Landneminn - 01.12.1938, Blaðsíða 8

$
LANDNEMINN
n
Hvað á að
æskumenn?
gera fyrir atvinnulausa
Yíðíal víð Lúðvíg Guðmundsson.
Ritstjóm Landnemans ftefuv beðið Lúð~
víg Guðmundsson um álit fians og til~
löguv um váðstafaniv, ev geva bevi vegna
atvinnulausva œskumanna. Fava fiév á
eftiv spuvningav vitstj. og svöv L. G.
HVAÐA ráðstafainir álítið þér
heppiiegar til þess að bæta úr
atvinnuleysi æskunnar?
„Aldursskeiðið 14—18 ára er um-
brota-, þroska- og undirbúningsár. Á
þessum tíma nær æskumaðurinn kyn-
þroska; skapgerð hans og siðgæðisvit-
und mótast, lífsvenjur festast og viljinn
stælist - til góðs eða ills. Á þessum
árum ræðst framtíð flestra. — Mót-
un hins unga manns er háð viðfangs-
efnum hans. Og vaxandi æskumaður
krefst verkefna, — stórra viðfangsefna.
Fái hann þau ekki á sviði atvinnulífs
eða skóla, leitar hann þeirra annars-
staðar, — jafnvel utan við markalínu
laga og réttar.
Pað er jjví heilög skylda þjóðfélags-
ins að sjá um, að engan æskumann
skorti hæfileg, heilbrigð viðfangsefnji,
vinnu eða nám, eða hvorttveggja. Fái
æskumaðurinn hvorugt, og gangi hann
iðjulaus, eða lifi eftir kenningunni um,
að „betra sé illt að gera en ekkdrt",
er nokkurnveginn víst, að eitthvað í
honum brenglast, eða brestur að fullu,
og hann verður eigi sami maður eftir
sem áður. Krafa æskunnar um vinnu
eða nám, eða hvorttveggja, er því dkki
aðeins réttlætanleg, heldur sjálfsögð og
heilbrigð, iogj í fullu samræmi við brýn-
ustu lífsþarfir Jrjóðarinnar. -
Með hliðsjón af [jví, sem nú hefir
verið sagt, á nám og vinna æskumanna,
14 18 ára, að svo miklu leyti, sem unnt
er, að vera þáttur í undirbúningi að
æfistarfi þeirra. Ráðstafanir þær, sem
hið opinbera gerir um þessi efni, eíga
því fyrst og fremst að vera uppeldis-
legar og vil ég nefna hér nokkrar:
1. Tryggja að allir, sem lokið hafa
barnaskólanámi og hafa til þess heil-
brigði, líkamlega og andlega, eigi kost
á framhaldsnámi, — einnig þeir, sem
ekki hafa áhuga á bóknámi. bessu
marki má bezt ná með því að efla
gagnfræða- og almenna ungmennaskóla
bæjanna og stofna í þeim vinnudeildir,
þar sem megináherzlan sé lögð á verk-
legar námsgreinir, svo sem tré- og
málmsmíði, meðferð mótora, grundvall-
aratriði sjómannafræðinnar, ýms hagnýt
vinnubrögð, er lúta að sjómennsku og
fiskiveiðum, hagnýta handavinnu
stúlkna, matreiðslu o. fl. (Vísir að slíkri
vinnudeild var stofnaður í Gagnfræða-
skóla ísafjarðar haustið 1935, og hefir
starfað síðan, 5 mán. á hverjum vetri,
með 20—30 nemendum. Hlutfallslega
jafnstór vinnudeild í Reykjavík mundi
hafa 260—400 némendur) Að vorlagi
og á sumrin starfræki skólarnir náms-
skeið í ræktunarstörfum o. fl.
2. Koma upp ungmennadeild við
vinnumiðlunarskrifstofur, — fyrst og
fremlsft í Reykjavík, — er hafi Jjað hlut-
verk að útvega ungmennum (14—18
ára) hæfilega vinnu, og veiti þeim leið-
sögn um val framtíðarnáms og -starfa.
3. Stofna vísi að stöð til hæfileik'a-
eða hæfniathugana (Psykoteknisk stofn-
Lúðvíg Guðmundson
un) í sambandi við Atvinnudeild há-
skólans.
4- Endurskoða iðnnámslögin og koma
upp verklegum forskóla í iðnnámi.
5. Styðja hverskonar starfsemi ungra
manna, er miðar að aukinni framleiðslu
og veitir þeim atvinnu og heilbrigt
vinnuuppeldi, t. d. jarðrækt.
En rauði þráðurinn í þessu öllu er
sá: að öll ungmenni, — jafnt börn ríkra
sem snauðra, stúlkur sem piltar, —
hafi, og skuli hafa, næg þroskandi við-
fangsefni með höndum, vinnu eða nám,
eða hvorttveggja“.
„Hverjir eiga að yðar áliti að kosla
þessar framkvæmdir?“
„Hið opinbera ríki, bæjar- og
sveitarfélög. Æskan er framtíð þeirra,
— og einsj iog þau sá til nú, svo munu
þau og uppskera í framtíð".
„Hvað segir erlend og innlend
'reyinsla í þessum efwum?“
„Pað er ríkjandi skoðun meðal er-
lendra uppeldisfræðinga, er ég þekkj
til, að ráðstafanir vegna starfa ung-
menna, 14—18 ára gamalla, skuli hvíla
á uppeldisgrundvelli. Víða um lönd
hefir hin almenna skólaskylda verið
hækkuð á síðari árum, jafnvel upp að
16 ára aldri. Sumstaðar erlendis er ung-
mennum, sem eru iðjulaus, gert að
skyldu að fara' til náms og vinna í sér-
stökum verknámsstofnunum, unz þeim
á ný hefir tekizt að fá fast starf,
eða hefja varanlegt nám. — íslenzk
feynsla í þessum efnum er lítil, en
það sem hún nær, hygg ég að hún
fari í sömu| átt og áður greinir?“
„Hvað álítið þér ,að eigi að gera til
þess að tryggja ungmennium yfir 18 ára
aldur, atvinmu?“
„í sama mæli sem hin aldraða kyn-
slóð víkur af vinnumarkaðinum til elli-
hvíldar, og æskan undir 18 ára aldri
fer til aukins náms og undirbúnings
undir manndómsárin, — að sama skapi
rýmist á vinnumarkaðinum fyrir hina.
En jjeim, sem eru á manndómsskeiði og
bera verða þungar byrðar og vera for-
sjá og fyrirvinna heimila, á að tryggja
fyrsta rétt í allri launaðri vinnu. —
í siannleika fæ eg með engu móti
skilið þá reginfirru, að nokkur fullgild-
lUr, vinnufús maður, skuli vera atvinnu-
laus á Islandi! Q8()/o — iníutíu og átta
hundruðustu, — eru enn óræktaðir af
jjví landi hér, sem ræktanlegt er! Og
sveitirnar að tæmast! Og kaupstaðirnir
yfirfyllast af atvinnulausu fólki, sem lep-
ur dauðann úr skel, á mölinni við sjó-
inn, sem er fullur af mat!
Og það nýjasta nýtt: atvinnulausiír
inenn í lítt; numdu kostalandi, sem get-
ur framfleytt margfaldri núverandi
íbúatölu Jjjóðarinnar, eru í alvöru farnir
að hugsa um að leggja leið sína yfir
hnöttinn og nema þar land hjá andfætl-
ingum vorum á Nýja Sjálandi! — Hví-
lík öfugmæli! —
En ef nú æska íslenzkra sveita er
eins áfjáð, — sem raun virðist bera
vitni, — í ,að hafa vistaskipti og kom-
ast á mölina, væri þá ekki reynandi
fyrir æsku bæjanna, sem hefir þegar
fengið sig fullsadda af malarsælunni,
að hefja nýtjt Iandnám í sveitunum?