Prentarinn - 01.06.1950, Blaðsíða 6

Hvaða bók er talin prentuð fyrst hér á
landi?
Fyrsta bó\, sem talið er að prentuð haji verið hcr
á landi, hét Breviarium Holense, og segja heimild-
ir, að hún haji verið prentuð á Hólum árið 1534.
Hún er e\\i lcngur til ncma líl<lega tvö blöð í
Svíþjóð.
2. UNDIRSTÖÐUATRIÐI.
Hvað er prentlistin?
Prehtlistin i viðari mer\ingu er listin að búa út
les, ritað mál og myndir, lesmál, svo að það \omi
almenningi jyrir sjónir i þofáalegum búningi. 1
þrengri merþingu er prcntlistin sama sem stílletrun.
Hvað er stílletrun?
Stilletrun er sú grein prentlistar, cr prentjlöturinn
cr settur saman úr einstöþum stílum (eða linum), er
steyptir cru sérstahlcga og jelldir saman í heild, sam-
jellu.
Hvers konar list er prentlistin?
„List, er allar listir gcymir," ,j\á/dlcgt orðatil-
tce\i“, snjallmœli, í Bandarikjum Norður-Amcrí\u.
Til hvaða flokks lista telst prentlis*in?
Prentlistin er c\\i jrjáls list, hcldur nytjalist, list-
iðnaður.
Hvert er aðaleinkenni prentlistarinnar?
Prentlistin cr jlatarlist; þ. e.: listrcent verþsvið
hennar er myndun j/ata, er jullncegja tiltehjuim
jegurðarhjöjum í útliti.
Hver eru fleiri megineinkenni prentlistar-
innar?
Fyrst og jrcmst það, að hútn er cnn jremur jjöl-
jöldunarlist; þ. c.: henni er cetlað að jramleiða list-
iðnaðarmuni, prcntgripi, sem allir séu náhycemlega
eins.
Hver er þungamiðja vinnubragðanna í
prentlistinni?
Þungamiðja vinnubragðanna í prcntlistinni cr
prentun, þ. e. að jlytja /it aj einum jleti á annan við
þrýstingu, og nauðsynlcgur undanjari hennar, mynd-
un prentjlatarins, reglurétt (stíl)setning.
Hvað er lögmál eðlilegrar myndunar?
Lögmál cðlilegrar myndunar cr hröjur þcer, te\n-
ar saman, sem hlutarins cðli, þ. c. tilgangur (t. d.
sala), ejni (t. d. hyceði), tcgund (t. c/. bó\) og not\-
un (t. d. shcmmtun), gcra til mcðfcrðar á viðjangs-
cjninu í mynclun prentgrips.
Sveinspróf í prentiðn.
Nýsveinar í prentarastétt, er taldir eru hér á eftir,
luku nú í vor prófi í Reykjavík:
Baldur Magnús Stefánsson, setjari, sem hafði
numið í Prentsmiðjunni Hólum.
Björgvin Jónsson, setjari, er lært hafði í Isafold-
arprentsmiðju.
Guðjón Sveinbjörnsson, setjari, sem numið hafði
{ Prentsmiðju Þjóðviljans.
Ingólfur Guðjón Olafsson, setjari, sem hafði lært
í Isafoldarprentsmiðju.
Olgeir Kristinn Axelsson, prentari, er hafði num-
ið í Borgarprenti.
Oðinn Rögnvaldsson, setjari, sem lært hafði í Vík-
ingsprenti.
Áníðsla, sem er óþörf.
Það eru mikil og tímafrek störf, sem við, hinir
óbreyttu liðsmenn H. í. P., leggjum á herðar þeirra
manna, sem fara með trúnaðarstörf fyrir okkur
fyrir litla eða enga þóknun. Þeir, sem mest eru
hlaðnir störfum, verða að fórna miklu af tóm-
stundum sínum og oft og tíðum hluta af vinnu-
tíma si'num við störf í þágu okkar, og getur í sum-
um tilfellum orðið af því talsverð launarýrnun, ef
þeir eiga ekki yfir sér því betri vinnuveitendur,
sem líta á frátafir þessara manna með fullum
skilningi.
Við erum lengi búnir að hafa átta stunda vinnu-
dag í prentsmiðjunum, og okkur finnst, að það
ætti heldur að stytta hann en lengja, en samt getum
við ætlast til þess, að þeir menn, sem gegna trún-
aðarstörfum fyrir okkur, geti ávallt bætt við sinn
vinnutíma störfum fyrir okkur, sem oft og tíðunr
eru sízt betri en vinna í prentsmiðjunum.
Góðir félagar! Er nú ekki kominn tími til að
létta eitthvað störf þessara manna og ráða til fé-
lagsins fastan starfsmann, sem myndi geta unnið
hin daglegu störf, eins og þau til féllu, og þar með
létt á þeirn, sem mest bera af hita og þunga dags-
ins, — eða á að bíða eftir því, að enginn fáist til
að taka að sér þau störf, sem tímafrekust eru? Að
mínu viti er ekki hægt öllu lengur að níðast á
starfsþoli þessara rnanna og krefjast meginþorra
tómstunda þeirra í okkar þágu.
Félag, sem er ekki fjárhagslega verr á vegi statt
en H. I. P., ætti að geta borið þann kostnað, sem
af því myndi leiða að hafa fastan starfsmann ein-
14 PRENTARINN