Prentarinn - 01.06.1950, Síða 7

hvern hluta dagsins, og þótt gott sé að eiga gilda
sjóði, þá er enn betra að eiga góða og óþreytta
menn í fylkingarbrjósti, þegar mest á reynir.
S. E.
Fornleg nýbreytni.
Prentaranum hefir borizt grein með uppástungu
um nýbreytni, sem er þó í hina röndina heldur en
ekki fornleg, um skiptingu orða milli lína. Ekki
vill hann að svo stöddu leggja neinn dóm á uppá-
stunguna, en telur sjálfsagt að koma henni á fram-
færi við prentara, sem hún á sérstaklega erindi við,
og þóttí vænt um að fá hana til birtingar. Það er
ekki svo oft, að utanstéttarmenn leggja orð í belg
hans. Fer greinin nú hér á eftir:
Vel metinn vélsetjari á hugmynd þá varðandi ný-
breytni við setning lesmáls, sem hér verður komið
á framfæri, því að fráleitt hirðir hann um að gera
það sjálfur. Mun hvort tveggja vera, að sjálfur hafi
hann takmarkaða trú á nýbreytninni og enn minni
trú á því, að takast megi að vinna henni það fylgi,
sem ti! þess þarf, að hún verði tekin upp. Kemur
hér til greina hin alkunna íhaldssemi hverrar
atvinnustéttar um sjálfrar sín vinnubrögð. Reyndar
eiga tvær stéttir hér hlut að máli: annars vegar
setjarar og hins vegar bóka- og blaða-gerðarmenn,
og má gera ráð fyrir, að það auki á tregðuna. Nú
hittist setjari, sem væri tilleiðanlegur að víkja frá
venjunni samkvæmt hugmyndinni, en þá líklegra
en hitt, að hann eigi við að etja bóka- eða blaða-
gerðarmann, sem tæki því fjarri, og eins hina leiðina.
Hugmyndin er þessi:
Hatta s\al að skjpta orðitm milli lína ejtir
at\vœðum, hcldur gera ö/l bil sem jöjnust í línu
og s/^ipta þar orði, sem að þemur.
Ekki þarf að eyða orðum að því í málgagni
prentara, hve mjög þetta myndi létta vinnubrögð,
bæði setningu og prófarkalestur, að ógleymdum
rúmsparnaði og áferð lesflatarins. Einkum sæi þess
þó stað, þegar um er að ræða stuttar línur eins og
í dálkum dagblaðanna. Væri góðra gjalda vert, að
dagblöðin ein tækju upp þennan hátt i mjódálkum
sínum.
Lestur myndi þetta ekki baga, því að alkunnugt
er, að læst fólk les ekki orð eftir atkvæðum (jafnvel
lestur ekki kenndur svo lengur), heldur orðin í
heild, ef ekki heilar setningar. I línum, sem eru ekki
því lengri, og með vissu í dálkum dagblaðanna
sjá menn í einni sjónhendingu orð og orðhluta
í lok línu og upphafi hinnar næstu, svo sem í
einni línu væri.
Þeir, sem af lofsverðri rækt við venjur um með-
ferð tungunnar kunna að láta sér fátt um þessa
uppástungu finnast, mættu hugleiða, að í hinum
fornu handritum vorum er orðum einmitt skipt á
milli lína án tillits til atkvæða, og þeim sið héldu
jafnvel hinir vandvirkustu handritarar fram á vora
daga. I prentuðum bókum mun hinn nýi siður
ekki hafa verið tekinn upp, fyrr en komið var fram
á átjándu öld.
Til glöggvunar og samanburðar sting ég upp á,
að hér á eftir verði tvísett stutt grein í mjóum
dálkum, hlið við hlið. I öðrum dálkinum sé orðum
skipt á tíðkanlegan hátt, en í hinum samkvæmt
uppástungunni.
Svo ræðst, í hvern jarðveg er sáð.
18. apríl ’49.
V. /.
Vel metni vélsetjarinn, sem í greininni er talinn
eiga hugmyndina, hefir sett skýringarmynd af
henni, og lítur hún svo út:
„Hvar er
mamma mín
núna?“ spurði
fermingardreng-
urinn, þegar
hann kom heim.
„Hún er að
skammta mat-
inn,“ var þá svar-
að, nokkuð
dimmum rómi.
„Hvar er inam-
ma mín núna?“
spurði ferminga-
rdrengurinn, þeg-
ar hann kom hei-
m. „Hún er að s-
kammta matinn,“
var þá svarað n-
okkuð dimmum r-
ómi.
510 óra afmœli prentlistarinnar
er um þessar mundir. I föðurlandi uppfinnandans
er afmælis listarinnar árlega minnzt af iðkendum
hennar á nafndegi hans, Jónsmessu, eða næsta dag
helgan með ýmislegum hátíðabrigðum, og kallast
þá Jónshátíð (Johannisfest). Hér var nú farin
skemmtiferð að sveitarsetri stéttarnnar í miðjum
dali í Laugardali. 1 stað minningargreinar má vísa
til sögukaflans í Spurningakverinu.
PRENTARINN 15