Nýi tíminn - 19.05.1949, Side 3

Finsmtndagur 1©. > mai 1©49.
r—r|-\——~
NÝI TlMINN
Paol Robeson hefnr sem
kunnngt er ferðazt um Evr-
ópu undanfarið, sungið og tal
að í Englandi, Frakklandi og
á Norðurlöndum. Sérstaka
athygli vakti koma hans tii
Danmerkur, þar sem hann
neitaði að syngja fyrir Poli-
tiken vegna afstöðu þess
blaðs til Atlanzhafssáttmál-
ans en söng í staðinn á veg-
um Land og Folk. I Svíþjóð
söng hann fyrsta maí á úti-
fundi kommúnista.
Þjóðviijinn hefur fengið
margar fyrirspurnir um það
hvort ekki væri hægt að fá
Robeson tíl Islands. Það var
reynt en reyndist ókleiff að
þessu sinni, þar sem hann á
nú að mæta fyrir rétti í
Bandaríkjunum í sambandi
við galdraofsóknirnar gegn
kommúnistaleiðtogunum þar.
1 staðinn birtir Nýi tíminn
í dag viðtai við þennan heims
fræga listamann og gáfaða
menntamann. Er það tekið
úr 1. maí blaði Land og Folk.
★
‘öffin til fríSar og
réttis og fullra mannréttinda
—* Yiðíal við Paul Mtobesmi
Hvers vegna var
Truman kosinn?
Þú hefur oft komizt þannig
að orði að framfaraöflin í
Bandaríkjunum væru langtum
stérkari en við'íféMum. Ýmsum
hefur komið þetta á óvart og
mig langaði til að biðja þig að
skýra það svolítið nánar út.
Robeson hallar sér aftur á
bak í stólnum. Hann h’ugsar sig
andartak um en talar svo með
ákafa, en þó íhugull.
— Það er nauðsynlegt að
skyggnast hálft ár aftur í tím-
ann og spyrja sjálfan sig:
Hvers vegna var Truman kosinu
forseti? Hvers vegna fékk
Wallace aðeins eina milljón at-
kvæða, þegar allir höfðu talið
víst að hann fengi 10 milljónir?
Það er mjög mikilvægt að gera
sér grein fyrir þessu atriði, og
þá verða menn fyrst og fremst
að minnast þess að Bandaríkja-
menn hafa ævinlega — og ekki
sízt fyrir forsetakosningarnar í,
fyrra — gert ákveðinn greinar
mun á innanlands- og alþjóða-
málum. Truman fékk bændaat-
kvæðin vegna þess að hann lof-
aði bændum í miðvesturríkjun-
um hærra yerðj; þangf, £ékþ
verkaniánnaatkvæðin vegna
þess að verkamenn héldu að
hann myndi afnema Taft-Hart-
ley-lögin, sem höfðu fjötrað
verkalýðssamtökin; og negrarn-
ir kusu hann vegna þess að þeir
héMu að hann myndi færa þeim
almenn mannréttindi.
— Já, en þetta var einmitt
inntakið í New Deal áætlun
Roosevelts ?
—v , Það er rétt. Tilgangur
Roosevelts með New Deal var
að tryggja almenningi lífvænleg
kjör og fylkja honum gegn aft-
urhaldinu. Spurningin var hvor
væri arftaki New Deal Truman
eða Waiiace. Hin ' áhrifamikla
lýðræðislega athafnanefnd, sem
er raunverulega flokkur banda-
rískra sósíaldemókrata með frú
Roosevelt í broddi fylkingar,
snerist upphaflega gegn Tru-
man og óskaði þess að Eisen-
hower yrði frambjóðandi, en
nefndin gekk í lið með Truman
og styður hann nú með því skil-
yrði að demókrataflokkurinn
haldi áfram New Deal-stefn-
unni.
Það var kosið um New
Deal eða fasisma
— Lofaði Truman því ekki
einnig ?
• — Jú, ræður hans, ekki sizt
í lok kosningabaráttunnar, voru
| þess eðlis. Það hafa einhverjir
sannfært hann nm að það væri
nauðsynlegt að ráðast afdrátt-
arlaust gegn afturhaldinu
Truman gekk meira að segja
svo langt að hann tók undir með
Waliace og kaliaði andstæðing
sinn republikanann Dewey und-
irstöðuna að bandarískum ný-
fasisma. 1 augum kjósendanna
var þess vegna um tvennt að
velja: New Deál eða fasisma.
Það var enginn efi á því að
Dewey var f jandsamlegur verk-
lýðshreyfingunni og New Deal,
og að þeir sem hötuðu Roose-
velt stóðu á bak -við hann. Og
það herbragð að gera opinbera
áætlunina um að senda Vinson
hæstaréttardómara í sérstaka
„friðarför“ til Moskvu fékk
kjósendurna meira að segja til
að halda að Truman myndi vilja
beita sér til að tryggja friðinn.
Hafði þetta atriði mikla þýð-
ingu fyrir hann?
—Varla. Á þeim tíma var
Bandaríkjamönnum ekki ljós
baráttan fyrir friði. Kosningarn
ar snerust í aðalatriðum um inn
anríkismál. Fólk kaus í sam-
ræmi við hagsmuni sína innan-
lands, en það kom sérstaklega
greinilega í ljós af því að bænd-
urnir kusu Truman vegna þess
að þeir höfðu áhuga á ríkisstyrk
til að halda verðinu uppi.
unum, þar sem þau eru nú háð um var almenningi gefið það i
harðvítugri styrjaldar-fjármála
stefnu. Verkamenn geta nú ekki
lengur hækkað laun sín eða bætt
lífskjör sín. Sjálfur hinn frum-
stæði verkfallsréttur hefur ver-
ið tekinn af þcim. Og ef negr-
amir spyrja hvers vegna svo
auðveldlega gekk að kveða nið-
ur lögin um mannréttindi
þeirra, þá er svarið: Vegna þess
að við verðum að halda áfram
með Atlanzhafssáttmála, Mars-
halláætlun, hergagnahjálp o. s.
frv. Þess vegna varð að fórna
mannréttindum tíl þess að und-
irbúa þennan nýja yfirgang.
Niimbergréttarhöldin
„ólögleg”
— Það er þannig enginn mun-
ur á Dewey og Truman?
— Síður en svo, því Truman
skyn að líta verði á öll Niim-
bergréttarhöldin sem ólögleg,
þar sem þau hafi verið fram-
kvæmd undir bandarískri lög-
sögu, og slík réttarhöld séu ó-
lögleg samkvæmt bandarískum
réttarven jum!
Milljónimar koma til
okkar aftur
— Hvaða áhrif hefur öll þessi
þróun í Bandaríkjunum ?
— Já, nú er baráttan einmitt
komin á það stig sem Wallace
spáði. Aðalatriði kosninganna
næsta ár, verður einfaldlega
hvort almenningub vill styðja
þennan stöðuga stríðsundirbún-
ing, þetta fasistíska kerfi og
styrjöld. Og nú erum það við í
framfaraflokknum sem getum
talað við verkamenn um kröfur
Paul Robeson og franska stórskáldið Aragon á friðar-
þinginu í París.
framkvæmir stefnu Deweys líðandi stundar. Hinir aftur-
Wállace sagði þróunina
.— Hvernig snerist Wallace
þá við?
— Wallace lagði áherzlu á bar
áttuna fyrir friði og hvatti eins
og Roosevelt til friðar og vin-
áttu við allar þjóðir gegn stríði.
Ef hægt er að gagnrýna kosn-
ingabaráttu framfaraflokk,sins
hlýtur það að vera vegna þess
að við töluðum ekki við bænd-
ur og verkamenn um hagsmuna
mál líðandi stundar. En Wallace
sagði nákvæmlega fyrir það sem
er að gergst í dag.
$$' slð.áJÁfr; öllum
Ijóst að baráttan um stríð eða
hraðar en Dewey hefði getað
sjálfur. Það er eins og Wallace
hefur alltaf lagt áherzlu á eng-
inn raunverulegur munur á
þeim auðhringum sem styðja
republikana og himim sem
styðja demókrata. Allir Evrópu
menn hljóta einnig að hafa gert
sér Ijóst i hverra þágu Mars-
halláætlunin er — bandarísku
. auðhringanna!,.. Þeir. hafa fært
Evrópu aðstoð til þess að geta
drottnað yfir henni.
Og hvað er þá aðalatriðið í
hinni svokölluðu endurreisn Ev-
rópu fyrir þá auðhringa sem að
henni standa? Það er, að mið-
púnktur og möndull alls, sem
gert er, er endurreisn Vestur-
Þýzkalands og yfirdrottnun
þess í Evrópu.
í>eir,. reyndu um skeið að
draga dul á það, en nú er það
öllum ljóst. Já, sjálf bandaríska
stjórnin játar sjálf ;að hvergi f
Vesturþýzkalandi hafi nazisman
um verið útrýmt að nokkru
haldssömu verkalýðsfélagafor-
menn geta það ekki, því þeir
eru neyddir til að sætta sig við
lægri laun svo að hægt sé að
halda hervæðingunni áfram, og
stjórnin hefur valið sér að
bandamönnum fasistískt Þýzka-
land, fásistískt Grikkland og
hina nýfasistísku Norðurafríku.
Tilvera verkamanna er nú
háð baráttunni um stríð eða
frið. Milljónirnar sem fylgdu
okkur í raun og veru en létu
Truman blekkja sig, koma til
okkar aftur með langtum fleiri
með sér. Þær tryggðu að hægt
var að bjóða Wallace fram og
nú sjá þær að hann hafði rétt
fyrir sér. Ef við náum ekki til
þeirra er það aðeins af dug-
leysi og slóðaskap. -. ..
— En ef það verður stríð ?
— Eg hef ekki trú-á að neitt
stríð sé yfirvofandi. Það er auð
vjtað alltaf hætta á því í-að fá-
einir ofstopamenn jgeti ^aldið
styrjöld, og ef bandarísku
Trið er n«teBgd lnoai»lanðsmál-| gagni.Og fyrir fáeinum dög- heimsvaldasinbarnir fengju
tækifæri til, færu þeir i styrjöld,
Það er einmitt það sem þi
dreymir um. En það er löngr
leið frá draumi til veruleika. Ef
það væri ekki hefði styrjöld
þegar skollið á í fyrra þegar
Berlínardeilan stóð sem hæsL
En hverju hafa þeir ekki á-
orkað með stríðshótuninni einm
saman. Á dögum Roosevelts
áttu auðhringarnir samkvæmt
New Deal áætluninni allt undir
verkalýðsfélögunum upp á voe.
og óvon. Nú hefur þetta snú-
izt við vegna stríðsógnunarinn-
ar. Nú eru það auðhringamir
sem í eigin þágu hafa getai
neytt styrjaldarbúskap upp á(
þjóðina. Þess vegna þurfa.
verkamennimir að berjast fyrir
því að koma aftur á friðar-
stefnu til þess að geta fullnægt
daglegum þörfum sínum. Og
enda þótt þeir séu hræddir eins
og nú standa sakir, þá sjá þeir
engan tilgang í að hallast ekki
á sveif með þeim öflum sem.
telja friðarstefnu framkvæman-
lega.
„Við erum afarsterkir”
Robeson hefur talað um horf-
urnar á þingkosningunum 1950
með svo mikilli sannfæringu i
rómnum að ég óttast næstum
að hann fyrtist þegar ég bendi
honum á að ef til vill verðl
reynt að rífa allt þetta niður
sem haldlausa kenningu og spyr
hvort hann geti þess vegna ekki
látið okkur hafa nokkur und-
irstöðuatriði í trú sinni á styrk
„annarrar Ameríku". En þvert
móti. Spurningin virðist gefa
Paul Robeson kærkomið tæki-
færi til að undirstrika að fram-
faraöflin ráða þegar í dag yfir
mörgum þýðingarmiklum stöðv
um í amerísku þjóðfélagslífi.
— Við erum afarsterkir í
verkalýðsfélögunum á vestur-
ströndinni, og þegar þar var
hafnarverkfall kom í Ijós að
meðlimir verkalýðsfélaganna *
austurströndinni kærðu sig koil-
ótta um afturhaldsstjórnir sín-
ar og hófu samúðarverkföll
með verkamönnum vesturstrand
arinnar. Við ráðum yfir stærsta
sambandi rafvirkja og vél-
virkja, hinu stóra sambandi
skinnvöruverkamanna, sam-
bandi opinberra starfsmanna,
sem í eru bæði starfsmenn rik-
isins og kennarar, miklum hluta
af stáliðnáðinum, þar sem f jöl-
margir austurevrópumenn eru
nýliðar, miklum hluta af kola-
námunum og bræðslustöðvum
(auk útibúanna í Kanada) og
sjómannafélögunum, sem eru
einnig I sambandi við Ástralíu
og Kanada.
Það er yfirleitt augljóst máþ
hvað sem stjórnendurnir segja,
að framfaraöflin hurfu eigi þótt
þau kysu Truman. Litum 'á
negrana í suðurríkjunum. Það
eru 10 af þeim 14 milljónum
negra sem erú í Baúdarífejúnúhi;
(óg gleymið ékfei að éinnig méð
al okkar er mikill munur á kjör-
•» »hJmJi.
■ Framhald á £. sifiu. ,