Nýi tíminn - 10.06.1954, Síða 4

4) — NÝI TÍMINN — Fimmtudagur 10. júní 1954
Viðsklptaherlurncir í Austurev-
rópu sýna að hægt er að tryggja
örugga iífsafkomu Vestfirðinga
Sósialhtar á VestfjörSum héldu ráSstefnu
IsafirBi 29.-30. mai
Sósíalistafélögin á Vestfjörðum héldu ráðstefnu á ísa-
firði um helgina 29.—30. maí. Voru þar rædd ýmis
vandamál og hagsmunamál landsfjórðungsins. Meðal
annars voru rædd hin nýju viðhorf sem skapazt hafa
af hinum stórfelldu samningahorfum við Austur-
Evrópulöndin og samþykkt ályktun þar sem lýst er yf-
ir því að slíkir samningar geti tryggt örugga lífsafkomu
Vestfirðinga.
Halldór Ólafsson bókavörð-
ur, formaður Sósíalistafélags
Isafjarðar, setti ráðstefnuna
og bauð gesti veikomna. For-
setar ráðstefnunnar voru
Haraldur Guðmundsson og
Halldór Guðmundsson en rit-
arar Ágúst Vigfússon og Guð-
mundur Árnason. Meðal fund-
armanna voru mættir tveir af
elztu og beztu brautryðjend-
um sósíalismans á Véstfjörð-
xim, Magnús Guðmundsson og
Eggert Lárusson, og voru
þeim þökkuð mikil og góð
störf. Var Magnús heiðurs-
gestur ráðstefnunnar.
Af ályktunum þeim sem
geröeOr voru má nefna þessar:
Atvinnumál.
„Ráðstefna vestfirzkra sósí-
alista fagnar þeim stórauknu
sölumöguleikum sem fyrir
hendi eru á hraðfrystum fiski
og fleiri sjávarafurðum til
Sovétrikjanna og annarra
landa Austurevrópu. Telur
hún brýna nauðsyn að ríkis-
stjórnin geri þegar ráðstafan-
ir til að hagnýta af fremsta
megni þessa markaðsmögu-
leika, sem geta tryggt örugga
lífsafkomu Vestfirðinga.
Sjávarútvegurinn hefur
staðið að mestu leyti undir
gjaldeyrisöflun þjóðarinnar,
en þess hefur ekki verið
gætt að skapa honum aðstöðu
til þess að sinna þessu hlut-
verki sem vera bæri. Hefur
hann sjálfur borið skarðan
hlut frá borði af þjóðartekj-
unum en verið rúinn af fjár-
plógsmönnum og milliiiðum.
Tryggir markaðir fyrir sjáv-
arafurðir ættu að auðvelda
þær sjálfsögðu ráðstafanir
sem gera ber til að tryggja
starfrækslu sjávarútvegsins
og afkastaaukningu, en slíkt
verður aðeins gert með ger-
breyttum viðhorfum stjórnar-
valdanna til þessa undirstöðu-
atvinnuvegar þjóðarinnar.
Verður tafarlaust að tryggja
rekstrargrundvöll útgerðar-
innar og veita sjómönnum þau
fcjör sem gera sjómennsku og
sjósókn eftirsóttari atvinnu-
grein en aðrar. Lýsir ráðstefn-
an stuðningi við tillögur sósí-
alista á Alþingi, þar sem bent
hefur verið á leiðir til úrbóta
í; þessu efni.
Ráðstefnan vill benda á þá
staðreynd að stækkun friðun-
arlínunnar hefur leitt af sér
_&ukinn ágang á veiðisvæð-
i'T úti fyrir Vestfjörðum, svo
áði fvllilega er ástæða til að
ætla að sjávarútvegur Vest-
firðinga líði undir lok áð ó-
breyttum aðstæðum. Er nauð-
synlegt að friða landgrunnið
fyrir veiði erlendra togara og
skipuleggja veiði íslenzku tog-
aranna með það fyrir augum
að vernda fiskstofninn. Þetta ‘
hlýtur að verða meginkrafa
Vestfirðinga, enda hagsmuna-
mál þjóðarheildarinnar að
komið verði í veg fyrir ger-
eyðingu þessara fyrrum feng-
sælu fiskimiða.
Þá ber jafnframt að gera
ráðstafanir til aukinnar hag-
nýtingar aflans hér á Vest-
fjörðum með byggingu stór-
virkra og fullkominna fisk-
iðjuvera og bættri aðstöðu til
vinnslu aflans. Verði látin
fara fram rannsókn á nauð-
syn fjárfestingar til atvinnu-
aukningar hér á Vestfjörðum
með tilliti til þarfa íbúanna.
Þá er og brýn ástæða til
að bæta úr raforkuþörf Vest-
firðinga, en á því sviði hafa
þeir verið afskiptir til þessa.
Er það krafa Vestfirðinga að
framkvæmd verði lög um raf-
orkuver fyrir Vestfirði frá síð
asta Alþingi.“
Hernámið.
Samþykkt var svohljóðandi
ályktun, borin fram af Egg-
erti Lárussyni: „Ráðstefnan
mótmælir harðlega hersetu á
íslandi og telur að segja beri
upp herverndarsamningnum
svonefnda; sömuleiðis að
segja skilið við Atlanzhafs-
bandalagið, því aðild að þeim
félagsskap er ekki samboð-
in íslenzku þjóðinni."
Verklýðsmál.
„Ráðstefnan telur að stefna
beri að því að sameina öll
vinstrisinnuð öfl innan verk-
lýðshreyfingarinnar með það
sem höfuðsjónarmið að úti-
loka áhrif þau sem auðstétt:
in hefur nú innan samtak-
anna. Með. því einu móti
mundi verkalýðurinn ná
þeirri aðstöðu sem honum er
nauðsynleg til bættra lifs-
kjara og menningarlegra
franifara."
„Ráðstefnan telur brýna
nauðsyn að telcnar yerði upp
atvinnuleysistryggingar í sam
ræmi við frumvarp þeirra Sig-
urðar Guðnasonar og Einars
OIgeirssonar.“
Rætt var ýtariega um sam-
starf sósíalistafélaganna á
Vestfjörðum og hvernig það
yrði bezt eflt. Var samþykkt
ályktun um að félögin skyldu
halda ráðstefnu á ísafirði ár-
lega, komið yrði á gagnkvæm-
um heimsóknum einstakra
félaga og útgáfa Baldurs
skyldi efld og stefnt að því að
gera hann að málgagni allra
Vestfjarða.
Þá var eftirfarandi ályktun
samþykkt á ráðstefnunni;
„Ráðstefna sósíalista á
Vestfjörðum, haldin á ísafirði
29. og 30. maí 1954, lýsir á-
nægju sinni yfir þeirri ákvörð-
un Sigfúsarsjóðs og Sósíal-
istaflokksins að kaupa húsið
Tjarnargötu 20 í Reykjavík
og fagnar því hve fjársöfnun
til þeirra kaupa hefur gengið
með miklum glæsibrag. Skor-
ar ráðstefnan,, á sósíalista á
Vestfjörðum að taka þátt i
söfnuninni með því að leggja
fram fé eftir beztu getu.
Þá lýsir ráðstefnan sig
samþykka þeirri hugmynd að
Sósíalistafélag ísafjarðar
komi sér upp húsi fyrir starf-
semi sína, sem jafnframt yrði
þá miðstöð fyrir sósíalista á
Vestfjörðum, og skorar á alla
sósíalista í þessum landshluta
að leggja því máli lið.“
Páll Arason
Framhald af 2. síðu.
til Frankfurt og þaðan suður
Rínardalinn til Köln. Síðan fór-
um við til Hamborgar og það-
an til Kaupmannahafnar og
heim með Gullfossi.
Svaf í tjöldum — Eldaði sjálft.
í för með Páli voru 10
manns auk hans. Var vega-
lengdin sem farin var í „Pál-
ínu“ rúmlega sex þús. km.
Hafði fólkið tjöld með sér að
heiman svo og nokkuð af mat
og eldaði sjálft og varð förin
því miklu ódýrari en ella. Á
heimleiðinni um Jótland mætti
Pffll og félagar Ferðaskrifstofu
bílnum, en stjórnendur hans
höfðu ekki fyrir því að stoppa,
svo Páll gerði sér litið fyrir
og sneri við og elti þá til að
heilsa upp á „landana" að
heiman.
önnur Evrópuferð í liaust —
til Áfríku í marz.
19. n.m. leggur Páll af stað
í fyrstú sumarferðina hér
heima, er þáð'ferð í Mývatns-
sveit og upp i Öskju. 3. júlí
hefst fyrrir hrngferð hans um
landið i sumar. En Páll ann
sér nú engrár hvildar, því i
en aðeins styttri en nú. Um
svártasta skammdegið ætlar
hann að vera heima, en strax
í marz ætlar hann í nýjan leið-
angur og þá suður um Afríku !
suður í Evrópu, svipáða leið,
september ætlar hann aðra ferð
— Og það er líklega vissara að
fara að pawta- far!
Á þriðjudaginn kom þriðja
og síðasta erindi Gisla Jóns-
sonar alþingismanns um kristna
trú og bamavernd. Það fjall-
aði um framkvæmdahlið sið-
gæðilegrar gæzluverndar ung-
menna. Sagði þar til sín fram-
kvæmdasemi þessa dugnaðar-
forks. Var erindið mótað af
næmri tilfinningu fyrir þeirri
ógæfu, sem siðspilling æsku-
fólks er þjóðinni, og heilsteypt-
um áhuga fyrir úrbótum. Hygg
ég, að við værum betur komin
í þessum efnum en raun er á,
ef fleiri væru þeir hinir 'hátt-
settu vandlætarar þessa lands
sem vildu líta eins raunsætt á'
ástand og aðgerðaþörf og Gísli
Jónsson.
Nú veittist mér loks tæki-
færi að hlýða á erindi Unn-
steins Stefánssonar um sjó-
rannsóknir, og harma ég mjög
að hafa misst af hinum fyrri
erindum hans. Unnsteinn er
einn í hópi þeirra fræðimanna
okkar, sem unun er á að hlýða.
Hann hefur það einkenni góðra
vísindamanna að geta tekið
umræðu um fræðiefni sitt þeim
tökum, að þau verða ljós öll-
um almenningi og skemmtileg
á að hlýða. Málfar hans og
rödd er hvorutveggja prýðilégt.
Á föstudagskvöldið kom nýr
þáttur, sem hóf göngu sína
með ágætum. Hann hét hinu al-
kunna heiti ,Perðaþáttur“. En
það var ferðaþáttur nýr í snið-
um. Þar fórum við útvarps-
hlustepdur í ferðalag undir
leiðsögn Bjöms Þorsteinssonar
sagnfræðings. Þetta var
kennslustund í landafræði,
sögu og náttúrufræði, öllu í
senn, svo sem vera ber, því að-
svo er það ein heild hvert með
öðru, svo sem bein, hold og
taugar í mannlegum líkama. —
íslenzkir útvarpshlustendur
vita, að Björn er mikill og
ekki hversdagslegur sagnfræð-
ingur, og aðrir vita það enn
betur eftir öðrum leiðum. En
nú er hann orðinn meira en
sagnfræðingur, hann er list-
fengur í blöndun frásagnar-
efnis og er að ná fullkomnum
tökum á kryddi kýmninnar í
háfræðilega rétti sína.
Erindi frá útlöndum var eitt
hið bezta, sem flutt hefur verið,
og var það flutt af Jóni Magn-
ussyni, fréttastjóra. Það fer
ekki milli mála, að hann er
mikilhæfastur þeirra manna
sem annast þann þátt, og er
reyndar ekki mikið ságt, því
að hinir eru allir gersamlega
ómögulegir, nema ef Axel slys-
as.t á að þýða úr brezku riti
góða grein. En það dylst aldrei,
að Jón kann skil á efninu, og
mér finnst hann eigi álltaf að
láta útvarpshlýðeúdur njóta
þess á sama hátt og á föstu-
daginn. — Dagur og vegur var
ekki viðfelldinn hjá Helga
Hallgrímssyni. Hann kom víða
við og sagði sitt af hverju at-
hyglisvert. En skapið í flutn-
ingi er allt of mikið og óþægi-
legt.
Af öðrum erindum skulu
þessi nefnd: Ami Óla ræddi
um áfengismál. Ámi er meðal
okkar beztu útvarpsmanna, og
hefur aflað sér mikilla vin-
sælda fyrir alþýðleg fræðier-
indi í sambandi við byggð og
sögu þessa lairds. Nú var hann
með áróður, sem sumum finnst
alveg óhæft að eigi sér stað
í Útvarpi, nema þegar ráðherr-
ar og þeirra illþýði þarf að
gera þjóðinni einhverja bölv-
un. En ég kann alltaf vel við
áróður fyrir góðum málefnum,
óg með þess háttar áróður var
Árni Óla, rökstuddan af heil-
um huga, og það þykir mér
lika mikill kostur. — Búnaðar-
þáttur Sigsteins á Blikastöð-
um var með því bezta af því
tagi. Hann lýsti því, er hann
hafði sjálfur séð af búnaði
grannþjóða. Og það gerði
hann fjaslaust og blátt áfram
og hefur greinilega næmleika
fyrir því, hvað máli skiptir.
— Sá er megingalli við vel-
meintar prédikanir Snorra Sig-
fússonar, hve gegnsósa sál hans
er af lífsskoðun Framsóknar-
flokksins. En það er lífsskoð-
un, sem ekki ristir djúþt og
því sérstaklega óhæf til að
byggja á í uppeldismálum. —
Uppistaða erindisins var byggð
á brezkum aðstæðum. Rökrétt
afleiðing af orðum hans hefði
verið sú, að íslendingar hefðu
átt að gera sig ánægða með
þann sparnað og þá fjárfest-
ingu, sem nægt hefði til að
vera kominn á nútíma stig að
200 árum liðnum. Það er sá
tími, sem hin brezka þjóð hafði
til sinnar þróunar. — Snorri
leggur áherzlu á sparnað sem
undirstöðu fjárfestingar og þar
með efnahagslegra framfara í
þjóðlífinu. — En þá verður
það að koma skýrt fram, hverj-
ir það eru,„ sem eiga að spara
frá því sem nú er. íslenzk al-
þýða þefur sparað geysimikið
undanfarin ár. Það er afrakst-
ur hennar vinnu, sem framfar-
ir til lands og sjávar hafa
byggzt á, á meðan verulegur
hluti hennar hefur lifað við
sult og seyru. Og hún hefði
viljað vinna miklu meira, til
að geta lagt miklu meira til
hliðar í fjárfestingu. — Nú eru
togarar að stöðvast um leið og
batnandi fara markaðsmögu-
leikar. — Það vekur sára með-
aumkun í brjósti manns, þeg-
ar frómar sálir fara að vand-
lætast út af því, að fátækur
maður skuli ekki leggja til
hliðar einn tíkall, sem orðinn
er að túkalli innan lítils tíma,
en þessar sömu frómu sálir
koma hvorki auga á truflun
framleiðslu af völdum spilltra
stjórnarvalda né milljónafjár-
flótta né óhóflega svalleyðslu
gráðugrar yfirstéttar. — f
garðyrkjuþáttinn kom maður,
sem ekki er altalandi og mál
hans ögt og krökkt af vill-
um, það sem það var. Hann
gróðursetur plöntum. Þetta er
ekki hægt, séra Jakob, að
ræða skrautgróður jarðar á
ljótu og afbökuðu máli. Jón
Björnsson, Óli Valur og Axel
Magnússon (að því er mér hef-
ur verið tjáð), töluðu allir
mjög skemmtilega um þetta
hugljúfa efni, en tveir eru
komnir stórhneykslanlegir. Það
verður að hindra, að það gerist
í þriðja sinn. — Kristmann
Guðmundsson kynnti norska
skáldið Herman Wildenvey
smekklega og framsögn Krist-
manns er ein virðulegasta,. er
Framhald á 10. siðú.