Nýi tíminn - 19.11.1959, Blaðsíða 5

Fimmtudagur 19 nóvember 1959 — NÝI TÍMINN — (5
er mm
Tíu konur, sem lifðu svaðilförina af, eru komnar
til byggða heilar á hiifi
. Tíu fjaligöngukonur, sem háð hafa langa baráttu við'
ís og hríðarveður í Himalajafjöllum eru komnar aftur
til byggða ásamt 60 burðarmönnum. Tvær kunnar fjall-
göngukonur fórust í leiðangrinum.
Kvennaleiðangurinn hugðist
ldífa hinn himingnæfandi tind
Cho Oyu, sem er 8153 metrar
á hæð. Leiðangurskonur höfðu
haft langa og harða útivist, er
þær komu aftur til Katmandu
í Nepal. í októberbyrjun lenti
leiðangurinn í hinum illræmdu
monsún-vindum. Tvær lcvenn-
anna fórust í snjó og ís.
Konurnar, sem lifðu svaðil-
förina af, eru frá Frakklandi,
Svfss og Englandi. Hörund
þeirra var dökkbrúnt vegna
hinna sterku sólargeisla, en
andlit þeirra varin bruna með
þykku kremlagi er þær komu
til Katmar.du. Svissneska kon-
an Loulou Boulaz studdi sig
við skíðastafi því að hún hafði
brákazt á fæti. Að öðru
leyti voru fjallgöngukonurnar
hraustar eftir ferðina.
Tvær komust hæst, en . . .
Fjallgöngukonurnar reistu
aðalstöðvar sínar i 5700 metra
hæð og hófu þaðan tilraunir
til þess að sigra tindinn. Hinn
1. október komst foringi leið-
angursins, liin fræga fjall-
göngukona Claude Kogan og
belgíska stúlkan Claudine van
der Stratten til áfangabúða
númer 4, sem voru í 6900 m
hæð. Gerðu þær sér vonir um
að komast þaðan á tindinn á
nokkrum dögum.
Þær sendu síðan sérpa, sem
var í fylgd með þeim með þau
boð til aðalhópsins að þær
hefðu komið sér örugglega fyr-
ir og allur aðbúnaður væri í
lagi.
Veðrið versnar
Næsta dag tók veður að
versna. Frá aðalstöðvunum
voru þá sérparnir Wangdi og
Tusand sendir með bréf til á-
fanga IV. I bréfinu var áskor-
un til kvennanna tveggja um
að koma sem skjótast aftur
niður til aðalstöðvanna og bíða
betra veðurs.
Hvorugur sérpanna komst
nokkumtíma til áfanga IV.
Þeir lentu í hættulegu snjó-
flóði. Tusand grófst lifandi í
snjó og ís. Wangdi gat grafið
sig upp úr skaflinum og var
það mikið þrekvirki. Hann
komst við illan leik aftur til
aðalstöðvanna, kalinn á báðum
höndum.
Hinn 3. október skall á iðu-
laus stórliríð og rofaði ekki til,
hvorki dag né nótt. Konurnar
í aðalbúðunum bjuggu sig und-
ir að fara hinum tveimur til
hjálpar þegar er veðrið myndi
Íægja. En það liðu margir eól-
arhringar án þess að hríðinni
slotaði. Hinir hættulegu mon-
súnvindar gnauðuðu og fjallið
var hulið skýjum og hríðar-
byljum. Með hverjum deginum
sem leið, óx óttinn um afdrif
hinna tveggja rösku kvenna.
I>ær fórust í snjó og ís
Hinn 10. október komust
loks tvær kvennanna úr aðal-
búðunum ásamt þrem sérpum
til búða IV. En þar var ekkert
að sjá. Fárviðrið hafði afmáð
sérhvert spor hinna tveggja ó-
gæfusömu kvenna, sem urðu
snjó og ís að bráð.
Áður en leitarkonurnar
héldu til byggða, tíndu þær
saman nokkra steina og hlóðu
litla vörðu á Cho Oyu-fjallinu.
Á hana settu þær blikkdós með
nöfnunum Claude Kogan og
Claudine van der Stratten. Það
er minnismerki þeirra.
Fyrsta mannaða geimskipið fer
á loít fyrr en búizt var við
Segir sovézkt flugmálatímarit, sem einnig
birti mynd af slíku farartæki
Fyrsti sovézki geimfarinn mun aö líkindum fara út í
geiminn í eldflaug „fyrr en búizt hefur veriö! viö“, segir
sovézka tímaritiö' „Grazhdanskaya Aviatsiya" í nýjasta
hefti sínu. Tímaritiö birti teikningu af flugvél, knúðvi
eldflaug, sem notuö yröi í slíka ferð. Teikninguna gerði
N. Romanoff, sem segist búast við að þetta veröi fyrsta
farartækiö, sem flytji menn út í geiminn.
Teikningin af fyrsta mann-
aða geimfarinu sýnir að far-
artækið líkist óhemjustórum
þríhyrndum væng, sem hefur
tvo þríhyrnda lóðrétta jafn-
vægisvængi.
Á miðjum væng þessum er
kúlulaga klefi fyrir flugmann-
inn. Þetta farartæki á að vera
byggt þannig að það geti þol-
að gífurlegan hita, þar sem
hitinn á yfirborði þess mun
geta numið 1000—1100 gráð-
um, að sögn Romanoffs, verk-
fræðings. Hann sagði ennfrem-
ur að sambræðsla úr nikkel og
molyfcden gæti þolað þennan
hita, en nef geimfarsins og
enda vængjanna á að klæða
með leirefnum. Skermar og
sérstakt kælikerfi á að vernda
flugmanninn fyrir hitanum.
Lendingarvandamálið
Fyrstu 7—8 sekúndurnar
eftir að geimfarið losnar frá
jörðu fer það með 100 kíló-
metra hraða á klst., en síðan
eykst hraðinn ört og verður 7
sinnum meiri en hraði hljóðs-
ins.
Niður til jarðarinnar mun
geimfarið komast, en um
nokkrar aðferðir er að ræða í
þessum tilgangi, seg'r verk-
fræðingurinn. T. d. getur geim-
farið farið aftur inn í and-
rúmsloft jarðar með hjálp eld-
flaugamótoranna, en ekki er
enn búið að ganga frá öllum
atriðum í sambandi við jafn-
vægisleysið í geimnum. Talið
er að geimfarið muni lenda á
sjó, og þá helzt á Kyrrahafinu.
Hvítblæðidanðmn lylgir
helrykinu í Bretlandi
Dánarfalan hœkkar helmingi örar i
fjallahéruSunum en annarsstaSar
Rafelndalungcsð ber
af stállunganu
Tekizt hefur aö smíöa rafeindalunga sem talið er taka
stállungum fram í hvívetna við aö bjarga lífi fólks meö
lamaða þind.
Brezka fyrirtækið PYE
skýrði í gær í Cambridge frá
þessu nýja tæki. Rafeindalung-
að mun kosta 400 sterlings-
pund, en stáliungu kosta 900
pund.
Þá er rafeindalungað miklu
léttara en stállungað, vegur að-
eins 28 kíló, svo að auðvelt
verður að flytja sjúklinga milli
sjúkrahúsa.
Rafgeymar í rafeindalung-
anu endast í 20 klukkutíma.
Slöngur liggja frá því til sjúk-
lingsins, svo að hann þarf ekki
að vera innilokaður einsog í
stállunganu. Farið verður að
framleiða nýja tækið i stórum
stíl í janúar.
Enskur læknir hefur komizt að raun um aö dánatala úr
hvítblæði hækkar helmingi örar í fjallahéruöum Eng-
lands og Wales en í öörum landshlutum. Þetta þykir
styrkja þá skoöun, aö beint samband sé milli þessa ó-
læknandi sjúkdóms og geislavirks helryks frá kjarnorku-
sprengingum.
I læknablaðinu Lancet hefur
dr. Alun Phillips birt niður-
stöður af rannsóknum sínum á
hvítblæðidauða í Englandi og
Wales á tímabilunum 1950-’53
og 1954—1957.
Heildarauluiing 13%
Hvítblæði, sem. eimiig hefur
verið nefnt blóðkrabbi, er
fólgið í því að hvítu blóðkorn-
in breytast og þeim fjölgar ó-
stjórnlega,. en rauðu blóðkorn-
unum fækkar að sama skapi.
Sjúklingurinn veslast u’pp á
lengri eða skemmri tíma.
Dr. Phillips, sem er heil-
brigðismálastjóri í suðurhluta
Caernarvonshire, hefur komizt
að raun um að dauðsföllum
af völdum hvítblæðis hefur
fjölgað sem nemur 13% um
allt England og Wales frá
fyrra tímabilinu til hins síðara.
1 fimm helztu fjallahéruðun-
um, Cumberland, Westmore-
land, Caernarvonshire, Montgo-
meryshire og Monmouthshire,
er aukningin hinsvegar hvorki
meira né minna en 50%. í
Montgomeryshire er dánartala
af vöLdum hvítblæðis tíu af
100.000 íbúum, en um allt
landið 5,3 af 100.000.
Rigningabæli
I grein sinni bendir læknir-
inn á svipmótið með staðhátt-
um í héruðunum þar sem mest
er um hvítblæði. Allt eru þetta
rigningasöm fjallahéruð nærri
vesturströndinni.
Fyrir ári síðan tilkynnti
Rannsóknarráð landbúnaðarins
í Bretlandi, að rannsóknir
hefðu sýnt, að mest væri um
strontium 90 í gróðri á fjöll-
um uppi og í beinum sauðfjár
sem þar er á beit. Strontium
90 er talið háskalegasta efnið
í helrykinu sem dreifist um
allan hnöttinn frá kjarnorku-
sprengingum, en komið hefur á
daginn að mest af því fellur
til jarðar í tempraða beltinu
nyrðra.
Hættan vex
„Fari strontium 90 vaxandi,
mun tala dauðsfalla af völd- j
um hvítblæðis halda áfram að
hækka“, segir dr. Phillips í
grein sinni. „Þörf er á frekari
rannsóknum, einkum á magni
geislavirks strontium í líköm-
um hvítblæðissjúklinga úr
fjallahéruðunum á vestur-
ströndinni“.
Nefnd sem SÞ skipuðu
komst að þeirri niðurstöðu
1958, að helryk frá kjarnorku-
sprengingum myndi valda ekki
minna en 1000 dauðsföllum af
hvítblæði á ári. Aðrir vísinda-
menn telja þessa tölu of lága.
Bandaríski prófessorinh Linus
Pauling álítur að 8000 dauðs-
föll á ári muni vera nær lagi.
Nú eru liðnir 13 mánuðir
síðan kjarnorkusprengja hefur
verið sprengd, en helryk mun
halda áfram að falla til jarð-
ar úr háloftunum lengi enn,
enda þótt sprengingar verði
ekki hafnar á ný.
Dýragarðurinn í Kaupmannaliöfn átti merkisafmæli fyrir
skemmstu og fékk j því tilefni margar gjafir. Þessi sæfíll er
ein afmælisgjöfin, og enda þótt liann sé ekki sérlega snoppu-
fríður, liefur liann vakið mikla athygli dýragarðsgesta, því
flijög fgj5adýif»gaffÍM .geta„at4ta* af þessari dýrategund. Sæ-
fíllinn var settur í tjörnina hjá rostungnum ,,Jóhanhi“, en lítil
vinátta hefur tekizt með þeim frændum enn sem komið er.