Ný vikutíðindi - 06.08.1965, Blaðsíða 4

4
NY VIKUTlÐINDl
Bláa bandið — Kleppnr ■
BWBS—■
(Framhald af bls. 1)
lega enn.
Ég talaði áðan um Jónas
Guðmundsson, þó svo ég
telji hann kannski ekki vera
þann hættulegasta af hús-
draugum þeim, er þarna ríða
röftum, því ég hef ekki enn
ftmdið svo skyni skroppinn
drykkjumann, sem á Jónas
hefur hlýtt, að sá hinn sami
hafi ekki tekið hans elliglöp
sem hvern annan sjálfsagð-
að hlut fyrir hann sjálfan,
en fremur óheppilegt vega-
nesti áhrifagjörnum, villuráf
andi sálum.
En Guðmund Jóhannsson
tel ég eiga stóran þátt í ó-
sómanum, því þótt hann sé
stórt brot af mannkærleika
í garð okkar ræflanna, eins
og fólk kallar okkur drykkju
menn, þá finnst mér honum
ekki hæfa dæmi sem þetta.
1 eitt skipti af mörgum, er
kunningi minn reyndi að
bjarga sjálfsvirðingu og
heilsubresti og þekkti ekki
annað en þetta hálmstrá, og
var búinn að ljúka sínum
tilskylda tíma á stofnuninni,
þá gekk hann fyrir forstjór-
ann (G. J.) og tjáði honum,
að nú væri hann á förum út
1 starfið. Hefði fengið starf
á síldarskipi (sem mjög var
erfitt þá). Guðmundur sagði
þá við manninn, að það
þýddi ekkert að fara að
starfa, hann þyrfti að vera
hér miklu lengur og helzt
fara í Víðines til sex mánaða
dvalar; þetta færi alltaf í
skítinn hjá honum aftur.
Manninum varð það á í
messunni að lemja í borðið
og spyrja þennan brennivíns-
postula, hvort hann væri hér
til að drepa niður þann litla
kjark, sem mönnum áynnist
við að ná sér edrú á stofn-
uninni. Þar með kvaddi hann
kóng og prest og fór í starf-
ið-
En hann kom þama í
kurteisisheimsókn þrem
mánuðum seinna, hlaðinn
mannorði og peningum, því
vertíðinni var lokið. Og hvað
mætti honum þá? Sömu and-
litin, sem hann hafði kvatt,
nema nú voru þau súkkulaði-
brún úr sólríkum húsagarði
hælisins. Þetta voru mest-
megnis ungir og fullfrískir
menn, sem höfðu verið
vinnumarkaði landsins glat-
aðir yfir stærsta annatíma
ársins og haldið þarna upp-
teknum sjúkrarúmum fyrir
fársjúkum mönnum víða um
land, sem virkilega hefðu
haft not fyrir dvöl þarna.
Hvað finnst þér, lesandi
góður? Er þessu ekki illa
farið þannig? En nóg um
það, því þótt af nægu sé að
taka, þá ætla ég að láta
þetta nægja nú.
Kleppur
Ein hin mesta mann-
vonzka, sem ég held að okk-
ur drykkjumönnum hafi
fallið í skaut var þegar Þórð
ur Möller fór að setja menn,
sem voru búnir að lenda á
vondum túrum, inn á Klepp
og láta þá vakna þar innan
rnn fávita-fólk.
Áður var þar sérstök deild
og var þar vel unandi fyrir
drykkjumenn. Þó svo að
menn vöknuðu innan um þá
vitskertu, þá var þeim kippt
inn á þessa deild, er af þeim
rann, en nú er ekki lengur
því að heilsa. Nú er svo kom
ið, að enginn geðsjúkhngur
er drykkjumanni, sem þama
er kominn, jafn hættulegur
og Þórður sjálfur. Þegar
vald hans er orðið svo, að
hann heldur að hann geti
svipt menn sjálfsforræði án
þess svo mikið sem spyrja
eða ráðfæra sig við nánustu
aðstandendur viðkomandi
fórnardýrs, og það jafnvel
menn, sem engin vandræði
hafa hlotizt af, aðeins drukk
ið og komizt undir hans hand
aðjaðar, oft að eigin beiðni
í mórölskum timburmönnum
— verið að reyna að ráða
bót á drykkjuhneigð sinni.
Hann ætti að vita það af
reynslu sinni sem læknir bet-!
ur en ég, sem þetta skrifa,
að neikvæðasta meðalið við
drykkjumann er þvingun í
hvaða mynd sem er. Þvert
á móti þarf með lipurð að
beina huga hans inn á nýjar
og heilbrigðar brautir, og
það þarf að vekja hjá hon-
um traust á sjálfan sig, inn-
an skynsamlegra marka, og
hann þarf að njóta skilnings
á vandamálum sínum hjá
þeim lækni eða öðrum, sem
hafa hann til meðhöndlunar.
Ég vil ekki dæma Þórð
Möller þeim dómi, að hann
skorti alla hæfileika til að
meðhöndla drykkjumenn, en
ég vona að það rýri ekki
manngildi hans út á við, þó
ég segi eins og er, eftir ýtar
lega athugun, að hæfileikana
hef ég alls ekki orðið var
við.
Ég vil taka það fram, les-
andi góður, til að komast
hjá öllum misskilningi hjá
þér, að þó ég kalli þennan
kafla Klepp, er það ekki
meiningin að kasta rýrð á
það, sem þar er gert eða er
lögreglan
að gerast af hálfu lækna og
hjúkrunarliðs, því þar starfa
mörg góð læknaefni og lækn
ar við hin erfiðustu aðstæð-
ur og fá alls ekki hæfileika
sinna notið að fullu, því hús-
ið sem spítali er orðið
minnst tuttugu árum á eftir
tímanum og algjörlega ófull-
nægjandi.
Kunningi minn einn, er bú
inn var að drebka dálítinn
tíma, rölti í ölvímu inn á
Klepp og baðst sjúkrahúss-
vistar, en tók það fram, að
af Þórði Möller vildi hann
alls engin afskipti hafa
(hann hafði komið þarna áð
ur), enda væri það varla
nauðsynlegt, þar sem Tómas
Helgason væri orðinn þarna
annar yfirlæknir.
Jú, pláss gat hann fengið,
en var boðið austur að Gunn
arsholti (Akurhóli) til
þriggja mánaða dvalar eða
afvötnunar, eins og það var
nefnt. Hann sagðist alls ekki
geta tekið svona stóra á-
kvörðun, nema vera búinn
að ná einhverju andlegu
jafnvægi, sem hann taldi sig
ekki hafa eftir dryklíju sína,
en þetta væri vel athugandi.
Hann var lagður inn, og
fékk að liggja einn dag, en
var þá kallaður á skrifstof-
una og honum sýnt skjal,
sem hann átti að skrifa und-
ir, er hljóðaði upp á þriggja
mánaða dvöl á Gtinnarsholti.
Hann baðst undan og bað
um lengri umhugsunarfrest,
en eftir að búið var að
leggja mikið að honum, fékk
hann þó fyrir mikla náð
frest í tvo tíma. Þá var kom
ið aftur til hans. Hann sagði
þeim að hann væri hálfrugl-
aður í kollinum og of þreytt-
ur til að hugsa skýrt, en þó
var hugsun hans það skýr,
að hann tjáði þeim að fyrst
þyrfti hann að ráðfæra sig
við konu sína og ganga úr
skugga um, hvernig henni
reiddi af í fjarveru hans.
Honum var sagt að hann
yrði að gera þetta í dag, og
það strax. Timbraður, svart-
sýnn og volaður varð hann
að taka ákvörðun. En þar
sem svo er ástatt með þenn-
an mann, að hann finnur oft
á sér fleira en áfengisáhrif,
þá fannst honum eitthvað
liggja í loftinu enn verra en
þótt hann skrifaði undir til
að fá á sig frið og gerði það
því í algjörri örvinglan.
Daginn eftir fékk hann að
tala við konu sína og sagði
henni í hvaða óefni væri
komið. Hún reyndi að hug-
hreysta hann með því, að sín
afkoma yrði í lagi, en hvort
hann vissi það, að af undir-
lagi Þórðar Möllers hefði átt
að svipta hann sjálfsforræði,
ef hann hefði ekki skrifað
undir vistina fyrir austan,
og að hún hefði ekki einu
sinni verið til kvödd.
Þá var komin ástæðan fyr
ir þessum torkennilegu á-
hrifum, er manngarmurinn
varð fyrir, þegar verið var
að þvinga hann til undir-
skriftar. Auðvitað hleypti
þetta óréttlæti illu blóði í
manninn. En það var sama,
hann var búinn að fyrirgera
öllum rétti sínum, að hon-
um fannst, í næstu þrjá mán
uði — og því ekki að reyna
þetta, þó svo að svikizt hafi
verið aftan að honum.
Það er ekki að orðlengja
það — austur fór hann. En
þegar hann var búinn að
vera í viku, lagði hann land
undir fót og strauk úr vist-
inni, þó svo hann vissi að
hann gæti átt það á hættu
að vera fluttur með lögreglu
valdi þangað aftur, sam-
kvæmt samningnum, er hann
hafði skrifað undir.
Þegar hér var komið, hafði
hann ekki haft svefnfrið í
tvær nætur út af pillurausi
vistmanns nokkurs. Og
þarna gat hann komizt í
kjmni við allar hliðar fjár-
hættuspila, en þetta hvort
tveggja var það, sem hann
hafði komizt hjá að falla
fyrir fram að þessu. Kunni
hann ekki við að vera kom-
inn á hæli til að losa sig þar,
ef hægt væri, við sinn brenni
vínskross og fara svo þaðan
eftir þrjá mánuði, með tvo
nýja krossa á bak og fyrir.
Þegar það svo á bættist,
að hann var búinn að vera
haldinn einhverri slæmsku í
maga og læknir hælisins var
hinn ómótstæðilegi Þórður
Möller, sem maðurinn hafði
aldrei heyrt ráðleggja
drykkjumanni, hvort sem
hann var með magasár eða
hauskúpubrot, annað en vita-
mín, þá fannst honum skárra
að fara niður á Hellu, því
þaðan hafði hann séð vist-
menn koma góðglaða af
brennsluspritti.
Já, það er hart til þess
að vita, að margir drykkju-
menn, sem komið hafa á
Bláa Bandið, Gunnarsholt
eða önnur þessi drykkjuhæli,
skuli innan þeirra stofnana
margir hverjir hafa komizt
í kynni við eiturlyf í fyrsta
skipti. Hvernig má slíkt við-
gangast?
Og hvað er að gerast á
Gunnarsholti (Akurhóli) ?
Þarna eru menn, sem marg-
ir eru búnir að vera þar oft
þessi ár, sem það hefur ver-
ið starfrækt. Þeir fara fyrst
til þriggja mánaða dvalar,
og í bæinn aftur og á fyllirí
— drekka þar til öll sund
lokast og þá vilja þeir fara
austur aftur, þvi þar er svo
gott að vera, nóg að bíta og
brenna, og vinna þurfa þeir
ekki, frekar en þeir vilja
sjálfir, og til þess er lítiU
vUji hjá oss drykkjumönn-
um, sem verðum slíks dek-
urs aðnjótandi.
Nei, ég fullyrði að sá mað
ur, sem ætlar að sleppa heill
frá þessum hælum, hafi hánn
komizt í snertingu við þau,
er heppilegra að hafa bein
í nefinu, því innan þéirra er
öll sjálfsvirðing og sjálfs-
bjargarviðleitni hans drepin
niður með þessu fyrirkomu-
lagi.
Kunningi minn, sem ég
sagði frá áðan, hefur unnið
síðan og gengið vonum fram
ar í baráttu sinni við Bakk-
us, sem er barátta við eigið
kæruleysi, sem hann hefur
tamið sér í seytján ár, og
hann hefur ákveðið að láta
þetta hælisvistarvolæði sér
að varnaði verða.
Já, hann ætlar að treysta
á mátt sinn og guðs til að
yfirstíga þessa linkind sína.
Trúin á guð á að vera leið-
arljós okkar mannanna, og
það er það ljós, sem lýst
hefur greinarhöfundi í gegn-
um dimmustu og döprustu
skuggana í lífi hans.
Lögreglan
Ekki er hægt að skilja svo
við þessar línur, að ekki sé
minnzt á þátt lögreglunnar
í sambandi við drykkjumenn,
sem sýna sig ölvaða á al-
mannafæri. Og þá vaknar
spurningin: hver er þáttur
hennar í Reykjavík, þegar
hún kemst í snerting-u við
drykkjumann ?
Hjá allt of mörgum þeirra
því miður, fær villidýrseðli
þeirra byr undir báða vængi
og þjófur eða jafnvel ódæll
morðingi fær ekki jafn svi-
virðilega meðferð og
drykkjumaður.
Nú heldur þú, lesandi góð
ur, að nýbyrjaðir hvítvoð-
ungar innan lögreglunnar,
sem mikið sést af á götum
borgarinnar, gangi lengst
frarn í sadistaaðferðum stétt
ar sinnar. En þó ég geti ekki
mælt þeim bót yfirleitt, þá
tekur mig þó sárara til
þeirra eldri og reyndari, sem
ættu að vita betur, en örlar
hættulega mikið á nazista-
tilhneigingum hjá, komist
þeir í tæri við drukkið fólk.
Maður, sem var á leið
heim til sín og atyrti ekki
nokkurn mann, en var góð-
glaður, var hirtur upp í lög"
reglubílinn. Hann bað um að
vera keyrður heim, en því
var synjað og hann keyrður