Nýi tíminn - 19.11.1959, Side 6

6) — NÝI TÍMINN — Fimmtudagur 19. nóvember 1959
NYI TIMINN
Útgefandi: Sósíalirtaflokkuibni.
RÁtstjóri og ábyrgðarmaður- Ásmundur Sigurðsson.
Áskriftargjald kr. 50 á ár».
/-----------------------------------
Samvmniihreyfingin ber ekki ábyrgð
á hermangshneykslunum
¥»egar Framsóknarflokkurinn
reynir nú með öllum ráð-
um að gera sem lengst á milli
sín og Sambands íslenzkra sam-
vinnufélaga annarsvegar og
stórhneyksla oiíufélaganna er
rétt að minnast þess, að svo
hefur ekki verið fram að þeim
tíma að nokkur hluti hneyksl-
anna var unpvís orðinn. í nýj-
ustu ,,fræðslubókinni“ sem
Samband íslenzkra samvinnu-
félaga lét áróðursstjóra sinn
rita og gefin er út á kostnað
samvinnumanna er rík áherzla
lögð á hve hlutafélög þau er
. stofnuð hafa verið undir vernd-
arvæng Sambandsins séu ná-
tengd því. Svo langt er geng-
ið að reynt er að telja fólki
trú um að það skipti svo sem
engu máli að þessum félögum
er valið hlutafélagsform en þau
ekki rekin með samvinnusniði,
cg það taiin sérstök trygging
íyrir heiðarleik beirra að menn
úr innsta hring Sambands ís-
lenzkra samvinnufélaga veiti
þeim forstöðu!
Tlfleð sérstakri velþóknun er
þannig t.d. fjallað um Olíu-
félagið h.f. og Hið íslenzka
steinolíuhlutaféiag í bók Bene-
clikts Gröndals „íslenzkt sam-
vinnustarf“, og miklast yfir
íjárplógsstarfsemi þeirra. „I>að
kom í ljós að olían á Keflavík-
urflugvelli var allarðvænleg á
íslenzkan mælikvarða, enda
telja Ameríkumenn eðlilegt að
fyrirtæki skili liagnaði, en
hættulegt að þau geri það
ekki“, segir í þessari fræðslu-
bók um „samvinnuhreyfinguna"
á íslandi, og síðar er því lýst,
hvernig „Keflavíkurféð var
plægt inn í starfsemi félagsins
og hefur gert því kleift að
byggja upp miklar olíustöðvar
og dreifingarkerfi um land allt“.
Ðálítið einkennilegur hijómur
verður óneitanlega í þessari
Jræðslu um „samvinnustarf"
eftir að u.ppvís eru hin stór-
felldu lögbrot og misferli for-
ráðamanna olíufélaganna ein-
mitt í sambandi við starf þeirra
á Keflavíkurflugvelli, lögbrot
sem unnin eru í samvinnu við
stjórn hins erienda heriiðs í
landinu.
Samvinnustarf er það að sjálf-
sögðu ekki, auðgunar- og
lögbrotaferill þessara hlutafé-
l^ga, óskabarna afturhalds-
Híku Vilhjálms Þórs og Ey-
.'“eins Jónssonar. Það er háðung
og óþokkaskapur við samvinnu-
hugsjónina í landinu að vera að
nudda samvinnumönnum upp
i'ir þessum fyrirtækjum. en það
er óspart gert í umræddu
,.fræðsluriti“ Sambands ís-
lenzkra samvinnufélaga. Stofn-
tm auðbraskarafélaga af hálfu
)j;Safflþ§öj}g^Ásl. /fSajBvin0Wjjf|pga,>,
ásamt burgeisaklíkum Sjálf-
stæðisflokksins er hin versta
og svívirðilegasta misnotkun á
samvinnuhreyfingunni, að reyna
að gera hreyfingur\a siðferði-
lega ábyrga fyrir braskara-
hlutafélögum sem auðmenn
Framsóknarflokksins og Sjálf-
stæðisflokksins mynda milli sín
til þess að raka saman her-
mangsgróða. Og það er langt
frá því að vera samvinnustarf
að „plægja“ illa fenginn gróða
af Keflavíkurflugvelli inn í
rekstur slíkra félaga. Jafnfrá-
leitt er að teija íslenzkum sam-
vinnumönnum trú um að Fram-
sóknarforstjórarnir, gegnsýrðir
af auðshyggju og lúxuslífi, séu
trygging fyrir því að hlutafélög
þessi séu rekin á heiðarlegan
hátt, en verði ekki til að gefa
andstæðingum samvinnustefn-
unnar höggstað á hreyfingunni,
séu þau eitthvað við hana orð-
uð. Svo hlálega vildi til að
nauðsyn þótti að fjarlægja tvo
af forstjórum þessara ágætu
„fyrirtækja samvinnumanna“
áður en bókin kom út, sem
taldi starf þeirra algera trygg-
ingu fyrir því að hlutafélög
þessi væru heiðarlega rekin, og
í anda samvinnuhugsjónarinn-
ar!
Þarna hefur átt sér stað hin
stórkostlegasta misnotkun
afturhaldsklíku Vilhjálms Þórs
og Eysteins Jónssonar á sam-
vinnuhreyfingunni. Þessi aftur-
haldsklíka Framsóknarflokksins
hefur af fullkominni ósvífni
notað Samband íslenzkra sam-
vinnufélaga til þess að kaupa
sig inn í auðsöfnunarkh'kur
Sjálfstæðisflokksins og her-
mangsins, enda þótt að því
hlyti að koma að hin stórfelldu
lögbrot og misferli í rekstri
þessara auðfélaga kæmust upp,
og yrði notuð til ómaklegra
árása á samvinnuhreyfinguna.
En auk þess að færa burgeisum
Framsóknarflokksins ofsagróða
og það lúxuslíf sem orðið er
efni í þjóðsögu meira að
segja í Reykjavik, hefur sam-
vinnuhreyfingin með þessu
móti verið misnotuð til að
kaupa afturhaldsklíku Fram-
sóknarflokksins pólitíska samn-
ingaaðstöðu við auðbraskara-
klíkur Sjálfstæðisflokksins, en
undir hefur róið bandaríska
auðvaldið, sem reynt hefur að
treysta herstöðvarnar og að-
stöðu til framtíðargróða á ís-
landi með því að tengia sem
flesta hagsmuna- og spillingar
þræði milli afturhaldsmanna
Framsóknar og íhalds. Þetta
.pólitíska brask með samvinnu-
hreyfinguna verður að hætta
eigi hún að geta haldið virð-
ingu sinni sem heiðarleg al-
þýðuhreyfing og sótt fram sam-
kvæmt hugsjónum mannanna,
er mótuðu hana í byrjun. Sam-
vinnuhreyfingin hlýtur að gera
, hreint f íyrir,, BÍaum - <Jyru nv. og-
sýna alþjóð að hún ber ekki
ábyrgð á hermangshneykslum
Framsóknarbraskaranna.
W
Osamkomulag Vesturveldanna
æðstu manna
Hverju skyldi Eisenhower vera að hvísla að Krústjoff?
tefur fund
egar Krústjoff og Eisen-
hower skildu í Washing-
ton fyrir hálfum öðrum mán-
uði, voru þeir sammála um
að efna bæri hið fyrsta til
fundar æðstu manna Sovét-
ríkjanna og Vesturveldanna
til að ræða aðkalla:. ' li vanda-
mál. Á fundi Eisenhowers
með fréttamönnum daginn
eftir að Krústjoff lagði af
stað heim á leið, var að
heyra að hann byggist við
að fundurinn yrði haldinn
öðru hvoru megin v:ð ára-
mótin. Sama sinnis var Har-
old MacmiHan, sem sagði
brezkum kjósendum rétt fyr-
ir kosningarnar, að ekkert
væri eftir annað en að á-
kveða fundardaginn. Nú er
komið í ljós, að löng töf
verður á fundi æðstu manna.
Af honum getur varla orðið
fyrr en í maí í vor. Ástæðan
er að forustumenn Vestur-
veldanna hafa ekki enn getað
komið sér saman um hvað
ræða skuli á fundi æðstu
manna né hvernig þar slculi
halidið á málum af þeirra
hálfu. Undirrót þessa ósam-
komulags er svo aftur tog-
streitan milli núverandi
stjórna Bretlar.ds, Frakk-
lands og Vestur-Þýzkalands
um forustuna í Vestur-Ev-
rópu.
Adenauer forsætisráðherra
hefur aldrei farið dult
með að hann hefur óbeit á
fundi æðstu manna og þykir
því betra sem hann dregst
lengur. Hann mun ekki fá
sæti á slíkum fundi, og telur
að samkomulag sem þar
kunni að nást um mál Ev-
rópu hljóti að verða á kostn-
að Vesur-Þýzkalar.ds. Gamli
maðurinn í Bonn trúir enn á
va'dstefnu Dullesar, þótt Eis-
enhower hafi skilið við hana
og leggi nú orðstír sinn að
Cliarles de Gaulle
veði fyrir því að unnt reyn-
ist að koma sambúð Sovét-
ríkjanna og Vesturveldanna í
skaplegt horf. Eins og oft
~ áður-reynir Adenauer að fá
Bandaríkjastjórn ofan af því
sem honum er ekki að skapi.
Hingað til hefur þetta tekizt
oftast nær, en nú er við
rammari reip að draga en
nokkru sinni fyrr. Banda-
ríkjastjórn hefur nefnilega á-
Harohl Macmillan
kveðið að taka upp af alvöru
samninga við Sovétríkin, og
því fær hvorki Adenauer né
nokkur annar bandamaður
hennar breytt með fortölum
einum. En hann, reynir samt.
Rétt fyrir mánaðamótin hélt
Adenauer ræðu í Baden-Bad-
en. Þar hafði hann í hótunum
um að vesturþýzka stjórnin
myrdi ekki sætta sig við
samkomulag ,,sem ekki sam-
rýmist þýzkum hagsmunum“.
Jafnframt lét hann það álit
í ljcs, að á fundi æðstu
manna ætti einungis að ræða
arvopnun, en alls elcki stöðu
Berlínar né önnur Þýzka-
landsmál.
þi'rafan um að forustumenn
fjórve'danna ræði ekki
Þýzkalandsmál, er til einskis
annars fallin en koma í veg
fyrir að af fundi þeirra verði.
Eisenhower hafði einmitt
heitið Krústjoff því í Camp
Davld, að staða Berlínar
skyldi rædd á fjórveldafundi.
Síðan hefur Eisenhower við-
urkennt, að þar sé þörf
breytinga sem samrýmist
hagsmunum allra sem hlut
eiga að máli „einnig Austur-
Þjóðverja og Sovétríkjanna“.
Olnbogaskotum Ailenauers
svaraði Eisenhower á síðasta
fundi sínum með fréttamönn-
um með því að láta orð liggja
að því við fréttamenn, að ú
und'rbúningsíundi forustu-
manna Vesturveldanna undir
fund æðstu manna myndi
vesturþýzki forsætisráðherr-
ann einungis fá að vera við-
staddur þegar rætt yrði um
mál Þýzkalands. Þessi fund-
ur verðUr settur í París 19.
desember. Stjórn'r Bar.daríkj-
anna og Bretlands gerðu sér
vonir um að ekki löngu síðar
gæti orðið af fundi æðstu
manna, en nú hefur de Gaulle
ónýtt þá fyrirætlun.
TJins og Adenauer vi1! de
^ Gaulle að fundur æðstu
manna dragist, en ástæður
hans eru aðrar. Frá því hers-
liöfð:nginn tók við völdum í
Frakklandi á ný, hefur hann
stefnt markvisst að því að
auka veg og vald Frakklands
innan samtaka Vesturveldanna.
Hann hefur lagt til að komið
verði á þríveldastjórn þess,
Bandaríkjanna og Bretlands,
•iVpmhslrl á 1 siðu
Konrad Adenauer j