Laugardagsblaðið - 08.10.1955, Side 1

II. árg. Laugardaginn 8. október 1955 29. tbl.
'Sf) <
■*&
' "./> "j.$z -
.....•<: ; ■*>?£■:
Jarðbaðshúsið nýja í Mývatnssveit.
Jarðbað við Rcykjalilíð
Elsta heilsubað á íslandi endurreist
Uppi undlr Námufjalli í Mý-
va'nssveit, fyrir sunnan veginn til
Ausmrlands, er hólaröð mikil.
Allir bera þeir minjar jarðelda,
enda eru þeir gamlir eldgígar
Víða stíga enn reykir upp úr hol-
um þessum og nágrenni þeirra,
sem sýnir, að enn er þar ylur
undir. Hólar þessir heita Jarð-
baðshólar, og er nafnið eitt glögg
sönnun þess, að þarna hafa menn
snemma hagnýtt sér jarðhi'.ann
til gufubaða.
Nú er verið að reisa vandaða
gufubaðstofu í Jarðbaðshólum.
Stendur hún um 3 km. fyrir ofan
Reykjahlíð, og einungis nokkra
tuetra frá þjóðveginum. Veturinn
1941 var reis'ur þarna timbur- J
skúr, hólfaður í tvennt. f öðrum
klefanum var gufubaðið, en hitt
búningsklefi. Pétur í Reynihlíð
lagði til efnið í skúr þenna, en
Jóhannes Sigfússon á Grímsstöð-
um og Baldur Sigurðsson í
Reykjahlíð smíðavinnuna. Ollum
var heimill aðgangur án endur-
gjalds, og notuðu menn baðið
mikið. Sjúklingar, sem þjáðust
af taugagigt hlutu mikla bót við
gufuböðin. Skúr þessi fauk í af-
takaveðri, skömmu eftir nýjár
1952.
í vor og sumar hefir nú verið
hafist handa um endurbyggingu
gufubaðstofunnar. Er hún nú
reist úr steinsteypu, eftir teikn-
ingu Gísla Halldórssonar arki-
tek's, sem hann gaf fyrirtækinu.
Ýmsir áhugamenn í Mývatnssveit
hafa staðið að smíði hússins, sem
nú er fokhelt. Aðalhúsið er 6x
7,20 m., en suður af því er út-
bygging 4 x 2,62 m. og er það
gufubaðstofan sjálf. í aðalhúsinu
eru tveir búningsklefar, fyrir
karla og konur, og tveir bað-
klefar með steypibaði. Lítil for-
stofa er fyrir framan baðstofuna
sjálfa, til að varna því, að gufan
dreifist um allt húsið. Er húsið
reist á sama grunni og gamli
skúrinn. Yfir aðalhúsinu er steypt
þak, en ris yfir því og uppi í ris
| inu er komið fyrir vatnsgeymi,
sem vatni er dælt í úr öðrum
i
geymi, sem er í aðalhúsgrunnin-
um, er þessi ú’búnaður viðhafð-
ur vegna steypibaðsins. Ætlunin
er að taka baðstofuna sem fyrst í
notkun, og helzt eigi síðar en á
næsta ári.
Jarðbaðið eða þurrabaðið við
Mývatn er ævagamalt. Var fyrr-
um hlaðið hús úr torfi yfir upp-
gönguaugað og fengu margir
menn heilsubót af að nota baðið.
Els'a heimild um það mun vera
í Undrurn Islands eftir Gisla
biskup Oddsson, en það rit er
samið 1637. Hann segir, að kofi
hafi verið reistur á flötum sandi,
sem gufa streymi upp úr, og geti
tveir menn baðað sig þar í einu,
„og það var forn trú fyrri manna,
að enginn baðaði sig þar svo, af
hvaða sjúkdómi, sem hann þjáð-
is\ að honum létti ekki, og að
hver sem væri, fyndi annað hvort
á sér bata eða algera lækning
sjúkdómslns. Held ég það sé ekki
nein hjátrú, heldur eigna ég það
dularöflum náttúrunnar.“
Um 100 árum síðar, eða 1747,
lýsir Jón sýslumaður Benedikts-
son baðinu svo: „Bað þetta er
upphlaðið í gamla daga með slétt-
um steýnveggj um, og er mælt að
Guðmundur biskup góði hafi vígt
það. Veggirnir eru úr grjóti, en
þurr sandur í bo'ni, þar eru tvær
holur eða jarðofnar, sem mikil
gufa eða hiti kemur úr.........
Mælt er að jarðbað þetta sé
heilnæmast frá Jónsmessu til vi*j-
unardags Maríu, og á þeim tíma
safnast þangað fjöldi fólks. Sum-
ir fá heilsuna aftur af þessu heita
jarðbaði.“
1820 segir þýzki ná'túrufræð-
ingurinn Thienemann hins vegar
að það sé lítið notað, enda kof-
inn lítill og urðu sjúklingar að
skríða inn um dyrnar.
Á þessu sést að notkun þurra-
baðsins eða jarðbaðsins við Mý-
vatn er mjög gömul, og mikil írú
hefir verið á því til heilsubótar
mönnum. Talið er að gamli bað-
staðurinn hafi verið nokkru
sunnar í hólunum en núverandi
baðstofa.
Skömmu eftir 1800 varð það
slys í gufubaðinu, að tvö gamal-
menni dóu þar, Aldís Einarsdótt-
ir á Skúluslöðum 68 ára dó 15.
júní 1803, og Helgi Þorsteinsson,
Geiteyjars'rönd dó 11. júlí 1804,
var hann 75 ára. Segir í kirkju-
bók, að þau hafi bæði kafnað í
Mývatnsbaðhúsi. Lögðust böðin
þá niður um skeið. En nú er þess
að væn’.a, að þarna hefjist að
nýju almennur baðs'aður, og
hver veit nema, að jarðbaðið við
Reykjahlíð eigi eftir að verða ein
af hinum frægu heilsulindum
jarðarinnar.
___*____
Ljóðabók eftir
Jakob Ó. Pétursson
ritstjóra
í haust mun koma út ljóðabók
eftir Jakob Ó. Pétursson, ritstjóra
hér í bæ. Eru það kvæði og stök-
ur margvíslegs efnis, ort á mörg-
um árum, og við ýms tækifæri.
Jakob er löngu landskunnur fyrir
margar hnytínar og vel kveðnar
lausavísur, og má því ætla, að
marga fýsi að kynnast fleiri hlið-
um á Ijóðagerð hans, og bók
þessi verði því kærkominn gest-
ur öllum ljóðavinum.
Jakob hefir lítt haldið ljóðum
sínum á lofti, en hefir nú fyrir
áeggjan ýmissa kunningja sinna
og annarra, er ljóð hans þekkja,
ákveðið útgáfu þessa. Bókin er
gefin út í litlu upplagi.
____*____
Herhur Vesturíslend-
ingur, blaðimaður oo
skflld 15 drs
Hinn 11. ágúst s. 1. varð Einar
Páll Jónsson, ritstjóri Lögbergs
sjötíu og fimm ára. Hann er
fæddur að Hárekss'öðum í Jökul-
dalsheiði, og var einn hinna
kunnu Háreksstaðabræðra, sem
margir eru þjóðkunnir sakir
gáfna sinna og listhneigðar. Ein-
ar Páll stundaði nám um nokkur
ár í latínuskólanum, en fluttist
vestur um haf 1913. Tók hann þá
þegar að fást við blaðamennsku
og hefir lengstum síðan verið rit-
stjóri Lögbergs.
Auk blaðamennskunar hefir
Einar fengist nokkuð við skáld-
skap, hefir hann gefið út tvær
ljóðabækur, og er þar margt á-
gæ'ra Ijóða. Einkum yrkir hann
mörg snjöll ættjarðarljóð og
náttúrulýsingar. Einar er ramm-
íslenzkur í anda, einkum ann
hann tungunni hugástum, kann
hann og vel með íslenzkt mál að
fara. Hefir það verið mikil ham-
:ngja íslenzku máli og þjóðerni,
að svo málhagur og málvandur
maður hefir farið með ritstjórn
Lögbergs um marga áratugi.
___#____
Strœíisvðgn d Akureyri
Eins og getið var í síðasta blaði
að til stæði, hófu strætisvagnar
göngu sína hér í bænum s. 1.
laugardag. Fyrs'u ferðina fóru
bæjarráð og blaðamenn í boði
Norðurleiðar h.f. Síðan hefir
vagninn gengið eftir áætlun. Enn
sem komið er heflr vagninn eink-
um verið yndi og eftirlæti barn-
anna. Var eftirsókn þeirra eftir
honum svo mikil, að þau hafa
forsmáð kvikmyndasýningar fyrir
það eitt að komast í strætisvagn-
inn. Vonandi er þó, að vagninn
reynist hinum fullorðnu til þæg-
inda og hagsbóta,, svo að hér
verði um meira að ræða en til-
raunina eina saman.
Vetraráællnn Flugíélags íslands
gengur í gildi
Ve'raráætlun Flugfélags ís-
lands í millilandaflugi er gengin
í glldi: Nær hún yfir tímabilið
frá 2. október til 15. janúar
1956. Flogið verður til 5 s'aða
erlendis í vetur, þ. e. Glasgow,
Hamborgar, Kaupmannahafnar,
London og Osló. Til Kaupmanna-
hafnar verða tvær ferðir í viku,
á miðvikudögum með viðkomu í
Osló og á laugardögum með við-
komu í Glasgow. Frá Kaupmanna
höfn verður f^ogið til Reykjavík-
ur alla fimmtudaga og sunnudaga
með viðkomu á áðurnefndum
stöðum. ,
Flugferðir verða be:nt tilj
London á þriðjudögum og þaðan
til Reykjavíkur samdægurs. Milli
Reykjavíkur og Glasgow verður
flogið einu sinni í viku, á laugar-
dögum til Glasgow og þaðan aft-
ur á sunnudögum. Hvern mið-
vikudag verða flugferðir til Ham-
borgar með viðkomu í Osló og
Kaupmannahöfn. Flogið verður
til baka til Reykjavíkur um sömu
staði á fimmtudögum.
Samgöngumálaráðuneytið þýzka
hefur nýlega heimilað Flugfélagi
íslands að flytja farþega, vörur
og póst milli Hamborgar og
Kaupmannahafnar í báðar á'tir,
svo og milli Hamborgar og Osló,
sömuleiðis til og frá þessum 6töð-
um. Framvegls geta því farþegar,
sem ferðast milli Reykjavíkur og
Hamborgar með Flugfélagi ís-
lands, haft viðdvöl í Osló og
Kaupmannahöfn.
Flugfélag íslands heldur nú í
vetur uppi flugferðum milli
Reykjavíkur og Osló í fyrsta
skip'i að vetrarlagi, og vill félag-
ið með því sluðla að auknum
samgöngum við hin Norðurlönd-
in allan ársins hring.
Þá skal þess getið, að Flugfélag
íslands hefur heimild til þess að
flytja farþega og vörur milli Osló
og Kaupmannahafnar og milli
Kaupmannahafnar og Glasgow.
Hafa útlendingar sérstaklega not-
fært sér þessar ferðir, þegar sæti
hafa verið laus í flugvélum félags
ins á þessum leiðum.