Nýi tíminn - 19.02.1948, Blaðsíða 4

4
NÝI TÍMINN
Fimmtudagur 19. febrúar 1945
---------------------------------------------------------
NÝI TÍMINN
Útgefanúi: Samelningarflokkur alþýðu — Sósíaiistaflokkurinn
Ritstjóri og ábyrgðarmaður: Gunnar Benediktsson.
Áskriftargjald er 15 krónur á árir
Greinar 'í blaðið sendist til ritstjórans. Adr.: Afgreiðsla
Nýja Tímans, Skólavörðustíg 19, Reykjavík
Afgreiðsla og auglýsingaskrifstofa Skólav.st. 19. Sími 7500
PRENTSMIÐJA ÞJÓÐVILJANS H.P.
I
. fsland í hers hönsðum
Stjórnarfarið er nú líkast því sem óvinaher hefði hertek-
ið stjórnarráðið, Landsbankann og. helztu valdastofnanir
þjóðarinnar og stjórnaði þaðan með það takmark eitt fyrir
augum að brjóta mótstöðukraft þjóðarinnar á bak aftur,
eyðileggja trú hemiar og traust á sjálfa sig og leiða yfir
hana atvinnuleysi og síversnandi kjör, unz þrek hennar
bili og hún komi krjúpandi að valdakötlum óvinahersins, til
þess að biðja um náðarbrauð klakahöggsáranna.
Pdkisstjórnin hefur sett upp dýrustu nefnd, sem nokkru
sinni hefur íþyngt íslenzku þjóðinni, — f járhagsráð, — auð
sjáanlega í því skyni einu að koma hér á atvinnuleysi og fá
þannig grundvöll að launalækkunum. Samkvæmt áætlun
átti atvinnuleysið að hefjast um nýjárið og launaráninu
var skellt á í trausti þess.
Faxaflóasíldin kom með herhiaupi sínu í Hvalfjörð í veg
fyrir að þessi hernaðaráætlun tækist. Því er nú meirihluti
stjómar Síldaiverksmiðju ríkisins genginn út af örkinni til
þess að draga úr sildarflutningunum, unz sjómenn gefist
upp á að bíða eftir löndun og hætti. Þannig á að eyðileggja
tilraun Faxaflóasíldarinnar til að bjarga verkamönnum frá
atvinnuleysi.
★
Samtímis þessu markvissa starfi æðstu stjórnarvaldanna
að því að koma atvinnuleysinu á, dregur svo Landsbanka-
stjórnin svo úr seðlaveltunni að hún lækkar niður úr 181
milljón x 107 milljónir króna. Þannig á að tryggja að ríki,
bæjarfélög og framtakssamir einstaklingar geti ekki lagt í
uý fyrirtæki og helzt ekki haldið þeim gömlu áfram. Hefúr
með vægðarlausum neitunum á lánveitingum og hækkunum
á vöxtum, tekizt að stöðva allmikið af útgerð og öðrum at-
virmurekstri. Virðast þessir gammar, sem klófest hafa at-
vinnulíf íslendinga, nú hlakka til að fara að ganga að ýms-
um þeim, sem djarfast hafa sótt fi’am í viðreisnarbaráttu
þjóðarinnar.
Til þess að banna útgerðarmönnum og öðrum að bjarga
sér, hneppir setulið óvinahers alla þessa útflutningsverzlun
landsins'í fjötra og bannar öllum öðnun að selja vönxr
þjóðarinnar úr landi. Sjálf svíkst svo ríkisstjórnin um að
nota þau ágætu tækifæri, sem verið hafa undanfarið til þess
að selja vörur Islendinga á háu verði. Alræmdast er, þegar
hún bannaði erinrdekum sínum í Prag að undirskrifa í vor.
s. 1. samninga um mikla sölu á árinu 1948. — Geti hinsvegar
einhver framtakssamur íslandingur, selt vörur landsins
góou verði erlendis, þá tekur samninganefnd stjórnarinnar
slrka möguleika tafarlaust af honum og fær öðrum í hendur
sem býður fyrir lægra verð. — Reglan er helzt ekki að
selja neitt og ef selt verður, þá sem lægst. — Rikið borgar
og svona skemmdarverk eru á eftir góö röksemd gegn ríkis-
rekstri og fiskábyrgð!
★
Reyni íslendingar að bjarga sér með þvi að koma t. d.
upp Fiskiðjuveri til þess aö vinna sem dýrmætasta vöru
úr sjávaraflanum, þá sameinast ríkisstjóm og Landsbanka-
stjórn um að hindra að hægt sé að reka slík fyrirtæki af
fullum krafti.
Hafi Islendingar hinsvegar komið sér upp iðnaði, til þess
að vinna úr erlendum hi'áefnum, þá sér fjárhagsráð ríkis-
stjórnarinnar um að hindra að slík iðjuver fái hráefni í
tæka tíð, svo þau stöðvist. Stundum reyna svo sömu hræsn-
ararnir sem hindra gjaldeyrisöflun þjóðarinnar eftir mætti
að afsaka sig með þeim gjaldeyrisskordi, sem þeir ýmist af
aumingjahætti eða ráðnum hug eru að skapa.
Þetta er aðeins lítil mynd af því stjórnarfari, sem er
líkast því, sem óvinaher stjórnaði landinu. Það er vafalaust
ekki tilviljun að sú stjórn, sem ber ábyrgð á þessu stjórn-
arfarí, hleypir um leið útlendu, dulbúnu herliði inn í landið
SITT AF HVERJU
„Engum er alls varnað“
Sigurður Blöndal sendir mér
eftirfarandi bréf:
Nú langar mið til að
biðja þið fyrir nokkur
orð um útvarpið og dagskrá
þess.
Draugur í útvarpinu
Einn er sá draugur, sem
hingað til hefur verið fylgja
dagskrár islenzka ríkisútvarps-
ins, þótt misjafnlega iiátt hafi
látið í honum hin ýmsu ár. Það
er þunglamaleiki samfara ein-
hæfni. Mikið hefur verið rætt cg
ritað um draug þennan og for-
ráðamönnum útvarpsins oft
verið borin á brýn linleskja í
viðureigninni við hann. Mér er
að vísu ekki kunnugt um, að
hve miklu leyti þær ásakanir
eru réttar, en vil aðeins benda
á, að þegar menn dæma út-
varpsdagskrána, mega menn
aldíei gleyma þvi, að óvíða í
lieiminum mun nú finnast ríkis-
útvarp, sem býr við erfiðari
starfsskiljTði en okkar. Og ný-
lega hefur útvarpsstjóri gefið
hlustendum yfirlit yfir fjár-
framlög til útvarpsins og af
því má okkur vera ljóst, að
einuig frá þeirri hlið hefur
stakkurinn verið skorinn of
þröngur.
Norskt útvarp fjöl-
breyttara
Um tæplega hálfs annars árs
skeið hefur undirrituðum gef-
izt kostur á að fylgjast með
útvarpsdagski'á eins nágranna-
landa vorra og bera saman við
þá íslenzku. Engan þarfxað
undra, þótt sá samanburður
leiði S ljós, að norska dagskrá-
in er miklu fjölbreyttari, enda
eiga Norðmenn splunkunýja út-
varpshöll, þar sem öll skihTði
kváðu vera hin beztu. Engu að
síður myndi ríkisútvarpið geta
flutt undir níiverandi starfsskil-
yrðum, a. m. k. einn dagskrár-
lið, sem íslenzkir hlustendur
hafa aldrei heyrt frá TJtvarp
Reykjavik, en norskir kollegar
þeiira skemmta sér við oft í
mánuði hverjum.
★
(Jetraunaþættir
Eg á hér við svonefnda get-
raunaþætti, sem eru alveg sér-
staklega virsælir í norska út-
varpinu.
Getraunaþættir þessir eru
oftastnær þrennskonar: Bók-
menntagetraunir, tónlistarget-
raunir og „það skeði í mánuðin-
um“. Þeim er þannig fyrirkom-
ið, að tveir flokkar eru sinn í
hvoru herbergi fyrir framan
míkrófóninn og hefur svo get-
raunastjórinn samband við
hvorn þeirra um sig og leggur
fyrir þá getraunimar. Svara
þeir svo hvor í sínu lagi (það
heyrist allt í útvarpinu, þegar
þeir eru að sjóða saman svör-
in) og fá ákveðinn stigafjölda
fyrir svörin, t. d. 3 stig fyrir al-
veg rétt, 2 fyrir næstum rétt, 1
fyrir dálitla glóru og 0 fyrir vit-
laust, og er svo stigafjöldinn
lagður saman að lokum.
Spurningar úr bókmennt-
um og a.knenuum við-
burðum
í bókmenntaþættinum eiga
þeir t. d. að segja, úr hvaða bók
einhver ákveoin setning eða
kafli sé, eftir- hvern eitthvert
kvæði eða vísa sé o. s. frv. í
tónlistarþættinum eru leikin
lagastef ,sem þeir eiga að segja,
úr hvaða vexki eða lagi sé og
eftir hvem.
„Það skeði í mánuðinum" er
í lok hvers mánaðar og er þá
spurt um ýmsa viðburði þessa
mánaðar, sem getið hefur verið
í útvarpinu, tekið upp á hljóm-
þráð eða plötu — eitthvað sem
komið hefur í dagskrá þessa
mánaðar, og þeir lótnir segja
nánar, hvað það hafi verið.
í þáttum þessum eru hinir
margvlslegustu menn og konur
látin þreyta minni sitt og vis-
dóm, t. d. rithöfundar og bók-
menntagagnrjTiendur, málarar
og leikarar, bekkir úr mennía-
skólum o. fl. o. fl.
Áskorun á ntvarpsráð
Eg ýki það ekki, að hvar-
vetxia, þar sem ég hefi verið
meðal Norðmanna, vaf fvlgzt
með þáttum þessum af áhuga,
er helzt mætti líkja við Bör-
sons—-Hjörvarsáhuganu hér á
landi mn árið En vitáskuld he.f-
ur mikið að segja, að getraunar-
stjórinn sé skemmtilegur og
lmyttinn maður.
Því skal ekki trúað að ó-
reyndu, að „tæknilegar ástæð-
og lætur það brjóta flestöll íslenzk lög að vild, þ. á. m. siifta
þjóðina tugum milljóna króna tolltekjum meo opinbexu
smygli, svo aðeins sé minnst á eitt atriði.
Þeim aðferðum sem núvex-andi stjórn uotar, er venju-
lega beitt til þess að gera frjálsa þjóð að nýlenduþjóð. Þær
eru eðlilegar fyrir leppstjórn erlends valds, sem fjandsam-
legt er vexti og viðgaixgi íslerxzks sjálfstæðis, eflingu blóm-
legs atvinnulífs og trausti og trú þjóðarinnar á sjálfa sig.
En hve lengi mun íslenzka þjóðin þola í æðstu valdastöðxxm
slíka leppa, meðan hún má kjósa sjálf? Þáð var svikizt
aftan að þjóðinni við sioustu kosningar. I krar'ti þéirra svika
situr nú setulið afturhaldsins á réttindum og hagsmunum
Islendinga.
ur" gerðu óframkvæmanlegt að
flytja svona þætti í ríkisútvarp-
inu. Þeir eru oft sendir frá
smábæjum í Noregi, þar sem
skilyrði geta vart verið betri
en í höfuðborg íslands. Eg vil
skora á dagskrámefnd íslenzka
útvarpsins að taka þetta til al-
varlegrar yfirvegunar. Ef slík-
ir þættir væru teknir upp,
myndi það vera hressilegur lið-
ur í að kveða niður drauginn,
sem nefndur var í upphafi þessa
máls.
Með nýái'skveðju,
Sig Blöndal.
Hæringur
Frambald á 6. síðu
Þoreteinsson, fyrrv. alþingism.
Samkvæmt lögum hlutafélags
ins á stjórnin að kjósa fimmta
manninn, sem oddamann, sem
sker úr, ef atkvæði skera ekki
úr innan stjórnarinnar. Á fyrsta
stjómar*fundi var Hafsteinn
Bergþórsson, útgerðarm. Rvík,
kosinn oddamaður með sam-
hljóða atkvæðum.
Tónmenntasjóður
Framhald af 8. síðu.
flutningsréttar", en stjórn
hennar annast fimm manna
ráð auk framkvæmdastjóra. Af
liáifu Tónskáldafélagsins á
stjóra þess sæti í ráðinu, en
þar við bætast tveir'utanfélags-
menn af hálfu þeirra, er flutn-
ingsrétt eiga að tónsmíðum.
„Samband tónskálda og eigenda
flutningsréttar", STEF, m\nd-
ar því heildar*samtök alira tón-
höfunda eða erfingja .þeirra.
Varastjórn í STEFI skipa af
hálfu Tónskáldafélngains Páll
ísólfsson, Karl Runólfsson og
Jón Þórarinsson. Framkvæmda-
stjórar fyrir STEF vor.u ráðnir
Eggert Claessen cg Gústaf
Sveinsson hæstaréttarlögmenn.
Á liðnu ári var Tónskálda-
félag íslands tekið upp í hið
Norræna tónskáldaráð, en það
beitir sér fyrir nomænum tón-
listarhátíðum annaðhvort ár.
Aðild að Bemar-samþykktinni
var skilyrði fyrir upptöku Is-
lands. Þessar tónlistarliátíðir
eru haldnar til skiptis í hinum
ýmsu norrænu löndum, og mun
þess væntanlega ekki langt að
bíða þar til slíkt mót verður
haldið hér á landi, enda mun
STEF stofna sérstakan tón-
menntasjóð til eflingar flutn-
ihgi tónverka og til að auka
tónmenningu í landiuu. Næsti
fxxndur í tónskáldaráði Norður-
landa verður haldinn 21. þessa
nxánaðar í Osló til þess að und-
irbúa nomæna tónlistarhátíð i
Osló í september næstkomandi,
og mun formaður félagsins, Jón
Leifs, mæta á þeim fundi fyrir
félagið, en aðrir fulltrúar í tón-
skáldaráðinu eru m. a. Finninn
Selim Palmgren, Daninn Knud-
aage Riisager, Noi-ðmaðurinn
Klaus Egge og Sviinn Ingemar
Liljefors.

<

t

s

í