Nýi tíminn - 10.06.1954, Page 5

t
Fimmtudagur 10. júní 1054 — NÝI TÍMINN — (5
czráttcin íyrir iriði
©g frelsisbcsráftci
þjóBmmu verðnr
sundnr skilin
Fundur heimsíriðdrráðsins í Berlín gerði ályktanir um barátiuna gegn
vetnissprengjunni, um öryggi þjóða og aukin menningartengsl
■ ■•■laatxoiatiiiaaaigiijiBiiMKiiiiiiaiiaaMigitiiaiiiiimtgfBiiaiaiiaiiiiiiiiiiiiKaMiiiDiiiiaaiaiaiiiiiMaiDiiiiii
Kristinn E. Andrésson skýrir frá fundi heimsfriðarráðsins og rœðir
gildi friðarhreyfingarinnar fyrir frelsisbaráttu kúgaðra pjóða
Þrír íslendingar, Kristinn E.
Andrésson, Sigríður Eiríksdóttir
og Marinó Erlendsson sátu fund
heimsfriðarráðsins i Berlín í sl.
inánuði. Kristinn og Sigríður
eiga, ásamt Halldóri Kiljan Lax-
ness, sæti í ráðinu, en Marinó
fór sem fulltrúi Verkamannafé-
lagsins Dagsbrúnar.
Fréttamaður frá Nýja tíman-
um bað Krístin að segja nokk-
uð af fundinum, og fer frásögn
hans Hér á eftir:
— Fundur heimsfriðarráðsins
stóð dagana 23.—-28, maí, og sátu
hann hátt á fimmta hundrað
rrianns, meðlimir heimsfriðar-
ráðsins og gestir þeirra, frá 65
löndum. Einna fjölmennastar
voru sendinefndirnar frá Vestur-
Þýzkalandi, Indlandi og Japan.
Settu fulltrúar Indlands, Japans
og Suður-Ameríkuríkja áberandi
svip á þennan fund, auk þeirrl
þjóða sem til þessa hafa mesi
látið að sér kveða í hreyfing-
unni.
— Hver voru aðalviðfangsefni
fundarins?
—> Segja má að fundurinn
hafi mest mótazt af tvennum at-
burðum, vetnissprengjutilraun-
unum og Genfarráðstefnunni.
Aðalmálin á dagskrá fundarins
voru vetnissprengjuliættan og
öryggi þjóðanna. Voru ályktanir
gerðar um þau mál, svo og um
aukin menningarsamskipti þjóða.
— Var ekki margt heims-
kunnra manná meðal fundar-
manna?
— Nefna mætti aðalræðumenn
fundarins, en meðal þeirra var
enski lögfræðingurinn frægi
Pritt, Kuo Mo-jo forseti Vísinda-
akademíu Kína, atómfræðingarn-
ir Infeld frá Póllandi og Hirano
frá Japan, en hann flutti skýrslu
um afleiðingar vetnissprengjutil-
raunanna og áhrif þeirra í Jap-
an; og formaður indversku
sendinefndarinnar Sokhey lækn-
ir. Skáldin Bertolt Brecht, Jean
Paul Sartre og Nikolaj Tikonoff
fluttu merk erindi. Áhrifamiklar
kveðjur bárust frá Paul Robe-
son og Indverjanum dr. Saifudd-
in Kitehelew.
— Héldu íslenzku fulltrúarn-
ir ræður á þinginu?
— Þegar rætt var um öryggi
þjóðanna flutti ég stutta ræðu,
og ræddi þar um vandamálin frá
sjónarmiði íslendings.
— Hvernig metur þú gildi
friðarhreyfingarinnar fyrir ís-
lendinga?
— Ómetanlegt gildi friðar-
hreyfingarinnar er að hún mót-
ar almenningsálitið í heiminum,
en það þrýstir aftur á ríkis-
stjórnir landanna að láta undan
kröfum almennings.
Einkum er þó gildi heimsfrið-
arhreyfingarinnar mikilvægt fyr-
ir smáþjóðirnar. Þær eiga vísan
stuðning hennar og á þingum
hreyfingarinnar og' ráðstefnum
geta þær jafnt stórþjóðunum
komið fram með sjónarmið sín
og túlkað málstað sinn.
Mér hefur frá upphafi verið
ljóst, að íslandi er hinn mikil-
vægasti stuðningur í heimsfriðar-
hreyfingimni. Hún er sá vett-
vangur, þar sem okkur ber að
Professor Joliot-Curie
Kristinu Andrésson.
flytja ákærur okkar og skýra
málstað okkar og frelsisbaráttu
fyrir heiminum. Á þeim vett-
vangi getum við skapað það
alheimsálit með okkur, að það
verði ekki mögulegt fyrir
Bandaríkin til lengdar að halda
okkur í hernámsfjötrum.
— Og málflutningur þinn þá
í samræmi við það álit?
— Á hinum alþjóðlega vett-
vangi og hvar sem er álít ég
það skyldu mína við land
og þjóð að skýra afstöðu
okkar til hemámsins og ákæra
Bandaríkin fyrir hinar imper-
íalistisku aðgerðir þeirra gegn
íslandi og hagnýtingu landsins
til undirbúnings árásarstriðs á
hendur Evrópu. ,
Á ráðstefnur og þing friðar-
hreyfingarinnar koma allsstað-
ar að úr heimi, frá hverju
landi, forystumenn í frelsis-
baráttu og friðarbaráttu þjóð-
anna, þeir sem áhrifamestir eru
og verða hver með sinni þjóð,
og með þvi að kjmna þeim
hina hættulegu aðstöðu okkar í
hemumdu landi, fáum við al-
menningsálit heimsins og sam-
úð með okkur i frelsisbaráttu
okkar, og þá einnig hjá banda-
rísku þjóðinni, sem hatar yfir-
gang bandaríkjaauðvaldsins á
hendur öðrom þjóðum. Og þó
ekki séu margir fulltrúar frá
Bandaríkjunum á friðarráð-
stefnum, fær bandariska þjóðin
allt að vita sem gerist á þess-
um ráðstefnum, eftir margs
konar leiðum. Og hjá engum
hef ég fuhdið heitari samúð
með baráttu okkar gegn her-
námi íslands en einmitt hjá
þeim fulltrúum frá Bandaríkj-
unum, sem ég hef hitt.'
— Hvað viltu segja frekar um
þessa kynningu á málstað ís-
landinga?
•— Ég tel það skyldu mína
að ákæra yfirgang Bandaríkja-
anna gegn íslandi, en hins veg-
ár hlífist ég alltaf við á erlend-
um vettvangi að bera landa
mína, ríkisstjórn eða aðra
stjórnmálamemi sökum, heldur
legg ég áherzlu á að draga
fram allt það sem jákvætt er
í baráttu þjóðarinnar, svo heim-
inum verði kunnugt um að hér
lifir þjóð, sem hvað eftir ann-
að hefur mótmælt herstöðvum
og hernámi, og ber í brjósti
sér þrá til að vera frjáls og
sjálfstæð. Ennfremur ber
einlægt að hafa í huga, að
bandaríska þjóðin ber ekki
sök á þessum aðgerðum. Þeir
sem kúga aðrar þjóðir og
leggja þær undir sig eru alltaf
verstu kúgararnir við sína eig-
in þjóð. Um leið og við erum
að berjast fyrir frelsi sjálfra
Chaptin.
okkar gegn yfirgangi Banda-
ríkjaauðvaldsins, erum við að
berjast með bandarlsku þjóð-
inni, fyrir frelsi hennar. Norð-
ur-Kóreuhermennirnir, sem af
dæmalausum hetjuskap vörðu
frelsi sinnar þjóðar, voru jafn-
framt að berjast fyrir frelsi
allrar alþýðu Bandaríkjanna, á
sama hátt og íbúar Viet-nam
nú.
— Þú tengir þannig saman
friðarbaráttuna og frelsisbar-
áttu þjóðanna?
— Friður í heiminum og
frelsisbarátta þjóðanna er svo
nátengt, að ekki verður að skil-
ið. Meðan nokkur þjóð er her-
numin af annarri eða í ný-
lendufjötrum, er friður í heim-
inum ekki hugsanlegur. Barátt-
an fyrir þjóðfrelsi og friði
er því eitt og hið sama og verð-
ur að fylgjast að. Einangruð
þjóðfrelsisbarátta án skilningf
á nauðsyn baráttu fyrir friði
á aiþjóðavettvangi kemur ekki
nema að hálfu gagni. Ef leys-
ast eiga frelsismál hverrar
þjóðar er friðsamleg lausn
allra alþjóðlegra deilumála lífs-
nauðsyn.
Mér finnst Íslendingar enn
sem komið er ekki hafa gefið
þessu nógu mikinn gaum. Okk-
ur ber einmitt nauðsyn til að
samræma þjóðfrelsisbaráttu
okkar hinni alþjóðlegu friðar-
baráttu og hefja þar með frels-
isbaráttu okkar á hærra stig og
gefa henni dýpra innihald.
— Er friðarhreyfingin enn
að vaxa að fylgi og áhrifum?
— Eftir aðeins fimm ára
starfsemi er friðarhreyfingin að
ná til meginhluta mannkynsins.
Að henni stendur allur heimur
sósíalismans, Sovétríkin, Kína
og önnur alþýðulýðvetdi
en einnig Indland að heita
má óskipt með Nehru í
broddi fylkingar. Auk þess öll
frelsishreyfing nýlenduþjóða og
undirokaðra í Asiu, Afríku,
Suður-Amei<iku, og frelsisöfl
þeirra þjóða í Evrópu; ’sem á-
sælni og yfirgangur auðvalds-
ins knýr fram.
Friðarhreyfingin er sterkustu
samtök, sem nokkru sinní hafa
til orðið á jörðunni, og felst
styrkur hepnar einkum í því,
að hún mótar almenníngsálít-
ið í heiminum með sínum ein-
földu kjörorðum, svo sem þeim
að það sé á valdi mannkynsins
sjálfs að hindra styrjaldir, að
öll deilumál milli ríkja megi
leysa með samkomulagi, banna
verði framleiðslu vetnissprengju
dg annarra kjarnorkuvopna og
beitingu þeirra í hernaði,
kjarnorkuna beri að nota í frið-
samlegum tilgangi til að útrýma
fátækt í heiminum og skapa
mannkjminu farsæld og ham-
ingju.
Sérstaklega hafa nú síðustu
mánuðina vetnissprengjutil-
raunir Bandarikjastjórnar vak--
'ið samvizku mannkjmsins og
ýtt af' stáð hreyfingu meðal
þjóðanna til að hindra þessar
tilraunir. Japanar ög aðrar
Asiuþjóðir hafa fyllst sárri
reiði, svo að segja má að öil
japanska þjóðin, allir stjórn-
málaflokkar Japans, heimti að
þessum tilraunum, sem ógna
lífi alls mannkyns, sé hætt taf-
arlaust.
— Eru ný viðhorf áð mymd-
ast í baráttu friðarhreýfingar-
innar?
— Með v’etnissprengjunnl
hefur í rauninni sú brej’ting á
orðið í heiminum, eins og jap-
anskur vísindamaður komst að
orði á friðarráðstefnunni, að
takmörk milli styrjaldar- og
friðartíma eru þurrkuð út, og
mannkynið er einnig á friðar-
tímum í hættu að vera afmáð
af jörðunni um árþúsundir.
Hlutverk friðarhreyfingarinn-
ar sem þess afls, sem mest ér
á jörðu hér, er hvi ekki leng-
ur einungis það, að vernda
Sosíakovitsj.
friðinn í heiminum, heldur og
líf mannkynsins fyrir endur-
teknum tilraunum með vetnis-
sprengju og kjamorkuvopn,
sem stofna lífi þess á jörðinni
í hættu.
Og hér er, eins og þýzka
skáldið Bertold Brecht komst
að orði, mannsandinn sjálfur,
samvizka mannkjmsins, það
eina afl sem hjálpað getur. Nú
stoða ekki lengur hervarnir eða
virki eða flugvarnir, ekkert
nema mannvitið sjálft, sam-
vizka mannkymsins, getur orðið
til bjargar.
Það er því heilög skylda hvers
manns á jörðinni, hvert land
sem hann byggir, hvaða stöðu
sem hann skipar, hverrar trú-
ar sem hann er, að láta rödd
samvizku sinnar hejmast, að
útskýra fyrir þeim sem hann
umgengst þá hættu, sem þjóð-
irnar eru nú staddar í, afla
sér vitneskju um evðingaraf-
leiðingar vetnissprengjutilraun-
Framhald á 11. siðu.