Laugardagsblaðið - 01.12.1959, Blaðsíða 3

LAUGARDAGSBLAÐIÐ
3
Vestur-lslenzkar æviskrár
Meðal íslendinga hefir frá
fornu fari verið mikill áhugi á
sögu þjóðarinnar og ættfræði.
Þeim áhuga má að verulegu leyti
þakka að liinar fornu bókmenntir
Islendinga urðu til og að síðan
hefir haldizt við þekking á ættum
manna og sögu einstaklinga, ó-
slitið að kalla má til okkar daga.
Hefir það reynzt ómetanlegur
styrkur í baráttu íslendinga fyrir
sjálfstæði sínu og tilveru sem
sjálfstæðrar þjóðar. Og enn lifir
sami andinn. Menn vilja vita deili
á frændum sínum, þótt fjarskyldir
séu og búi í öðrum löndum. Ef
litið er á það, sem Islendingar
vestan hafs hafa skrifað, sést að
sami áhug.inn hefir lifað þar, enda
miklar heimildir um ættfræði og
mannfræði í íslenzkum ritum og
blöðum vestan hafs.
A síðustu áratugum næstlið-
.innar aldar og fyrst á þessari öld
voru meginfólksflutningarnir
vestur um haf. Þótt innflytjend-
urnir gerðust borgarar í Canada
og Bandaríkjunum, héldust bönd
frændsemi og vináttu milli þeirra,
sem vestur fluttu og hinna, er
heima sátu, en af eðlilegum á-
stæðum hafa bein persónuleg sam-
skipti manna yfir hafið minnkað
eftir því sem tímar liðu. Hópur
landnemanna þynnist óðum og
nýjar kynslóðir taka við.Jafnframt
missa menn á íslandi sjónar á
frændum sínum vestan hafs. Með
ári hverju sem líður gerist sífellt
örðugra að vita deili á, hvaðan
menn eru ættaðir af íslandi. Þá
v.ita menn ógjörla á Islandi, hver
þáttur manna af íslenzkum ættum
er í þjóðfélögunum vestan hafs.
Tii þess að endurvekja hin
gömlu kynni og skapa ný tengsl
milli frænda báðum megin hafsins
liefi ég hafist handa um að safna
í eina heild stuttum æviágripum
með myndum sem' flestra núlif-
andi manna af íslenzkum ættum í
Vesturheimi og gefa út.
Vann ég að þessu vestan hafs
tvö s. 1. sumur. Auk mín unnu þar
einnig að því sumarið 1958 þeir
Steindór Steindórsson yfirkenn-
ari á Akureyri, Benjamín Krist-
jánsson prestur að Laugalandi í
Eyjafirði og Gísli Olafsson nú
yfirlögregluþjónn á Akureyri,
sem sá um allar myndatökur.
Hann var einnig vestra með mér
á sl. sumri. Auk þeirra, sem hér
eru nefndir, réttu fjölmargir
Vestur-Islendingar mér hjálpar-
hönd og munu svo gera áfram á
næstu árum, meðan verkið er
unnið.
Eins og að líkum lætur, er út-
gúfa slíks ritverks, sem að miklu
leyti hefir orðið að vinna í ann-
arri heimsálfu, mjög kostnaðar-
söm, og má segja, að framhalds-
starfið verði því aðeins unnið, að
unnt reynist að tryggja því fjár-
hagslegan grundvöll þegar í upp-
hafi. í því skyni verður leitað eft-
ir áskriftum að æviskránum og
þess vænzt, að allir, sem ættfræði
og mannfræði unna gerist áskrif-
endur. Nær sú hvatning jafnt til
íslendinga austan hafs og vestan.
Verða æviskrár þessar mun ýtar-
legri en Islenzkar æviskrár, sem
Bókmenntafélagið gaf út fyrir
nokkru, auk mynda af öllum við-
komandi mönnum, sem það
leyfðu. Þá verður aftast í bindinu
nafnaskrá yfir alla, sem þar er
getið. En þeir munu skipta mörg-
um þúsundum. Kemur fyrsta bind-
ið út næsta ár (1960). Það verð-
ur um 500 bls. í stóru broti, prent-
að á myndapappír. Fræðimenn-
irnir sr. Benjamín Kristjánsson á
Laugalandi og sr. Jón Guðnason
þjóðskjalavörður í Reykjavík búa
æviskrárnar undir prentun, en út-
gefandinn er Bókaforlag Odds
Björnssonar á Akureyri, og er
það góð trygging fyrir vandaðri
vinnu. Verð þessa -bindis er á-
kveðið til áskrifenda kr. 350.00 í
bandi, en óbundið kr. 320.00. —
Bókhlöðuverð verður kr. 450.00
ib. og kr. 420.00 ób.
Til þess að létta undir með hin-
um mikla útgáfukostnaði, fylgir
boðsbréfi þessu áskriftarseðill, og
eru það vinsamleg tilmæli mín til
þeirra, sem gerast vilja áskrifend-
ur, að þeir sendi kr. 50.00 fyrir-
framgreiðslu ásamt áskriftarseðl-
inum.
Efni þessa boðsbréfs er fyrst og
fremst að kynna Æviskrárnar og
þann tilgang, sem að baki liggur,
að gefa slíkt rit út. En hann er í
stuttu máli þessi:
1. Skapa grundvöll að persónu-
legum tengslum milli íslendinga
austan hafs og vestan.
2. Fá yfirlit um, hvern þátt fólk
af íslenzkum ættum hefir átt í
þjóðfélögunum í Ameríku, þar
sem fram kemur, hvaða störf það
hefir unnið, og hvert áhugi þess
hefir beinzt.
3. Verða þáttur í ísl. ættfræði
og söguleg heimild, sem unnt sé
að byggja á í framtíðinni um ætt-
artengsl manna báðum megin
hafsins og vekja með því áhuga
yngri kynslóðarinnar vestra á
ættarböndunum við ísland.
Það er hugmynd mín, að þarna
verði skráð heimild um menn af
íslenzkum stofni, sem hafi varan-
legt gildi fyrir sögu landa þeirra,
ekki síður en íslenzka ættfræði,
og sýni hvern þátt hinn litli, ís-
lenzki þjóðstofn hefir spunnið í
líf hinna fjölmennu þjóða í Ame-
ríku. Einnig meg.i þetta verða til
þess, að efla almennt menningar-
samband milli Islands annars veg-
ar og Canada og Bandaríkj anna
hins vegar.
Að lokum vil ég þakka öllum
þeim fyrirfram, sem gerast áskrif-
endur að Æviskránum og leggja
þar með fram sinn skerf til þess,
að mynda meginþráð yfir haf.ið
milli Islendinga austan hafs og
vestan, og styrkja þannig og
treýsta samstarf og kynni við
þessa fjarlægu frændur okkar og
vini.
Akureyri, 5. desember 1959.
Árni Bjarnarson.
ÁskrÞtarseðill að Vestur-íslenzkum æviskrám I.
Ég undirrit. .. . gerist hér með áskrifandi að Vestur-íslenzk-
um æviskrám I., sem koma út á næsta ári og kosta til áskrifenda
kr. 350.00 ib. cg kr. 320.00 ób. að viðbættum kostkostnaði.
NAFN: ---
HEIMILI: ..
PÓSTSTÖÐ: