Nýi tíminn - 23.09.1948, Síða 8

-íóhanucs ór Kötlnm: Verfta
hestar geldir af hálml? —
Sjá 3. síðu.
Barátta Sjálfstæðisfiokksins
gegn skatthlunnindum kaupfá-
laganna er liður í baráttu auð-
stóttarinnar fyrir neyzluskött-
vantar nema
u
Söguleg atvik á fundi í Bjarkarlundi, Reykhólasveit
sama hvað væri samþykkt fyr-
ir sitt lejli, en varaði fundinn
við að gera svona samþykkt
því það gæti eyðilagt allt sem
gott hefði verið gert á fund-
inum.
Framsögumaður nefndarinn-
ar sagði að hér væri um að
ræða eitt almennasta og brýn-
asta hagsmunamál manna í
Síðan fyrir kosningar hefur
Gisli Jónsson ekki haft fundi
með kjósendum sinum í Austur
Barðastr.s. fyrr en nú 21. ág.. að
lrann boðar fund í Bjarkar-
lundi í Reykhólasveit. Fundur
þessi var héraðsmálafundur og
var dagskrá hans mótuð af
GísLa og forvígismönnum í
héraði í sameiningu.
Fyrir voru tekin öll he'ztu
framfara og hagsmunamál aust
ursveitanna, enda sum svo brýn
að búið xar að gera út sendi-
nefnó^. tRevkiavikur til að
fylgja þeim eftir. Mun Gísli
þá hafa séð að ekki var seinna
-yænna að láta sjá sig vestra.
Að frumkvæði Gisla Jóns-
sonar var einni starfsnefnd
fundarins fengin til meðferð-
ar verzlunar- innflutnings- og
skömmtunarmál. Gísli réði vali
nefndarmanna og var kaupfé-
iagsstjóri meðal annarra í neCnd
inni. I fundarlokin kom fram
álit nefndarinnar um verzlun-
armálin og var svohljóðandi:
..Fundurinn átelur harðl.-ga
það misrétti, sem ríkir um
skiptingu innflutningsins til
iandsins, þar sem landshlutar
utan Reykjavíkur og S.Í.S. eru
verulega afskiptir um ýmsar
mikilv. greinar innflutningsins.
.Alveg sérstaklega átelur fund-
urinn það að kaupfélögum lands
ins skuli vera gert ókleift að
fullnægja eftirspurn félags-
manna sinna eftir skömmtunar-
vörum með eigin innflutningi,
eai af því leiðir að skömmtim-
arseðlarnir verða falsávísanir,
eða félagsmenn kaupfélaganna
úti á landi verða að sækja vör-
una til Reykjavíkur.
Fundurinn skorar á Alþingi
að gera öruggar ráðstafanir tii
að tryggja verzlunarfrelsi sam-
vinnufélaganna.
Fundurinn bendir á það sem
sjálfsagða leið að láta hlutfall
S.Í.S. í matvöruinnflutningnum
ráða skiptingu annarar al-
mennrar nauðsynjavöru."
Móðgaðu etdd
heildsalavaldið, því þá
verður eklíert fyrir
þig gert
Þegar nefndin hafði birt þetta
uppkast að fundarsamþykkt
stóð upp (Jísli Jónsson og
sagði að hér hefði verið leitt
inn á fundinn stórpóiitískó'
deilu- og átakamál, sem væri
alveg fyrir utan verksvið fund
arins. Ef fundurinn samþykkti
þessa tillögu, þá stofnaði hann
í beinan voða öllum árangri
af öllu öðru starfi fundarins,
sem þó væri svo mikið imdir
komið. Gísli var þá spurðm’
að því hvort hann væri að
hafa í hótunum við fundinn.
Hann svaraði að sér væri
byggðarlaginu, að fá aflétt inn
flutningsbanninu af verzlunar-
samtökum héraðsins, svo þess
vegna væri full ástæða til að
gera samþykkt um málið.
I mnræðum var Gísli spurður
að því hvað honum hefði geng-
ið til að taka þetta mál inn
á dagskrá og hverskonar sam-
þykkt hann vildi að gerð yrði.
Gísli svaraði að hann hefði
ekki ætlazt tll að fundurinn
gengi lengra en stjómarsátt-
málinn! Honum var svarað því,
að ef hann vildi vera hreinskil-
inn, yrði hann að viðurkei’ia
að ákvæði stjómarsamningsins
væm bara yfirdrepsskapur og
orðaleikur. Ýmislegt spannst
inn í umræðumar. M. a. kom
fram að kaupfélagið hefði að-
eins getað fengið 3 standarda
timbur frá S. I. S., en hefði
orðið að kaupa 10 af heildsala
og flytja á bílum vestur, til
að hafa í viðurkenndar bygg-
ingar á félagssvæðinu.
k*
— Frá Lambescn gamla —
Danskur kaupmaður bjó við
Djúp vestur. Hann hét Lambe-
sen. Sú saga er af honum sögð
að eitt sinn er út á leið vetur
fóm ær hans að bera. Var karl
spurður að hverju þetta sætti
og sagði hann þá. að hann hefði
bara verið „að venja þeim við“.
Fór ekki f jarri að mönnum fynd
ist að Gísla hefði farið líkt
og Lambesen, þá er hann
sleppti verzlunarmálunum í
hendur káupféiagsmanna i
Reykhóiasveit. Kom það glöggt
fram að Gísli taldi að nefnd
lékagjöf til
Þjéðleikhússins
Bókasafni Þjóðleikhúss hefur
borizt myndarleg bókagjöf frá
Leikfélagi Reykjavíkur til við-
bótar við fvrri bókagjafir frá
British Council o. fl., en safnið
á að verða til afnota fyrir leik-
ara og aðra starfsmenn leikhúss
ins,
Formaður L. R., Brynjólfur
Jóhannesson, afhenti bækurnar
og lét þess getið, að þær væru
gefnar að tilefni 50-ára afmæl-
is félagsins. Bækurnar eru um
190 að tölu, þ. á. m. mjög dýr
og vönduð útgáfa af leikrit-
um Sbakespeares
arsamþykkt um verzlunarmál-
in yiði skoðuð sem bendlng
um að fylgi hans væri þorrið.
Kom þar málum að einn trygg-
asti fylgismaður Gísla á fund-
inum lagði til að þetta póli-
tíska Lambesenslamb Gísla
yrði skorið í fæðingunni með
dagsskrársamþykkt og varð svo
með fáum atkvæðum.
Það vantar ekkert
nema hýðingarakvæðið
Eftirtektarverðast af öllu í
umræðum þeim, sem hér hafa
verið mjög lauslega raktar, var
yfirlýsing Gísla um ástandið í
verzlunarmálum landsins. Gísli
sagði:
Vérzlunareinokunin hér á
landi er orðin slík, að það
vantar ekkert nema hýðingará-
kvæðið, til að við stöndum í
nákvæmlega sömu sporum og
á dögum dönsku ednokunar-
innar.
Framhald á 7. síðu.
Morgunblaðið útskýrir landráð
Framh. af 1. síðu.
Gleggri vitneskju er ekki að
vænta frá Morgunblaðinu, enda
er hér um ekkert að villast. Is-
lendingar eiga að fá „styrk“ frá
bandarískum auðfélögum th
„byggingar mikilla orkuvera.“
Orkuverin á síðan að nota til að
koma upp „stórum framleiðslu-
tækjum“ t. d. byggingarefnis-
verksmiðjum og áburðarverk-
smiojum. Eða með öðrum orð-
um bér eiga að rísa upp banda-
ríslc milljónafyrirtæki, annað
hvort* opinber, eða sennilega
leppuð, og þau eiga að hagný-ta
einhverjar ríkustu og mestu auð
lindir landsins.
Það er auðséð að Morgunblað
ið skýrir frá þessu með hálfum
hug, þegar það segir: „íslend-
ingar myndu að sjálfsögðu (!)
hafa alla yfirstjóm slíkra fyrir-
tækja og þess yrði (!) að vera
gætt í hvívetna að hagsmunir
landsmanna væru tryggðir."
Þessi viðbót hefði verið algrr-
lega óþörf ef allt hefði verið
með felldu, ef t. d. hefði verið
tekið lán 'með venjulegum og
heiðarlegum skilmálum, en hér
er um „styrk“ eða með öðrum
orðum bandaríska fjárfestingu
í sambandi við nýlendupólitík
hins vestræna auðvalds.
Að sjálfsögðu er það eitt
mesta hagsmunamál islenzku
þjónarinnar að vatnsaflið verðí
virkjsð og hagnýtt. En það^ec
hlutverk íslendinga og Islend-
inga einna. Ef erlendar þjóðir
fá hér virkjunarréttindi beint
eða óbeint, verða auðlindirnar
nýr fjötur á þjóðinni í stað þess
að verða lyftistöng efnalegra
framfara. Dýrgripir landsins
yrðu þá notaðir í hlekki á íslenl
inga.
Og íslendingum er það viséu-
lega kleift að virkja vatnsfö1)
sín sjálfir, þó það taki ef til vill
lengri tíma en athafnir banda-
rísk.-a auðhringa. Sósíalistar
hafa hvað eftir annað vakið
máls á því að nauðsynlegt væri
að hefjast handa um áætlanit’
að slíkum framkvæmdum, en
undirtektir afturhaldsins haf.i
engar verið. Nú hafa hins vegar
komið fyTirmæli frá Bandaríkj-
unum og þá kveður við nýjan
tón.
Verða hestar geldir..
Framhald af 5. síðu.
cetera. Maður fær ekki einu
sinni að heyra Helga Hjörvar
lesa almennilega sögu lengur
— nei nei, gamaldags reyfari
skal það vera fluttur af við-
eigandi stærilæti. Til bragðbæt-
is er svo Hannes á hominu við
og við látinn leiðbeina fólki um
daginn og veginn af sinni vana-
legu innspírasjón. Og fyrii’
þetta er maður látinn borga
hundrað kall á ári.'
Nú er maigt í bígerð
Einu sinni enn hefur Norður-
landssíldín brugðizt. Gerir hún
þetta af bölvun sinni? Eða er
það greiðasemi við fyrstu ríkis-
stjórnina sem Alþýðuflokkur-
inn myndar á íslandi? Er hún
komin í kompaní við pakkann,
hálminn og Ást, trúlofun og
giftingu ?
Maður getur svona ímyndað
sér hvernig svikamyllan muni
notfæra sér síldarleysið fyrst
það er orðið skálkaskjól rak-
sápuleysisins löngu áður en til
nokkurrar sölu gat komið. Sild
arleysið mun verða höfuðvopn
í væntaniegum árásum Wall-
streetleppanna á lífskosti al-
meiinings. Því nú kvað margt
vera í bígerð. Nú á fyrir alvöru
afi fara að „iælcna dýrtíðina“.
Fyrst á að ná Aiþýousamband-
inu úr höndum ,,kommúnÍ3ta“.
Kauptaxtasalnari rikisins skal
sanna verkamönnum að allt tal
um vöruskort sé fimmtuher-
deildarstarfsemi, allt tal um
verðhækkun sé fyrirskipun frá
Moskvu.
Einnig þarf að láta fara fram
Alþingiskosningar, bezt strax í
haust ef Alþýðusambandskosn-
ingarnar vinnast — þá getur
svikamyllan haldið áfram að
snúast næstum því af sjálfu sér.
Þegar svo þetta allt er kom-
ið í kring, þá verður nú ekki til
mikils fyiir smáfólk að kvarta
um vöruskort eða verðhækkun.
Fi’amleiðslukostnaðurinn verð-
ur að lækka, góðir hálsar,
grunnkaupið verður að lækka,
vísitalan verður að lækka, geng-
ið verður að lækka, það er eng-
inn gjaldeyrir til, síldin brást.
Tvö hundruð og fjörutíu millj-
ónir á sjö mánuðum — hvaða
gjaldeyrir er það? Fólk verður
að láta sér skiljast liin fárán-
lega ósvífni kommúnista, menn
verða að láta sér vaxa skegg,
síldin brást.
Og George Marshall mun
senda Bjarna Marshall fínan
vestrænan lýðræðismann til að
sjá um að viðreisnarlánið komi
dollaranum að fullu gagni. Sá
mun sanna okkur íslenzkum ber
fætlingum að nú verði absolútt
að stýfa krónuna, því hestar
vilji alls ekki og éti alls ekki
hálm. Hér þýði ekki neitt að
vera að rembast við háa krónu
— nú sé um að gera að fara
að virkja fossana og þá dugi
ekkert nema dollari. Auk þess
sé nú sannað að rússneska
kennslukonan sem hoppaði út
inn gluggann heiti Kasenkina
en ekki Kósenkína.
Höfuðvandamál islenzlcrar al-
þýðu verður þá þetta: heitir
ríki3stjórnin okkar Stefanía
eða Stifanía?
Heybrækurnar hans
Eiríks
Eirikur vinur minn frá Hæli
er glúrinn karl í hjarta sínu,
þó hann hafi aldrei haft lag á
að hrista af sér óþverra kapí-
talismans í praksís. Einu sinni
orti Eiríkur þessa vísu pg ■
nefndi Heybrækur:
Man ég svona brækur bezt
blásnar í rjáfri hanga.
Nú hafa þær á þingi sést,
þótzt vera menn — og ganga.
Og nú er spumingin: hve
lengi ætlar íslenzk alþýða að
láta þessar heybrækur spila á
sig og hafa sig að fífli? Er
ekki komið mál til að blása í
þæi’ allri þeirri heift og fyiý-
litningu sem við eigum til,
hengja þær siðan upp í efstu
rjáfur skýajkljúfanna í Wall
Street þar sem þær eiga heimla?
Þar geta þær snúið upp á sitt
skegg í næði, skoðað í sinu
pakka, jórtrað sinn hálm, diskú-
terað sínar hrossageldingsr,
stúderað sina Ást, trúlofun og
giftíngu.
Eg get ekki séð að við, vanh-
legar manneskjur, sem engan
dollarann fáum, enga skóna,
enga skyrtuna, höfum neina á-
stæðu til að ala þessar hey-
brækur dollaravaldsins á okkar
fóðrum lengur. Mér finnst við
ptrej gaui geuue iþe tunjog
okkar Islands að gera — landið
seiri við alltaf eigum hvað oft
sem því verður stolið frá okk-
ur. Mér finnst við höfum allt
annað með okkar stuttu, dýr-
mætu ævi að gera en vera einn
siríátakkinn í einhverju hjóli
þeirrar svikamyllu sem þessar
heybrækur hafa sett af stað
fyrir andskotann.
Jóhannes úr Kötluin.
\