Nýi tíminn - 30.10.1958, Blaðsíða 12

im vesTur-ssienainga
Fyrsfa bindíS með 1000 œviskrám vœnf-
aniegf — Miklu safnaS af isL handrifum
Árni Bjarnason ritstjóri og bóksali o. fl. eru nú að
vinna að mannfræðilegu og sögulegu stórvirki: söfnun
og útgáfu æviskrár Vestur-íslendinga, og jafnframt að
söfnun íslenzkra handrita vestanhafs.
Árni Bjarnason er formaður Þeir félagar söfnuðu eftir
nefndar er ríkisstjórnin skip-j föngum myndum af íslenzku
aði á sínum tíma í því augna- fólki vestra, og Gísli Ólafsson
miði að efla kynni og samstarf j tók einnig á 6. hundrað myndir
Islendinga lieima á fósturlancl- i af islenzku fólki og bústöðum
inu og þeirra íslendinga erj þess. Myndasafn þetta verður
fluttust til Ameríku á hai’ð-j að sjálfsögðu notað við út-
indaárunum fyrir síðustu alda-jgáfu æviskrárinnar, en að því
mót, og síðar, og gerzt hafa búnu hyggst Árni gefa það inu af ferðakostnaðinum), en ó-
NÝI TÍMINN
Fimmtudagur 30. október 1958 •— 17. árgangur 36. tölublað.
Hagstœður vöruskiptajöfn<
uður í sept. um 11,5
Fyrstu 9 mánuði ársins héfur jöfnuðurinn
orðið óhaastæður um 219,4 milljónir
bandarískir eða brezkir þegnar.1 Þjóðminjasafninu.
Árni fór til Ameriku þess-
ara erinda og dvaldist þar til Mildll fjöldi íslenzkra
síðustu septemberloka. I för-
inni var einnig kona hans,
Steindór Steindórsson mennta-
skólaltennari á Akureyri, sr.
Benjamín Kristjánsson og Gísli
Ólafsson lögregluþjónn á Ak-
ureyri. Ferðuðust þeir víðsveg-
ar nm íslendingabyggðir í
Bandaríkjunum og Kanada.
1000 æviágrip
I för þessari var safnað eftir
föngum upplýsingum um ævi-
feril Vestur-Islerdinga, — en
Vestur-Islendinga telja þeir alla
sem eru a.m.k. Is'endingar að
hálfu, hvað ætterni snertir. Er
nú unnið að útgáfu fyrsta bind-
is af æviskrám Vestur-Islend-
inga og munu væntanlega
verða þar um 1000 æviágrip.
handrita
Jafnframt þessu safnaði Árni
einnig miklu af allskonar ís-
lenzkum har.dritum: kvæða-
söfnum, ævisögum, ferðasögum
o.fl. og mun hann flokka þetta
og gefa það Landsbókasafninu.
Hefur þar áreiðanlega mörgu
verðmætu verið bjargað frá
glötun. Mikið af íslenzkum
handritum og íslenzkum bók-
um hefur verið gefið til há-
skólans í Manitoba.
Aldarfjórðungi of seint
I viðtali við blaðamenn í gær
sagði Árni Bjarnason að raun-
verulega hefði þetta verk ver-
ið byrjað um aldarfjórðungi of
seint, hefði það verið byrjað
ái’ið 1930 eða svo hefði enn
verið auðvelt að fá upplýsing-
A ferðalagi þessu héldu þeir
félagar nokkur erindi meðal Is-
lendinga. Tillögur þær sem
Árni hefur gert til islenzku
ríkisstjómarinnar í þessu máli
ræddu þeir líka á tveim fundum
með stjórn Þjóðræknisfélags-
ine, en á 40. þingi þess í febrú- f september sl. var vöruskiptajöfnuöurinn við útlönd
ar n.k. verða þær tillögur tekn- hagstæður um 11,5 millj. króna, en fyrstu þrjá fjórðunga
ar til meðferðar. ársins hefur jöfnuðurinn orðið óhagstæður um 219,4
Ríkið veitti til þessarar far- mij}jónir
ar 30 þús. kr. (sem líklega hef-
Verðmæti útflutningsins í mílþi. króná, en inr.f’utningur-
september sl. nam samtals inn hefur á rama tima .numið
tæpum 130 millj. icróna en samtals 977,6 m'Tj., þrr af
innflutningurinn 118,4 millj. kr. hafa verlð flu' t inn skip fyrir
I septembermánuði 1957 voru 38,4 milij. Fyrst.u 9 mánuði
fluttar út íslenzkar vörur fyr- fyrra árs nam útflutniigurinn
ir 87,5 millj. króna en innflutn- . 700,6 miUj. en innflutningur-
ingurinn nam þá 132,6 millj. inn 915,5 millj., þar af var
Á t.'mabilinu jan.—sept. á andvirði innfluttra skipa 19,5
þessu ári hafa verið fluttar, milljónir.
út íslenzkar vorur fyrir 758'
ur nægt fyrir yfirfærslugjald-
sennilegt er að þetta verk
verði látið stranda á fjárskorti.
Fyrirhugað er að maður fari
vestur í vetur og vinni að þessu
verkefni á Kyrrahafsströndinni
og í Utah.
íslenzkustu byggðirnar vest-
anhafs telur Árni vera á Mikley
í Winnipegvatni.
ár nýjcsr
Pálmi Hannesson: Frá óbyggðum. — Barði Guðmundsson: Höí-
undur Njálu. — Brynleiíur Tobíasson: Þjóðhátíðin 1874.
Þrjár bækur koma út í dag á vegum Bókaútgáfu
Menningarsjóðs: í óbyggðum, annað bindið af ritum
Pálma Hannessonar, Höfundur Njálu, eftir Barða Guð-
mundsson og Þjóðhátíðin 1874, eftir Brynleif Tobíasson.
Fyrri bókin eftir Pálma
Verða þau nokkru ýtarlegri en ar og handrit sem nú er glat-i Hannesson kom út í fyrra, og
t.d. í Hver er maðurinn. 1 að.
Utaiiríklsráðherrca Póllaxtds s
opinkerri heimsékn í Noregi
Rapacki og Lange munu ræða tillögur um öryggis-
belti á mörkum heruaðarbandalaganna í Evrópu
í dag og næstu daga fara fram í Osló stórpólitískar
viðræður, sem geta orðið afdrifaríkar fyrir þróun mála
í Evrópu.
I gær kom til Osló Adam ( orðið til fyrirmyndar um sambúð
Rapacki, utanríkisráðherra Pól- rikja með mismunandi þjóðsk’pu-
lag.
Þingið ræðir Rapacki-
áætlunina
Lange kom á fiugvöliinn beint
frá, umræðum um utanríkismál
í Stórþinginu. Þær s.nerust að
me-stu um Rapacki-áætlunina
svonefndu og aðrar tillögur um
öryggissvæði á mörkum A-
bandalagsins og Varsjárbanda-
lagsins i Evrópu.
Rapacki bar í fyrra frarn fyrir
hönd póisku stjórnarinnar tillögu
um að dregið verði úr viðsjám
í Mið-Evrópu með sáttmálagerð
Slðari hluti bókarinnar er
um Heljargjá og Botnaver,
Grænalón, Hagavatn og Tungu-
fljót, Skeiðarárhlaupið 1945
er Jón Eyþórsson hefur búið
til prentunar. Eru það kaflar
og minnisblöð um Heklugos.
Allmargar ágætar mjTidir
eru í bókinni er Pálmi tók í
ferðum sínum. — Bókin er
325 bls.
Höfundur Njálu
Bók Barða er ritgerðir hans
um Njálu og Njálurannsóknir
hans, Fjallar hún einkum um
hver sé höfundur Njálu og
m.a. hvaða samtíðarfólk hann
hafi haft til fyrirmyndar að
sögupersónum sínum. Þeir
Skúl; Þórðarson magister og
Stefán Pétursson skjalavörður
hafa búið bókina undir prent-
nefndist hún Landið okkar.
Þetta seirina bindi er ferðasög-
ur og landlýsingar, er Pálmi
skrifaði eftir dagbókum sín-
um og hafa hinar fullunnu rit-
gei’ðir margar birzt áður. Eru
það Arnarvatnslieiði, Kjölur,
Eyvindarstaðaheiði, Ferð suður
í Vonarskarð, Á Brúaröræfum,
Fjallabaksvegur nyrðri eða
Láridmanrialeið, Leiðin uppí
Botnaver, Umgengni ferða-
manna og Borgarfjarðarhérað.
Bruni í Hveragerði
Aðfaranótt sunnudagsins
kom upp eldur í gripahúsi
■jg hlöðu skammt frá Hvera-
gerði. Brann húsið til kaldra un.
<cola og fórust í brunanum um
Menningsrsjóður mun gefa
síðar út aðra bók eftir Barða,
cn hvor nn sig er siálfstæð
bók. Verður hin síðarf ritgerðir
hans nm úþnruna Islendinga.
— Bókin er 322 bls.
300 hænsn, tvær ær og hundur.
Einnig brunnu um 200 hestar
af heyi. Eigandi hússins og
bess sem í því var er Magn-
Framhald á 9. siðu is Hannesson í Hveragerði.
^Csrýla á sér
Adam Rapacki
lands, í boði Halvards Lange,
starfsbróður síns í Noregi. Kona
Rapacki er í för með honum.
Þau munu dvelja í fjóra daga í
Noregi.
Langehjónin tóku á móti j
Rapackihjónunum á Fornebu- |
flugvelli. Þar voru einnig stadd-
ir sendiherrar Póllands og Sovét-
ríkjanna í Osló. Rapacki sagði
við fréttamenn, að sambúð Nor-
egs' og Póllands ætti að geta
Nu fer að g,efa á bátinn hjá Grýlu
Teikning: Eiríkur Smith þeim.
Þjóðhát’ðin 18~4
Loks er bókin Þjóðhátíöin
. 1874, sem Brynleifur Tob'asson
| hefur tekið saman, Eni í henni
! lýsingar frá hátíðahö'dunum
11874 — úr flestum byggöar-
j lögum landsins. Er.þar safnað
* saman samtíir-aheimildum eftir
! föngum, c:i auk , þess sneri
höfundurinn s’r árið 1944 til
■ allmargra gamalla manna og
i bað þá að lýsa þvi er þeir
mvndu frá þessum hátíðahöld-
. ura. .Flytur bókin lýsingar 30
manna á hátíðaliöldunum. •—-
j I bókinni eru um 150 myndir
j frá hátíðahöldunum og mönn-
. um er þar komu við sögu. Bók-
. in er 1 stóru broti, 258 bls.
I Loks er þess að geta að
þetta eru ekki fastar félágs-
bækur Þjóðvinafél. og Menning.
arsjóðs, heldar verða þær seld-
ar á frjálsum markaði, en fé-
lagsmenn fá 20% afslátt af