Fréttabréf Ættfræðifélagsins - 01.04.1992, Blaðsíða 6

konungs, sem erfingja að norska ríkinu eftir dauða föður
síns. Kristján Hansson verður síðar Kristján II.
Eftirmaður Eggcrts sem lögmaður í Víkinni var Lau-
rits Klausson og kemur hann fyrst við heimildir sem slíkur
9/5 1492.
Til er heimild, sem varpar ljósi á afdrif Eggerts, þóu
ekki nefni hún hann með nafni. Hr. Henrik Krummcdige,
höfuðsmaður í Baahús útnefnir dóm 4/7 1493, þar scm
dæmt er í máli Ólafs Ormssonar. Af bréfinu kemur fram,
að einhver undanfari er í máli þessu, því Ólafur leggur
fram konungsbréf útgefið í Osló, að hann skuli taka eiða-
menn og sverja, að hann hafi ekki verið með í ráðum né
dáðum eða af vissi, þegar ódæðismenn drápu lögmann-
inn og fógetann. Ekki er getið dagsetningar á konungsbréf-
inu en Hans konungur var í Osló í júlí 1491 eða tveimur
árum fyrr.
Nú er ekki saknað neins lögmanns í Norcgi nema
Eggerts og dómurinn cr útnefndur í lögmannsdæmi hans.
Eftirmaður hans kemur við bréf í maí 1492. Eggcrt er því
veginn fyrir þann tíma eða jafnvel fyrir mitt ár 1491.
Eggert kemur síðast við heimildir í júlí 1489.
Þetta mál er allt mjög dularfullt. Ólafur segist hafa
verið á bænum Skóginum og talað við þá, sem drápu
lögmanninn og fógetann og að þeir ( þ.e. ódæðismenn-
imir) hafi haft “avind” þ.e.a.s. átt sökóll við fógetann cn
eigi lögmanninn. Þá viðurkcnndi hann að hafa riðið af
bænum samslundis og mennirnir hcfðu verið drcpnir, til
annars bæjar og lýst því yfir fyrir dándismönnum, að
lögmaðurinn og fógetinn væru drepnir og að hann vissi
eigi hverjir valdið hefðu. Af þessum sökum voru ciðar
Ólafs dæmdir ógildir. Þá stóð upp sonur lögmannsins og
baðst réttar vcgna dauða föður síns, þar sem hann hefði
ekki varið hendur sínar eins og fram kæmi af konungsbréfinu.
Ólafur Ormsson skaut nú máli sínu fyrir konung.
Af orðalagi bréfsins má skilja, að Eggert lögmaður og
óþekktur fógeti eru vegnir vopnlausir einhvcmtíma á tíma-
bilinu 1489-91.
Eggert hefurátt uppkominn son árið 1493, sem varla cr
þó Hannes Eggertsson, sem fyrst kcmur við hcimildir
tuttugu árum síðar upp á íslandi og hefur kvænst um
svipað leyti.
Eggert hefur líklega verið maður tvíkvæntur og má
leiða líkur að því, hver hafi verið ekkja hans. Hr. Hcnrik
Kmmmedige, sem áður er getið, er staddur í Osló sléttum
mánuði áðuren hann útnefnir dóminn um víg Eggerts. Þar
gefur hustru Jóhanna Matlhíasdóttir honum umboð sitt,
þar sem hún samþykkir, að hann færi mcð hennar málcfni
eins og hún geri það sjálf og samþykkir allar gcrðir hans.
Hústrúartiti 11 Jóhönnu bcndir til þcss, að hún sé cða
hafi verið gift vopnara (svcini) og þar sem hún gefur
öðrum manni umboðsitt erustærstulíkuráþví, aðhún sé
ekkja. Annars væri það í verkahring eiginmanns hennar, cf
hann væri á lífi. Hustru Jóhanna kemur við tvö önnur bréf
á þessu ári og er hún ásamt móður sinni að selja jarðeignir
fyrir peninga. Það gæti staðið í tengslum við uppgjör við
konungsvaldið með lögmannsumboð Eggerts, sem hann
hefur haldið um 20 ár og hefur þurft að vera í reiðufé.
í norskum heimildum er nefndur maður að nafni
Matthías Eggertsson, sem var kammersveinn Kristjáns II.
Hann kemur fyrir í fjölmörgum bréfum Kristjáns en án
föðumafns og á útlcgðarárum Kristjáns í Hollandi 1423-
31 hcfur hann vcrið sérlegur sendimaður konungs mcð
bréf til fylgismanna og vina.
Kristján II ræðst inn í Noreg með mikið lið í nóvem-
bcr 1531 oglaldisig hafamestan stuðningþarendagengu
margir Norðmcnn honum á hönd. En í lok júlí 1532 fcr
Kristján til Danmerkur til að semja við Friðrik, en var
svikinn af honuin og scttur í fangelsi og tilraunir hans til
valdalöku fór úl um þúfur. Eftir þetta fá margir norskir
fylgismenn hans bréf um það, að þeir megi ferðast um ríki
Friðriks í Noregi og Danmörku, þar til þcir friðmælist við
konung. Slík bréf fá 21/9 1532 Magnús Lauritsson, biskup
í Hamri, og Malthías Eggcrtsson, kammersveinn Krist-
jáns.
Ekki þckkjast tcngsl á milli þcirra félaga. Biskupinn
friðmælist við Friðrik og er settur inn að nýju sem
biskup, cn tekur þált í hinni mishcppnuðu upprcisn 1536
og var þá fangclsaður og fluttur til Danmcrkur og dó þar í
fangelsi. En Matthías Eggertsson fær sitt fcrðafrclsi end-
urnýjað28/l 1 1532oghefurmjög líklegaaldrci friðmælst
við Friðrik hcldur haldið á fund Kristjáns II að loknum
erindum sínum í Norcgi og orðið að nýju kammersvcinn
hans. Hann hcfurekki frckar en Hanncs Eggertsson viljað
þjóna Friðriki.
Dvöl Hannesar utanlands hefur örugglega staðið í
sambandi við upprcisnartilraun Kristjáns. Hann hefur farið
ulan 1530-31 jafnvcl scm fyrirliði íslcnskra stuðnings-
manna hans, en ckkert er vitað um, hvcmig íslcndingar
hafa verið stcmmdir í deilum þcirra frænda um völdin.
Hanncs scst að í Allona í Þýskalandi cnda hcfur ckki vcrið
vært í Norcgi sem cindrcginn stuðningsmaður Kristjáns.
Hann snýr aftur til íslands, þcgar úlséð er um það, að
Krislján nærekki völdum aftur. Hann hcfur fylgst vcl mcð
málum og áætlunum Kristjáns í gcgnum Matthías Eggcrts-
son, scm hcfur vcrið bróðir hans.
Aðalsréttindi Eggerts lögmanns:
Eggcrl Eggertsson fékk aðalsbréf útgefið af Hans
konungi dags. 7/8 1488 og fékk sonarson hans, Eggert
Hanncsson, slaðfcstingu á því 1551.
Samkvæml íslcnskum erfðasögnum var Eggcrl lög-
maður talinn riddari að tign, cn aðrar hcimildir staðfesta
það ekki. Það hefur því vcrið misskilningur íslenskra
afkomcnda hans, sem stafar af orðalagi aðalsbréfsins, þar
sem segir að Eggcrt hafi þau réttindi scm sveinar og
riddarar hcfðu í Norcgi. Þctta var algcngt orðalag í slíkum
bréfum og var rciknað mcð því, að þótl viðkomandi hæfi
sína þjónustu fyrir konung scm svcinn þá ynni hann sig að
lokum upp í riddaraslétt. Lögmcnn voru sökum cmbættis
síns mcðlimir í norska ríkisráðinu, en þurftu þó ckki að
vera svcinar né riddarar. En mcð aðalsbréfinu cr Eggcrt
tekinn í þjónustu konungs sem svcinn og mcð góðri
þjónustu gat hann reiknað með því að vcrða sleginn til
riddara um síðir. En það var aðcins gert við sérstök lilcfni
svo scm krýningu konungs, brúðkaup cða fæðingu erf-
ingja auk aðalhátíðisdaga ársins. Dæmi voru um það, að
lögmcnn færu upp þcnnan tignarstiga t.d. hr. Eiríkur Bjöms-
6