Nýi tíminn


Nýi tíminn - 19.05.1949, Blaðsíða 4

Nýi tíminn - 19.05.1949, Blaðsíða 4
 NÝI TÍMENN NYI TÍKIINN 'Otgefandi: Sameintngarflokkur alþýJu — Sósíalistaflokkurinn. Ritstjóri og ábyrgðarmaður: Gunnar Benédiktsson. Áskriftargjald er 15 krónur á ári. Greinar í blaðið sendist til ritstjórans. Adr.: Afgreiðsla Nýja tímans, Skólavörðustíg 19, Reykjavík Afgreiðsla og auglýsingaskrifstofa Skólav.st. 19. Sími 7500. Prentsmiðja Þjóðviljans h.f. >00«^<?>000000000<! ,Kapphlaup‘ Þegar blöð ríkisstjórnarinnar ræða um kaupgjaldsmál sækja þau öll sem eitt samlíkingar sínar yfir á svið iþrótt- anna og tala um kapphlaupið milli launa og verðlags. Og þau eru öll sammála um það að slíkt kapphlaup sé mjög svo skaðlegt og halda því fram að launþegar eigi að minnstakosti ekki að haggast hversu mikið. sem verð- lagið þenur sig. Þessi samlíking er að ýmsu leyti nytsamleg. Það.sem meginmáli skiptir fyrir launþega er sambandið milli kaup- gjalds og verðlags eða með öðrum orðum kaupmáttur laynanna. Pari verðlag fram úr kaupinu í ,,kapphlaupinu“ minnkar. kaupmáttur launanna og dýrtíð vex. Standi hvort- tveggja í stað eða fylgist að á Hlaupabrautinni helzt kaup- mátturinn óbreyttur. Komist launin fram úr verðlaginu eykst kaupmáttur þeirra að sama skapi, og dýrtíð sú sem launþegar eiga við að búa minnkar. Þessi einfalda staðreynd \-ar undirstaða þess að greiða laun manna í samræmi við verðlagsvísitölu. Það fyrirkomu- lag átti að tryggja að kaupgjald og verðlag fylgdist að á hlaupabrautinni, hvort sem haldið væri áfram, staðið í stað eða farið afturábak. Þannig átti kaupmáttur launanna og lífskjör almennings að haldast óbreytt í meginatriðum. Þetta fyrirkomulag reyndist vissulega ekki einhlítt hér á landi þar sem grundvöllur vísitölureikningsins \-ar ótraust- ur og villandi, en þó var í þessu fyrirkomulagi allmikil trygging fyrir launþega. Það er kunnara en frá þurfi að segja að það er nú- verandi ríkisstjórn sem rofið hefir þetta samhengi milli kaupgjalds og verðlags. Þegar er' hún tók við völdum hófst hún handa um stórvægilegar falsanir á vísitöluútreikningn- . um og um áramótin 1947—’48 sleit hún sambandið að fullu, lækkaði launin um tæp 10% og batt þau þar. Upp frá því hefur ,,kapphlaupið“ verið fólgið í einstæðu gonuhlaupi verðlagsins, en kaupgjaldið hefur staðið í stað. Svo að haldið sé samlíkingunni úr íþróttamálinu má fullyrða að þarna sé um íslandsmet að ræða, og algert vafamál hvort Clausenbræður hafi hlaupið hraðar að tiltölu á flótta sínum undan friðsömum Reykvíkingum á Austurvelli 30. marz. Afleiðingin hefur að sjálfsögðu verið síminnkandi kaup- máttur launanna og sívaxandi dýrtíð. Og svo, eftir þessi ósköp, dirfast stjórnarblöðin að bregða launþegum um að þeir auki verðbólguna með kapp- hlaupi sínu! Og óskammfeilnin ríður raunar ekki við ein- teyming, þau flytja launþegum einnig þau „góðu ráð“ að þeir skuli ekki taka sprettinn 'heldur reyna að tosa verð- laginu afturábak á hlaupabrautinni. En einmitt sömu dag- ana og þessi „góðu ráð“ drjúpa af vörum stjórnarliðanna, taka þessir sörnu stjórnarliðar þátt í því að leggja 25 millj. kr. nýja tolla og skatta á þjóðina, hækka í'erðlagið sem því svarar og rýra kaupmátt launanna! Heilindin eru vissulega í samræmi við þá reynslu sem áður er fengin. Stjórnarliðið getur sjálfu sér um kennt að almenningur festir engan trúnað á „ráðleggingar" þess. Það er nú liðið hálft annað ár síðan samhengið milli kaupgjalds og verð- lags var rofið að fullu. Því var þá haldið fram að tilgangur þess verknaðar \-æri sá að lækka allt, hefja kapphlaup afturábak. Loforð og ráðleggingar sama efnis hefir ekki skort síðan. En það eru ekki orðin sem máli skipta heldur verkin — og hver maður veit að launþegum er nú nauðugur einn kostur að nálgast verðlagið á nýjan leik, og til þess Jaafa launþegar aðeins eitt ráð : að hækka grunnkaup sitt. Framhald af 8. síðu. fram á heimild Alþingis til þess að þiggja styrk. án endurgjalds frá Bandaríkjastjóm, og blöð hennar stæra sig af því, að ís- land geti orðið eitt hið hæsta land, hlutfallslega við fólks-i f jölda, á meðal styrkþega Banda ríkjastjórnar. Það, að svona skuli vera komið nú, er ein sönnun þess, hver ógæfa stjórn núverandi stjórnarflokka á landinu hefur verið þjóðinni þessi tvö ár. Eg álít það niður- lægingu fyrir þjóð vora að ger- ast nú styrkþegi Bandarikja- stjómar, og þegar af þeirri á- stæðu bæri því að fella þetta fmmvarp. Efnahagslegt sjálf- ' stæði Islands skert 2. Frumvarp þetta ef að lög- um yrði, skerðir efnahagslegt sjálfstæði Islendinga. Taki Is- lendingar á móti slíku framlagi án endurgjalds, kemur til fram kvæmda 4. gr. samningsins „milli Islands og Bandaríkjanna um efnahagslega samvinnu“ frá 3. júlí 1948. En samkvæmt þeirri grein skal ísland leggja jafnvirði gjafanna inn á „sér- stakan reikning" í Landsbank- anum og má aðeins nota það fé „til þeirra ráðstafana, sem sam- komulag kann að nást um á hverjum tíma við ríkisstjórn Bandarríkja Ameríku (4. gr., 6. málsgr.). Því fer fjarri, að ís- lendingar fái þetta gjafafé til frjálsrar ráðstöfunar, eins og þjóðin álítur bezt samsvara hagsmunum sínum. Þvert á móti verða íslendingar að gera tillögur þar um til Bandaríkja- stjórnar, svipað og Alþingi gerði til dönsku stjórnarinnar. áður en vér fengum fjárforræði, og Bandaríkjastjórn leggur síð- an sitt mat á tillögur Islend- inga. Segir þar svo í samningn- um (4. gr., 6. mgr.): „Við at- Iiugun á tillögum, sem ríkis- stjórn ísiands gerir um ráðstöf- un á innstæðum á hinum sér- staka reikningi, mun ríkisstjórn Bandaríkja Ameríku liafa í liuga þá þörf, sem er á því að efla eða viðhalda öryggi í pen- ingamálum og fjármálum innan Iands á Islandi og á því að efla framleiðslustörf og milliríkjavið skipti svo og leit að og efF- ingu á nýjum auðlindum Is- lands.“ Víðtæk íhlutun erlends valds Bandaríkjastjórn fær því valdið til ráðstöfunar á þessu gjafafé sínu. Alþingi og ríkis- stjórn verða aðeins ráðgefandi, hafa málfrelsi og tillögurétt, en Bandaríkjastjórn atkvæðisrétt- inn.I krafti þessa valds, sem Al- þingi Islendinga mundi veita Bandaríkjastjórn með þessum lögum ,gæti sú stjórn farið að hlutast til um fjármál Islend- inga, sett skilyrði um gengi ís- lenzkrar krónu, um hvaða fyrir tæki ‘skuli reist hér og hvers konar rekstrarfyrirkomul. skuli haft á þeim o. s. frv. Og slík afskipti Bandaríkjastjómar af innanlandsmálum vor Islend- inga mundu að líkindum verða dulbúin þannig, að ríkisstjórn sú, sem orðin væri skuldbundin Bandaríkjastjórn sakir styrk- þágunnar, mundi leggja tillögur Bandaríkjastjórnar . fyrir Al- þingi sem sínar, en hindra allar breytingar á þeim með dularfull um tilvísunum til þess, að með því að ganga ekki að þessum tillögum væru Islendingar að úti loka sjálfa sig frá styrk, sem vér ættum von á, eða frá við- skiptum, sem vér gætum fengið. Og engum, sem til þekkir, þarf að blandast hugur um, á hvern veg Bandaríkjastjórn mundi nota afskipti sín af íslenzkum málum, þeim er hún áskilur sér rétt til að ráða um samkvæmt grein þeirri, er hér var vitnað til. Annars vegar mundu af- skipti Bandaríkjastjórnar bein ast að lækkun á gengi íslenzkr ar krónu og frekari rýmun á lífskjörum íslenzks almennings, hins vegar að því að tryggja ís- lenzkum og amerískum auð- mönnum ítök og völd í fyrir- tækjum hér á landi, eftir því sem þeim hentaði vegna ís- lenzkra þjóðfélagshátta. Banda- ríkjastjórn yrði með samþykkt frumvarps þessa sköpuð að- staða til óþolandi íhlutunar um innanlandsmál Islendinga. Hin yfirlýsta stefna Bandaríkja- stjórnar gegn ríkisrekstri og með yfirráðum auðmanna yfir atvinnutækjum ýtir undir slíkar tilraunir auðmanna hér á landi, svo sem greinilega kom í Ijós í breytingu þeirri, sem gerð var nú á Alþingi á stjórn fyrirhug' aðrar áburðarverksmiðju ríkis- ins. Fimmtudagur 19. maí 1949. kunnanlegt, að Bandaríkja- stjórn gefi Islandi fjárgjafir og auglýsi oss íslendinga sem styrkþega sína fyrir gervöllum heimi, á sama tíma sem Banda ríkjastjórn svíkst um að greiða Islandi þá tolla og skatta af vörum og mönnum á Keflavíkur flugvelli, sem. henni samkvæmt samningi og íslenzkum lögum ber að gera. Og það bætir ekki að mínu áliti slíka framkomu, að Bandaríkjastjórn skuli á-, skilja sér 5% af því gjafafé, ,er hún veitir Islandi, til ráðstöf- unar vegna útgjalda hennar hér. Af þeim 16 milljónum króna, sem ríkisstjóminni nú standa til boða sem gjöf, eiga 800 þúsundir að fara til starf- semi, sem Bandaríkjastjórn hef ur með höndum hér, og mun þar með ekki átt við starfrækslu Keflavíkurflugvallarins, heldur upplýsinga- og áróðursstarf- semi Bandaríkjastjómar hér á landi. Það ætti fyrst að láta Bandaríkin borga þá. tolla og skatta .sem þeim ber að greiða hér,. áður en þeim væri gefin að- staða til að auglýsa Island sem styrkþega og sjálft sig sem góð gerðaraðila, sem haldi lífi í oss Islendingum af einskærri misk- unnsemi. » Cfrjáls þjóð Þá er og rétt að leggja á- herzlu á, að það eyðileggur að mestu allar áætlanir vor Is- lendinga um nýsköpun, atvinnu- lífs vors til lengri tíma að þurfa að bíða eftir fjárveiting- um Bandaríkjaþings og sam- þykki Bandaríkjastjórnar, sem þar að auki fæst aðeins til eins árs í senn. Það er að vísu illt að þurfa að taka lán, en láni, er fengið væri á frjálsan hátt, gætum vér þó ráðstafað að eig- in vild og óháðir búið til áætl- anir um framkvæmdir með því lánsfé. En það, að þurfa að sækja um leyfi Bandaríkja- stjórnar ,hvernig fé þessu yrði varið, yrði uppbyggingu at- vinnulífs vors fjötur um fót. Eg álít, að íslenzk fjármál og íslenzkt atvinnulíf verði með samþykkt þessa frumvarps svo háð valdi Bandaríkjastjórnar, að þegar af þeirri ástæðu bæri að fella það. Vansæmandi mútur 3. Það er vægast sagt óvið- Gjafirnar“ borgaðar of dýru verði 4. Síðast en ekki sízt verður ekki hjá því komizt að álykta, að framlag það, sem Banda- ríkjastjórn heitir ríkisstjórninni án endurgjalds, sé síður en svo endurgjaldslaust, þótt eigi skuii greitt í peningum, heldur í verð mætum, sem eigi verða til pen- inga metin. Bandaríkjastjórn hefur sjálf gefið opinberlega til efnið til slíkrar ályktunar. Hún tilkynnti heiminum, að hún hefði ákveðið að veita. Islandi 2i/2 milljón dollara (16 millj. kr.) án endurgjalds ,um leið og þrír íslenzkir ráðherrar flugu til Washington til þess að með- taka Atlantshafssamninginn. Og eftir að sá samningur er gerður, fer nú ríkisstjórnin fram á að fá að meðtaka pening ana. — Ríkisstjórn, sem verður að fá slíkt framlag sem hér um ræðir frá erlendri ríkisstjórn til þess að geta haldið áfram að stjórna landinu, er ekki sjálf- ráð gerða sinna. Og það ríki, sem slík stjórn ræður, er að glata sjálfstæði sínu með því að verða öðru ríki svona f járhags- lega háð. Eg legg því til, að þetta frv. verði fellt.“ Ármann Framh. af 8. síðu árum, mun ferðast með íþrótta flokknum um Finnland. Glímuflokkur Ármanns sýnir á alheimsíþróttasýningunni, sem haldin verður í Stokkhólmi í sumar, og hefst 17. júní. Ekki mun ráðið hvenær sá flokkur fer héðan, en í honum verða 10—12 ^þeztu glímumenn Ár- manns.

x

Nýi tíminn

Beinir tenglar

Ef þú vilt tengja á þennan titil, vinsamlegast notaðu þessa tengla:

Tengja á þennan titil: Nýi tíminn
https://timarit.is/publication/883

Tengja á þetta tölublað:

Tengja á þessa síðu:

Tengja á þessa grein:

Vinsamlegast ekki tengja beint á myndir eða PDF skjöl á Tímarit.is þar sem slíkar slóðir geta breyst án fyrirvara. Notið slóðirnar hér fyrir ofan til að tengja á vefinn.