Nýi tíminn - 15.11.1951, Page 5

Fimmtudagur 15. nóvember 1951 — NÝI TÍMINN — (5
W'
Vatnsvirkjanirnar, sem byrj-
að var á í fyrra, og sovétþjóð-
in nefnir með réttu stalínsfram-
kvæmdirnar miklu, tákna nýtt
stig í framkvæmd þess heims-
sögulega viðfangsefnis að
leggja efnislegar og tæknilegar
undirstöður hins kommúnist-
iska þjóðfélags. Umfangsmikil
undirbúningsstörf standa nú
sem hæst allstaðar þar sem hin
nýju mannvirki eiga áð rísa.
Langt er komið að grafa skipa-
skurðinn milli Don og Volgu og
reisa orkumiðstöðina við Tsim-
'ijanskaja. Eftirfarandi stað-
reyndir gefa nokkra hugmynd
um stærð þessara vatnsvirkj-
ana og þýðingu þeirra fyrir
þjóðarbúskapimi.
Stærstu orkuver í
heimi.
Nýju, vatnsknúðu rafstöðv-
arnar, sem ætlunin er að Ijúka
á fimm til sex árum, eiga sam-
tals að geta framleitt 4-220.000
kílóvött. Þessi afköst eru fjór-
um sinnum meiri en afköst
allrá vatntaflstöðva, sem til
eru í löndum Suður-Ameríku
(Argentínu, Bólivíu, Brasilíu,
Chile, Ekjuador, Kólumbíu,
Paragúay, Perú, Uruguay og
Venezúela), þar sem fyrir
hendi er fjöldi stórfljóta, sem
íramleitt gætu feiknamikla
orku.
Heimssöguleg ákvörðun sov-
étstjórnarinnar um þessar
framkvæmdir kommúnismans,
hefur vakið mik’a athygli er-
lendra verkfræðinga. Áhugi
þeirra er vel skiljanlegur. Raf-
orkuverin, við Kúbisjeff og
Stalíngrad munu verða hin
stærstu í heimi. Hvort þeirra
um sig verður stærra en
stærstu raforkuver Bandaríkj-
anna, Grand Coulee og Bould-
er Dam. Samanlögð afköst nýju
vatnsaflstöðvanna í Sovétríkj-
unum verða meiri en samanlögð
afköst tuttugu annarra stórra
vatnsaflstö'ðva í Bandaríkjun-
um (Bonneville, McNary, Wil-
son, Garrison, C’ark, Hill,
Davis o. fl.). Þess skal getið,
að það hefur tekið Bandaríkja-
menn marga áratugi að koma
upp þessum vatnsaflstöðvum.
skipaleið veraldar. Þvert á
þessa skipaleið frá norðri til
suðurs liggur fjöldi járnbrauta,
sem tengja iðnaðarhéruðin í
Evrópuhluta Sovétríkjanna við
auðugustu svæði Urals, Mið-
Asíu og Síberíu. Nú sem stend-
ur kemur Volga að notum fyr-
ir næstum þiri'ðjung af Evrópu-
hluta lands okkar, það er að
segja svæði, sem er stærra en
Þýzkaland, Frakkland og Bret-
land samanlagt. Á vatnasvæði
Volgu eru framieidd um 50%
af iðnaðarvör' m Sovétríkjanna,
þar eru 60 milljón hektara ak-
urlendi 67 milljón hektara
skógur og 1.500 hafnir- Við
byggingu nvju vatnsaflstöðv-
anna mun þýðing Vólgulægðar-
innar aukast enn. Vegna ódýrr-
ar raforku frá orkuverunum við
Volgu, mium verksmiðjurnar
geta aukið stórframleiðslu sína
á ódýrum vörum og flutning
þeirra tii ýmissa landshluta.
Nýju orkuverin við Volgu
munu ekki aðeins hafa mikla
þýðingu fyrir þróun iðnaðarins
á þeim svæðum, sem liggja
næst Volgu, heldur munu þau
einnig leggja grundvöll að víð-
tækri rafvæðingu iðnaðarmið-
stöðva, sem liggja fjarri orku-
verunum, svo sem Moskvusvæð-
isins, svart moldarsvæðanna og
annarra.
Raforkan frá nýju orkuver-
unum mun uppfyl’a kröfur
málmiðnaðar og efnaiðnaðar,
sem byggist á rafmagni, en þær
iðngreinir báðar þurfa mikla
og ódýra orku. Vöxtur raf-
magnsmálmiðnaðarins mun full-
nægja þörfum vélsmíðaiðnaðar-
ins á ofurþéttum steypum og
gæðastáli, hann mun gera mögu
lega aukna framleiðslu bíla, raf
tækja, verkfæra og mælitækja.
Orkan frá nýju vatnsafl-
stöðvunum mun gefa fram-

leiðslu gervigúmmís, gervisilkis,
plastmassa, litarefna, tilbúins
áburðar og iyfja byr undir
vængi.
28 milljón hektara
áveiíusvœði.
■ Umfangsmeiri en nokkurn
hefur áður órað fyrir verður
sá iðnaður, sem vinnur úr land-
afurðunum af nýju áveitusvæð-
unum, sem samtals munu þekja
28 milijónir hektara. Þetta er
stærra landsvæði en England,
Belgía, Holland, Sviss og Dan-
mörk samanlangt. Þetta nýja
flæmi frjósams lands verður
níu sinnum víðáttumeira en
allur Nílardalurinn, þar sem á-
veitur eru mörg þúsund ára
gamlar, og það er þrem og
hálfu sinni vícáttumeira en allt
áveituland í Bandaríkjunum, en
það hefur tekið Bandaríkja-
menn framt að öld að gera það
ræktanlegt.
Hvað munu nýju áveitusvæ'ð-
in gefa sovétþjóðinni ? Áður
en þeirri spurningu er svarað
skulu tilfærðar nokkrar tölur
um afrakstur landbúnaðarins í
auðvaldslöndunum-
Samkvæmt upplýsingum Al-
þjóða landbúnaðarstofnunarinn-
ar í Róm er hveitiuppskeran í
Kanada 1.22 tonn af hektara, í
Frakklandi 1.2 tonn, í Banda-
ríkjunum — en Bandaríkja-
menn hafa alitaf gortað af því
á hve háu stigi jarðyrkja
þeirra standi — tæpt tonn af
hektara, á Spáni 910 kíló, í Al-
sír 420 kíló af hektara o. s. frv.
Það er alkunna, að afrakstur
jarðarinnar í iandi okkar eykst
ár frá ári vegna umhyggju
kommúnistaflokksins og sovét-
stjómarinnar og almennra
vinnuafreka samyrkjubænd-
anna. 1 mörgum héruðum lands
2?.nnn milliónir
kílóvattstunda.
Raforkuframleiðsla nýju
orkuveranna verður yfir 22 000
milljónir kílóvattstunda á ári,
en það er eins mikið og orku-
framleiðsla allra raforkuvera í
Danmörku, Finnlandi, Hollandi,
Belgíu og Spáni til samans;
það er 50% meira en afköst
allra vatnsaflstööva í Frakk-
landi og fer einnig framúr af-
köstum a’Ira raforkuvera á
ítalíu. Ti’ frekari samanburðar
má benda á.'að nýju vatnsafl-
stöðvamar í Sovétríkjunum
munu framleiða næstum því
tuttugu sinnum meiri orku en
allar vatnsafistöðvar á Bret-
landi til samans. (Afkastageta
vatnsaflstöðvanna í Englandi,
Skotlancli og Wales er rúmlega
300.000 kílóvött).
Aukning rsforkuframleiðsl-
unhar um 22.000 milljónir kíló-
vattsstunda, mun hafa. stórkost,
loga býðingu fyrir þjóðarbú-
skapinn.
Verksmiðja í Ukrainu er tekin að framleiða þessar
risavöxnu mokstursvélar til notkunar við stórfram-
Volqa mesta skipa-
leið veraldar.
Volga verður gerð að mestu
kvæmdir í Sovétríkjunum. Vélin, sem er 33 metra há,
tekur 15 teningsmetra af mold og grjóti í einni reku-
stungu og vinnur v erk 7000 manna.
I Iiaust var ár liðið síðan Sovétstjórnin tók ákvörð-
uri um að byggja skyldi miklar rafstöðvar við árnar
Volgu, Dnjepr og Amu Darja og veita vatni á gresjur
bg eyðimerkur við Kaspíhaf, meðfram Amu Darja, í
vesturhluta Karakúm eyðimerkurinnar, í suðurhéruð-
um tJkrainu og á Krímskaga norðanv erðum. A. Vinter,
félagi í vísindafélagi Sovétríkjanna, skýrir í þessari
grein frá því, hve umfangsmiklar þessar framkvæmdir
eru og lýsir þýðingu þeirra fyrir Sovétrfldn. Það er ein-
kennandi, að á sama tíma og auðvaldsríkin einbeita
orku sinni að vígbúnaði, leggja Sovétrílun megináherzlu á
n.vbyggingar til friðsamlegra þarfa, sem taka mun mörg
ár að Ijúka, og framkvæmd og not þeirra velta algerlega
á því að friður haldist í heiminum.
okkar nær hveitiuppskeran 2.5
tonnum af hektara. Það er al-
títt, að á vökvuðum svæðum
þurru héraðanna takist að fá
uppskeru, sem nemur 4.5 til
fimm tonnum af hektara. Er
tímar líða munu hinir nýju akr-
ar gefa af sér ríkulegri upp-
skeru vegna ódýrrar raforku,
ríkulegs vatnsmagns og sivax-
andi ræktunarkunnáttu-
Munu brauðíæða
100 milljónir.
Samanlögð hveitiuppskera af
nýju, vökvuðu ökrunum mun
fara langt fram úr hveitiupp-
skerunni í Kanada, sem nemur
ekki nema 11 milljónum tonna
(í Frakklandi er uppskeran
átta millj. tonn, í Argentínu 6.5,
á ítalíu sjö og á Spáni fjórar
milljónir tonna).
Af öðrum nytjaplöntum mun
einnig fást frábærlega ríkuleg
uppskera. Ekki má láta sér
sjást yfir, að frostlausir sól-
skinsdagar á nýju áveitusvæð-
unum eru oft yfir 300. Þetta
þýðir það, að af sumum nytja-
jurtum munu fást að minnsta
kosti tvær uppskerur á ári.
Skilyrði verða sérstaklega hag-
stæð fyrir þróun afkastamikill-
ar kvikfjárræktar og alifugla-
ræktar. Af nýju, vökvuðu ökr-
unum mun sovétfólkið fá svo
mikið hveiti, rúg, hrísgrjón og
aðrar landbúnaðarafurðir, svo
mikið' af grænmeti og ávöxtum
auk kvikfjárafurða, að nægja
mun til áð fæða 100 milljónir
manna.
Nýr iðnaður.
Augljóst er, að til þess að
vinna hina gífurlegu uppskeru
af korni og iðnaðarplöntum, allt
það, sem hinir nýju akrar
munu gefa gnægð af, þarf að
stóra.uka iðnaðinn — vefnaðar-
iðnaðinn, mjólkurvinnsluna,
svkur-, brennivíns-, sterkju-
og sælgætisiðnáðinn, tóbaks-,
lakkmálningar-, gúmmíiðnað-
inn og 'aðrar iðngreinar. Búa
verður iðnaðinn undir að geta
unnið úr gífurlegu magni baðiri-
ullar, sykurrófna.sólblómsfræia,
hamps, sesams og fleira. Nýjar
verksmiðjur og vinnslustöðvar
munu vinna úr kartöflum og
maís áfengi. edik, glyserín,
dekstrín, sterkju og síróp, sem
einnig er hægt áð nota sem hrá
efni við framleiðslu gervi-
gúmmís-
Raívæðiu.a land-
búnaðarins.
Nýju vatnsaflsstöðvarnar
munu gera fært að rafvæða að
miklu leyti þrjá aða’þiætti
þjóðarbúskaparins, iðnaðinn,
landbúnaðinn og samgöngurn-
ar. Á víðum sléttum áveitu-
svæðanna mun geta áð líta raf-
knúðar dráttarvélar og raf-
knúðar uppskeru- og lireskivéla
samstæður. Gnótt ódýrrar raf-
orku mun gera fært að nota
rafmagn til landbúnaðarstarfa
og auka afrakstur landbúnaðar-
ins. Hinar risavöxnu vatns-
aflstöðvar munu flýta fyrir
lausn margra af vandamálum
samgangna á vötnum. Lokið
mun framkvæmdum sem miða
að því að skapa samfellt kerfi
vatnaleiða, sem mætast í
Moskva, en armarnir ná að öll-
um þeim höfum, sem liggja að
ströndum Evrópuhluta Sovét-
ríkjanna. Samfelit samgöngu-
kerfi mun sameina hið olíu- og
fiskauðuga Kaspíhaf, kolin í
Donetslægðinni, skóga norðurs-
ins, hið kornauðuga Volgu-
svæði og önnur héruð.
Lagðar verða nýjar afkasta-
miklar rafknúðar járnbrautir i
nágrenni rafstöðvanna nýju og
meðfram háspennulínunum.
Nýju vatnsaflstöðvarnar munu
stuðla að nýjum umbótum á
vinnuskilyrðum. Hið mikla
magn ódýrrar raforku mun
koma að notum við endurbygg-
ingu borganna, notkun - raf-
tækja við ýmis heimilisstörf og
lyfta sovétfólkinu á emi hærra
menningarstig.
Mesta vatnsaílsland
í heimi.
Framtíðarverkefni orkufræð-
innar er framar öllu gnótt raf-
orku, því að það sem einkenna
mun kommúnistiskt þjóðfélag
er sú mikla orka, sem verður-
til umráða. Orkuframleiðsla
okkar þróast hraðar en nokkru
sinni hefur átt sér stað í nokkru
öðru landi veraldar-
Afkastaaukning þýé^ngar-
mestu framleiðslugreinanna á
næstu 3 til 5 ára tímabilum hef-
ur verið tilgreind í stefnuskrá
þeirri, sem félagi Stalín hefur
samið um uppbyggingu komm-
únismans. Auðgert er að reikna
út, að þessar tölur krefjast að
minnsta kosti 250.000 milljóno
kílóvattstunda raforku. Þetta
er næstum 500 sinnum meira en
sú raforka, sem framleidd vai
í sovétlandinu þegar byrjað
var að íramkvæma GOLERO-
áætlunina.
Vilji maður skyggnast enn
lengra inní framtíðina og reyna
að gera sér grein fyrir raforku-
framleiðslunni í landi okkar á
komandi tímum, er nauðsynlegt
að vita nokkuð um getu okkar.
Það er til dæmis kunnugt, að
í landi okkar eru 108.500 ár.
Talið er að með virkjun aðeins
1500 þeirra megi fá 300 millj-
ónir kílóvatta. Árlega geta þau
’átið í té yfir 2 700.000 millj-
ónir kílóvattstunda- Hvað vatns
virkjunarmögu’eika snertir
standa Sovétríkin Bandaríkjmi-
um næstum fjórum sinnum
framar og Kanada næstum sjö
sinnum. Sovétrikin eru einnig
ullra landa auguðust af ýms-
um öðrum orkulindum (kolum,
olíu, mó, timbri o. fl.).
Siálívirkar vélar,
íiarstýrð orkuver.
Þau skilvrði, sem þjóðskipu-
lag Sovétríkjamia skapar og
Framhald á 6. síðu.