Nýi tíminn - 13.02.1943, Page 2

2
NÝI TIMINN
...... I I I
NYITIMINN
Útgefandi:
Sameiningarflokkur alþýðu
— Sósíalistaflokkurinn.
Ritstjóri og ábyrgðarmaður:
Gunnar Benediktsson
Blaðnefnd:
Gunnar Benediktsson.
Kristinn E. Anélrésson.
Ragnar Ólafsson.
Afgreiðsla og
auglýsingaskrif stof a:
Austurstræti 12 (1. hæð).
Sími 2184.
Áskriftargjald kr. 10 á ári.
Greinar í blaðið sendist til rit-
stjórans. Adr.: Afgreiðsla Nýja
tímans Austurstræti 12.
Reykjavík.
* ,
Víkingsprent h. f.
UoFboiar?
Eitt af því fáa, sem flestir eða
allir íslendingar eru sammála
um á stjórnmálasviðinu, er það,
að hið mesta öngþveiti ríki í
meðferð landbúnaðarmálanna.
Um það þarf engum blöðum að
fletta, að landbúnaðurinn ís-
lenzki þarf styrk frá hinu opin-
bera til nýsköpunar í fram-
leiðsluháttum, ef hann á ekki
að verða nátttröll við braut
framþróunarinnar. Þetta hefur
fyrir löngu verið viðurkennt í
orði, og svo hefur verið látið
heita, að lagt hafi verið ríflegt
fé til að hjálpa honum til að
laga sig eftir þörfum tímans og
standast samkeppnina í stríði
lífsins. Margar upphæðanna
hafa verið smánarlega litlar,
einkum til aukinnar ræktunar,
en hitt er þó hálfu verra, að þær
hafa eigi komið að fullum notum
til bættra framleiðsluskilyrða
yfirleitt, vegna þess hvernig út-
hlutun þeirra hefur verið mið-
uð við aðstöðu sterkustu bænd-
anna, sem ekki höfðu styrksins
þörf. Síðustu atburðirnir sýna
greinilegast í hvaða átt ríkjandi
stefna hefur legið: Á einu ári
fara yfir 20 milljónir króna í
verðuppbætur á ákveðnar fram-
leiðsluvörur landbúnaðarins,
mikill meirihluti fjárins fer til
framleiðenda, sem hafa stór-
gróða af rekstri sínum, og aðeins
lítils hluta þess hefði þurft með
til að ná þeim tilgangi, sem ætl-
að var að ná með uppbótinni.
Nokkrir menn eru bara tugum
þús. auðugri, en möguleikar
til landbúnaðarframleiðslu á ís-
landi eru í sömu eymdinni og
áður.
Nú þegar þurfa að verða
gagnger tímamót í afstöðu hins
opinbera til landbúnaðarmál-
anna. Nauðsyn þess er svo brýn,
að henni verður ekki á móti
mælt með neinum rökum. Og
það dugir ekkert kák við eitt
atriði, það verður að taka málin
fyrir frá rótum í einni heild.
Fjárveitingarnar til ræktunar
landsins verða að miðast við, að
þær ræktunarframkvæmdir
verði gerðar í stærri stíl og á
skipulagsbundnari hátt en ver-
ið hefur til þéssa* Það þarf
að komast til rökstuddrar nið-
urstöðu um það, hvaða vörur
það eru, sem neyzluþörf þjóðar-
Utan þings og innan
Ekki hefur þingið enn komið
sér saman um stjórn.
Síðan starfi átta manna
nefndarinnar lauk meö yfir-
lýsingu um, aö fullreynt væri, i
að ekki næöist samkomulag
um allra flokka stjórn, hefur
önnur níu manna nefnd setiö
á rökstólum, samsett af þrem
fulltrúum frá hverjum þriggja
svonefndra vinstri flokka.
Hennar hlutverk er hiö sama, :
aö reyna aö finna grundvöll
fyrir stjórnarmyndun, sem
þessir þrír flokkar stæöu aö.
Ekki hefur heyrzt æmtur né
skræmtur í þeirri nefnd í háa
herrans tíö, engar yfirlýsingar
koma um þaö, að slitnaö sé
upp úr samkomulagstilraun-
um og því síöur tilkynningar,
aö von sé nýrrar ríkisstjórnar.
Leikur einhver grunur á því,
aö gömlu þingflokkarnir séu
enn fastir í þeim formum sín-
um. aö meta málefnasamn-
inga í sambandi viö, samninga
um stjórnarmyndun tiltölu-
lega lítils móts viö utanmeö-
gjafir á, bak viö tjöldin, en ein
hver ný öfl komin í spiliö, sem
bægi þessháttar siöferöi frá
háboröinu, þegar rætt er um
úrlausnir þýðingarmikilla þjóð
mála áalvöruþrungnum tímum
Þó cr engan lulcka með
rýju stjórnina.
Nýja stjórnin, ríkisstjóra
skipaða, er strax farin að
spilla þeim vonum, sem nokk-
ur hluti þjóöarinnar ge-rði sér
um hana fyrst í stað. Svo virö-
ist, sem allar hugmyndir
manna um, aö utanþingsstjórn
tækist áö greiða fram úr mál-
um, þótt þingiö kæmi sér ekki
saman um höfuðstefnur, sé
aö bíöa algert skipbrot, enda
var því spáö af sósíalistum, að
svo hlyti að fara. Síðan síð-
asta blað kom út hefur stjórn-
in gert sig bera að tvennu,
sem máli skiptir og misjafn-
lega hefur mælzt fyriir og gert
samstarfið við þingið erfiðara.
Fyrst kemur það í ljós, að hún
tekur þeim tökum á sínum eig
in verðlagslögum, að greini-
innar gerir kröfu til að íslenzk-
ur landbúnaður framleiði og
hvar heppilegast er að hver
vörutegund sé' framleidd og
beina þróuninni í þær áttir, og
síðan verði sölu þessara afurða
fyrirkomið á þann veg, sem
haganlegastur er bæði fyrir
framleiðendur og neytendur.
Þetta er ekki aðeins mál þeirra
einna, er landbúnaðinn stunda,
þetta er engu síður mál hinna,
er kaupa landbúnaðarvörurnar
sem neytendur. Þetta er eitt af
brýnustu úrlausnarefnum í ís-
lenzku þjóðlífi, eins og nú
standa sakir og þolir enga bið
að tekið sé föstum tökum.
Þingsályktunartillagan, sem
getið er um í blaðinu í dag og
tillagan um nefndarskipun frá
hendi búnaðarfélagsins, gætu
orðið vorboðar í þessum efnum,
ef rétt verður á haldið.
legt er, aö fyrst og fremst er
tekiö tillit verzlunarstéttar-
innar í framkvæmd þeirra.
Hún afsakar veröhækkanir
verzlana, meö svo frámuna-
legri túlkun á lögunum, aö
úckoman veröur sú sama og
ef ákvæði þeirra heföi hljóö-
aö á þá leiö, að verö á hverri
vöru ætti að miöast viö þaöi,
sem hæst heföi fyrirfundist
á landinu, þegar lögin ganga
í gildi. Fyrir þessar aögeröir
opnuöust augu margra, sem
áöur voru lítiö. sjáandi, fyrir
því, áö hæstvirtur viöskipta-
málaráðherra myndi ekki vera
hinn tilvaldi hemill á gróöa- ;
viöleitni verzlunarauövaldsins. ■
Sú reynsla kom sósíalistum ;
ekki í neinu á óvart, þótt ekki ’
byggjust þeir reyndar viö því, ■
aö stjórnin afhjúpaöi sig ;
svona rækilega á fyrsta mán-
uði tilveru sinnar.
í áramótaboöskap ráöherr-
anna þótti ýmsum fullmikið á |
þvi bera, aö ráöherrarnir litu .
á valdastööu sína nokkru j
stærri augum en sakir stóðu ;
til. Á ýmsum ummælum .
þeirra var þáö helzt að merkja, I
aö þeir þættust hafa lífstíð- ;
arábúöarrétt á ráöherrastól-
unum. í sambandi viö verö-
lagslöggjöfina kom þaö þegar
1 ljós, aö stjórnin vildi hafa
sem allra minnst afskipti
þingsins af geröum sínum. ;
Hún setti fram beinhai'öa
kröfu um þaö, aö hún ein
skipaði í viöskiptaráöið án
allra afskipta og alls sam-
starfs við þingflokkana. Hún
fékk þeim vilja sínum fram-
gengt, gegn haröri andstöðu
sósíahsta, og ráðið skipaði
hún síðan með þeim endem-
um, sem frægt er orðið, er
hún gaf ráðiö algerlega í hend
ur fulltrúum kaupsýslumanna.
En þrátt fyrir þessa þjóðustu-
semi þingsins viö vilja hennar.
þá þykir henni rniklu miður
að hafa það sífellt yfir höfði
sér, og því hefur hún boriÖ
fram frumvarp til laga um að
fresta setningu næsta þings
til haustsins, til þess að geta
verið alveg laus við það um
7—8 mánaða skeið. En þó að
þingiö sé ekki burðugt til áö
taka aö sér stjórnarmyndun,
þó viröist því vera til of mik-
ilst mælzt, aö þaö eigi hvergi
nærri áö koma meginhluta
ársins, hvaö sem á dynur og
hefur þingið afgreitt máliö j
á þá leiö, áö þingi má ekki
fresta lengur en 4 daga eftir
að nústarfandi aukaþingi er
lokiö, og þó ekki lengur en til
15. apríl.
Hvað líður myndun
„vinstri" ríkisstjórnar?
Þegar svona er komiö og
greinilega liggur fyrir, að rík-
isstjórnin er ekkert annað en
hreinræktuð stjórn stríös-
gróðavaldsins í landinu, svo að
hún treystir sér ekki aö fram-
kvæma lög, sem kynnu aö
hafa það í för með sér, að ein-
hverjir kaupsýslumenn kynnu
aö verða af venjulegum gróöa
eða jafnvel tapa á einhverjum
vörutegundum, þá váknar
spurningin hjá alþýöu manna.
hversvegna hinir svonefndu
vinstri flokkar setji ekki rögg
á sig og komi sér saman um
stjórn, og hún spyr aö vonum,
á hvaða atriðum samnlngar
strandi. Þetta er sannariega
eölileg spurning, því að ekki
viröast stefnuskrár ósamhljóöa
Þau atriði í skilyröum Sósíal-
ista. sem fyrst í staö var veriö
aö fetta fengur út í, er nú
ekki lengur talaö um, alþýðu
manna er orðiö þaö augljóst
mál, aö á þeim atriöum getur
samkomulag ekki strandaö, og
um þaö þýöir ekki aö tala í
öörum tilgangi en þeim aö
gera sig hlægilega. Enda dirf-
ist hvorki Alþýöu- né Fram-
sóknarflokkurinn aö gefa þaö
upp, að slitnaö hafi upp úr
samningsumleitunum, hvorug-
ur mun þykast reiðubúinn til
að skýra, á hvaöa atriöum þeir
hafa látiö stranda stjórnar-
myndun á grundvelli hreinnar
vinstri stefnu.
En hví er þá ekki samið?
Vér hyggjum ástæöuna enga
aðra en þá, aö enn sem fyrri
eru þessir flokkar mjög mót-
fallnir því, aö framkvæma sín-
ar eigin stefnuskrár, þeirra
stefnuskrár eru aöeins til aö
nota um kosningar, þeir fást
ekki til aö framkvæma þær,
fyrri en þeir eru alveg til
neyddir. Og þaö eina, sem
getur neytt þá, er miskunnar-
laust aöhald frá þeim fylgend-
um þeirra í sveit og viö sjó,
sem hafa gefiö þeim umboö
sitt í trausti þess, að þeim
væri alvara meö loforö sín um
aö vinna gegn auðmanna stétt
landsins. Skulu nú nefnd
dæmi, sem sýna ljóslega hvern
ir þessir ,,vinstri“ flokkar eru
innrættir eins og fyrri daginn.
Leyndardómur deilimnar um
einkasölu á bifreiðmn.
Eitt ógeðslegasta mál
þingsins er deiian um einka-
sölu á bifreiöum, en þó eitt
lærdómsríkasta um sívirka
spillingu gömlu þjóðstjómar-
flokkanna. Fram til síðastliö-
ins sumars hefur verið í gildi
einkasala á nefndri vöruteg-
und og öörum vörum, er bif-
reiöum eru tilheyrandi, um
nokkurt skeiö. Einkasala sú
ver rekin meö þehn endemum,
sem vart á sinn líka í stjórn-
málaspillingu síöustu ára.
Hörgull var á bifreiöum, en
mikill hluti þeirra bifreiða, er
til landsins fluttist, var lát-
inn sem lúxusbílar til hinna
nýríku manna á sama tíma og
atvinnubílstjórar stóðu uppi
tækjalausir og ekki var hægt
að fullnægja flutningsþörf al-
mennings. Ekki er þó sögð öll
saga þeirrar spillingar, sem
réöi viö þessa úthlutun, gæö-
ingar þeirra manna, er út-
hlutuninni réðu, sátu fyrir
um kaup á bílunum, og þaö
þótt þeir hefðu aldrei víö akst
ur fengizt og hefði aldrei í
hug komiö aö leggja fyrir sig
þá atvinnugrein. Þeir fengu bíl
ana keypta til að afla sér
braskgróða, þessir bílar voru
seldir atvinnubílstjórunum fyr
ir tvöfalt verð og meira, og
fyrir þessa spillingu var verð
á biffeiöum, gömlum og slitn-
um jafn og nýjum, oröið mieð
þeim ósköpum, að fá eða eng-
in dæmi munu slíks í sögu
hhmar heimsfrægu dýrtíðar á
íslandi.
Það voru fulltrúar Fram,-
sóknar og Alþýðuflokksins, er
mestu réöu í úthlutunar-
nefndinni og báru því fyrst og
fremst ábyrgö á þessari spill-
ingu, en SjálfstæÖisflokkurinn
'sá vitanlega ofsjónum yfir
þessari áhrifamiklu mútuna^-
aöstööu. Og svo í .sumar, þeg-
ar þingiö er fariö heini og
kosningar framundan, þá not-
ar Jakob Möllei tækifærið og
afnemur einkasöluna í krafti
þeirra óvinsælda, sem aður
nefnd spilling hafði valdiö
henni. Situr hann nú aleinn
við úthlutunina og skammtar
1 aðrar áttir en áður.
Tilræöi þella þótti hil ger-
ræðisfyllsta, þar sem þingið
hafði rétt áöur kosið nefnd til
úthlutunarinnar og með því
geí.ð jafnskýrt í skyn og veröa
mátti, að tilætlun þess var sú,
að einkasalan stæöi áfram.
Máliö er þegar tekið upp á
nýjan leik, er þing kemur
saman, og boriö fram frum-
varp um aö taka upp einka-
söluna á ný. Sósíalistar eru
einhuga meö því að taka upp
sinkasöluna og sjá tækifæri til
að koma í veg fyrir þá spill-
ingu, sem áöur haföi þar ríkt,
og þaö átti aö vera hægt meö
því áö lögbinda það, að meg-
inhluti bifreiðanna gengi til
atvinnubílstjóra og fulltrúi
þessarar stéttar ætti sæti í út-
hlutunamefndinni. Þeir báru
fram breytingatillögur á frum
varpinu þessai efnis og létu
þess jafnframt getið, að næöu
þessar tillögur ekki sam-
þykki þingsins, þá létu þeir
sig málið engu skipta. Því aö
þeir höfðu engan áhuga fyrir
því aö láta gömlu einkasölu-
spillinguna endurtaka sig.
Nú mátti virðast, aö Fram-
sóknar- og Alþýöuflokknum,
sem beittu sér fyrir því, að
einkasalan yröi tekin upp á
nýjan leik, þættu þetta mjög
aögengileg skilyrði til þess að
koma þessu hugsjónamáli
sínu í framkvæmd. En reynd-
in varð á allt annan veg.
Þeir voru með í því að fella
breytingatillögur Sósíalista,
og að lokum var frumvarp
þeirra felt í neðri deild meö
jöfnum atkvæöum. Árangur-
inn af baráttu þeirra varð
því enginn annar en sá, að
þessir áöumefndu „umbóta-
flokkar” ljóstruöu því upp um
sjálfa sig, aö þeir töldu þessa
Framhald á 4. síðu.