á »and-
legu« stéttinni, svo að manni
verði ekki brugðið um efnis-
hyggju, það er að segja þeim(
sem vinna »ólíkamlega vinnu«.
Fyrst er rikiss.tjórnin. Vita
menn til, að hér hafi nokkurn
tfma, slðan Hannes Hafstein var
ráðherra { sfðara skiftið, setið að
völdum stjórn, sem hafi dottið
nokkuð f hug, sem miðaði að
öðru en því að haida í vaida-
etólunum þeim mannverum, sem
í það og það skiftið sátu f þeim
og strituðust við að hirða það
auradót, sem að þeim valt? Ekki
ég. »Svona var það og er það
enn,« og er það ekki andleysi?
Þá eru yfirvöldin, Iöggæzlu-
embættismennirnir. Er það ekki
svo, að hver fái að vaða uppi
eins og hann hefir frekju og
ósvífnl til pvert ofan í lög og
rétt og siðgæði fyrir þeim? Þeir
bara sitji og pári í eyðublöðin
eins og gert hefir verið mann
frarn af manni áratug eftir ára-
tug, og ef einhver sendir kæru
yfir einhverju, þá er hún ef til
vill skrásett og sfðan lögð upp
á hyliu með löngum geispa, og
þar liggur hún, þangað til »Forni<
hirðir hana handa safninu, —
búið.
Læknarnir. Þeir skera og sulla
og sulla og skera og drekka
skál »hinna vísindalegu fram-
fara« í kvöldroðaskæru Spánar-
I víni og halda, að heilbrigði þjóð-
arinnar fari dagbatnandí, af þvf
að »vinnan< minkar að sama
skapi, sem þeim fjötgar, og
tekjurnar lækka sakir þess, að
alþýðan getur ekkl borgað, en
á meðan læðist bsrklaveikin um
kjallaraholur fátæklinganna og
legst á brjóst barnanna, en
>krabbinn« bregður afturklónni
fram íyrir sig og gefur »lækna-
stéttinni« langt nef í bezta næði.
Og kirkjan. Biskupinn skrifar
um mat og vfn og orðagjáltur
í útlendum »selsköpum«, þar
sem guð og Kristur hugsast ekki,
en nöfn þeirra eru blöðruð drat-
andl tungum. Á meðan rétta
prestarnir >heima< söfnuðunum,
þegar eitthvað sést át þeim,
sömu tugguna, sem þeir hafa nú
jórtrað ár eftir ár síðustu manns-
aldrana og skilað aftur ómeltri
handa eftirkomenduaum — þeim
til sáluhjálpar.
Undir öiiu þessu standa kenn-
arar þjóðarinnar og mylja með
spekingsíegri alúð uppþornað
fræðasprek ofan í unglingana,
sem vel metnir íoreldrar, sem
vitanlega verða að geta borgað
— annars væru þeir ekki >vel
mttnir« —, hafa fengið þeim til
að gera að >manni«, sem kallað
er, — rekabút úr holdi og bióði á
fjörur þjóðíélagsins.
Þá koma nytjastéttlrnar. Þær
skiftást í tvent, og nöfnin, sem
þeim eru gefin, þurfa endilega
að vera >vinnuveitendur< og
»vlnnuþiggjenddur«, til þess ?ð
eigna- og gjata-hugmyndir and-
leysisins komi sem b»zt og vit-
lausast fram f þeim og þá nátt-
úrlega alveg öfugt við hlutarins
eðli. Þar er bezt víst að taka
>vinnuveitendurna« fy st, því að
þeir gera kröfu til meiri virð-
ingar, og er jafngott, að hún
veitist þeim í eitt skifti, og horfir
þá beinast við eftir eðli þeirra,
að hinir ófyrirleitnustu séu fremst
ir f flokki. Það eru kaupmenn-
irnir. Þeir verzla. Það þýðir, að
þeir kaupi eins ódýrt eins og
þeir hata vit til — þetta segir
ekki tnikið — nauðsynjar Iands-
manna og selji þeim þær eins
dýrt og fært er með þvf að verja
tii hvors tveggja sem minstri
fyrirhöfn og umhugsun, en með-
an salan fer fram, iiggja þair á
meitunni og mala eius og órýtlr
kettir um »borgaralegt lre!si«,
meðan leigublaðrarar þeirra
strjúkaþeim eftir bakinu með inn-
antómum blaðagreinum um ágætl
þeirra, en erojá um óspektir og
uppreisnaræði, ef einhver vill
Iosa eina okrarakló þeirra úr
holdi alþýðunnar.
Þá éru aðrir >vinnuveitendur«,
sem þykjast »eiga< og »reka«
framleiðslufyrirtækin í iðnaði,
sjávarútvegi og landbúnáði.
Keppikefli þeirra er að vinna
sem minst, en græða sem mest
að ráni bæði frá verkalýðnum
og náttúrunni, en hugsa ekkert
um neinar framfarir hvorki um
vinnulag né vöruvöndun; það
gerir ekki annað en minka gróð-
ann, og þá hafa þeir úr mlnna
að spiia, þegar þeir tara að
»fortæra< honum í glys og prjál,
Spánarvín og — ekki að gleyma
— »góðgerðir«, en svo er það
kaliað á andleysismáii, þegar
nokkru af ránsfengnum er »slett<
aítur í hinn rænda til þess, að
hann geti þó tórt. Mesta yndi
þessara menna er að láta kjósa
sig í alls konar nefndir og
stjórnir, þar sem þeir getl látist
vera spekingar og freytt og
bullað um >framtak einstaklings-
ins«, sem þeir eru búnir að
drepa niður með ránum sínum,
og >frjálsa samkeppnU, þegar
þeir eru búnir að koma sér
saman um, að eiga ekkert við
framkvæmd á jafn-hættulegri
hugmynd, roeðan þeir eru að
spila málefnum alroennings í
niðutdrep and*kotaDS roeð aðstoð
þeirra úr hópi hinna svo kölluðu
mentamanna, sem nógu vel eru
búnir að gleyma hinu skársta úr
því, sem þeir hafa lært.
Þá eru >vinnuþiggjecdurnir«,
hin bakbreiðá alþýða. Hún sefur
yfirleitt, þegar hún er ekki að
»asna«, eins og það heitir tá
kraumgóðu alþýðumáli að þræla
baki brotnu og hafa ekki al-
mennilega ofan í sig að éta,
hvað þá sæmilegan klæðnað eða
húsakynni, ekki að tala um nein
þægindi eða snefil af auðæfupa,
andlegum eða líkamlegum, og
varást að láta sig dreyma um
að hún eigi rétt á nokkru,
heldur meðtaki hún ávalt sitt
af náð frá hinum, sem drotlinn
hafi af vísdómi sínum gefið alt,.