Neytendablaðið - 01.06.1953, Blaðsíða 4

4 — NEYTENDABLAÐIÐ
NEYTENDABLAÐIÐ
Gefið út at
Neyt<*ndasamtökum Reykjavíkur.
Ritstjóri og
ábyrgöarmaður
Sveinn Asgeirsson.
RORGARPRENT H.F. - RFYKJAVIK
LÝSANDI DÆMI:
Aígreiðsla
fjölskyldubðta
Nú er farið að greiða úl fjöl-
skyldubætur. Það höfðu margir
heðið eftir þeim með óþreyju,
því að heimilin munar um allt.
Þetla er að sjálfsögðu mikið
fyrirtæki, og margs her að gæta
við framkvæmdina. Tryggingar-
stofnun Ríkisins annast hana. Nú
er svo komið, að menn gætu
farið að ljúga uj>j> á sig krökk-
um, og fyrir ]>ennan hugsanlega
glæ]> er hverjum einasta manni
refsað, sem á að fá fjölskyldu-
bætur. Allir sendir í eltingarleik
eftir ]>resti til að fá vottorð um
barneignir. Svo má hver sem vill
ljúga að ]>restinum, því að það
þarf ekki að sýna honum börn-
in. Bara segja honum frá þeim.
Vottorðið er því ekkert sönnun-
argagn um barneignina. Svo er til
manntal fyrir Reykjavík, en það
þarf vottorð frá presti saml.
Manntalið er vissulega aldrei al-
veg nýtt, en svo er líka löngu
ha:lt að skíra börnin strax við
fæðingu. En hvað um það allt,
segjum svo, að einhverjir hefðu
logið sér til fjölskyldubætur. Það
hefði í fyrsta lagi komizt upp
fyrr eða seinna, og manntalið
mátti nota, svo langt, sem það
náði, svo að lygamerðirnir hefðu
orðið að ]>ykjast vera nýbúnir
að eignast eitt í viðbót eða tví-
bura. J öðru lagi eru ]>etta svo
fyrirhafnarmiklar varúðarráðstaf-
anir fyrir bótaþegana gegn svo
tiltölulega fáum lygurum, að vart
er hægt að hugsa sér, að hægt
hefði verið að gera það erfiðara
fyrir fólk að fá þessar krónur.
En ekki nóg með þetta. í blöðum
var frá ]>ví skýrt, hverjar fjöl-
skyldubæturnar væru. Áltu þær
að nema m. a. rúmlega 600.—
kr. með öðru barninu. Greiðsla
fjölskyldubótanna var svo aug-
lýst, en þess var hvergi getið,
að það yrði aðeins fjórðungur-
inn greiddur út. Fullyrða má, að
allir hafi mætt til að taka á móti
fullum bótum, og vafasamt er,
að menn hefðu flýtt sér jafn-
mikið til að taka við 150.—
krónum og 600.— Hér var því
um hreint gahb að ræða. sem
er því ósvífnara, sem ]>að kemur
frá stofnun, sem á að þjóna fólk-
inu, en ekki láta sem sér komi
fyrirhöfn þess og óskir ekkert
við. Sjálf afgreiðslan í skrifstof-
unni var einnig afleit. Við því
máttu allir að sjálfsögðu búast,
þar sem hér í bæ þekkist hvergi
neitt ski|>ulag nema innanbúðar.
Verður ]>að alvarlega mál tekið
til meðferðar í [>essu blaði síðar.
Fólk hefur hingað til verið al-
gjörlega varnarlausl gegn með-
ferð ] >eirri, sem það verður að
þola frá hendi o|>inberra stofn-
ana og annarra aðila, en nú er
gerð tilraun til að skapa aðila,
sem á að vera málssvari þess:
Neytendasamtök Reykjavíkur.
Fyrsta stefnumdl NSR:
sé breytt með tilliti til neytendanna
Af hverju þetta mál var valiS.
Stjórn Neytendasamt. Reykja-
víkur hefur ákveðið að beita sér
fyrir því, að afgreiðslutímum
sölubúða og hliðstæðra stofnana,
sem almenningur þarf að eiga
mikil skipti við, verði breytt með
tilliti til hagsmuna neytcnda, —-
borgaranna almennt. Ástæðan til
þess, að þetta mál verður tekið
fyrir fyrst, er sú, að samtökin
geta unnið að þessu máli, um
leið og þau eru að myndast og
eflast. En til þess að árangur ná-
ist í þessu efni sem öðrum, þurfa
samtökin að verða sem fjöl-
mennust, því að á þann eina hált
geta þau orðið máttug og sterk.
Skoðanakönnum.
Til þess að fá sem bezt frarn
vilja neytendanna almennt í þessu
máli, verður gengizt fyrir skoð-
anakönnun um það í Reykjavík í
sumar, og það veltur mikið á því,
að sem fleslir bæjarbúar taki
þátt í henni. Menn skulu hafa
það hugfast, aS meS þátttöku
sinni í skoSanakönnuninni eru
þeir aö greiSa crtkvœSi í málinu.
NSR eru þeirrar skoðunar, að
sá vilji, sem þar komi fram, sé
sá sem eigi að ráða, ef hann er
almennur og ótvíræður. Augljóst
er, að það mun ráða mestu um
framtíð samtakanna, hversu með-
limasöfnunin gangi í sumar og
hve almenn þátttakan verður í
þessari skoðanakönnun. Þessi til-
raun er gerð fyrir áhuga og for-
göngu nokkurra manna, en í
stjórn samtakanna er fólk frá
öllm stéttum og úr öllum flokk-
um. Nú er það algerlega undir
undirtektum almennings komið,
hvernig þessi tilraun til að gera
almenningsviljann máttugan muni
takast.
sem eðlilegum hlut, að þeir sem
eiga að inna af hendi vörudreif-
ingu í þjóðfélaginu, mótmæli
henni og vinni gegn henni.
Vinnandi íólki er gert ókleift
að verzla.
Sú tilhögun, sem nú ríkir,
gengur í berhögg við hagsmuni
þorra vinnandi fólks. Á veturna
má það verzla einu sinni í viku —-
á laugardögum, ej það hættir kl.
12 á hádegi, en á sumrin er því
skenktur 1 — ein — klukku-
stund í viku, sem mörgum er að
sjálfsögðu illmögulegt að nota.
Og þaö er reginhneyksli, di) jólki
skuli ekki gefinn nokkur einasti
tími ejtir kl. 12 á liádegi á laug-
ardögum til a<5 draga lífsnauS-
synjar í búiS fyrir lielgina á
sumrin:
Þessi þróun hefur átt sér stað
jajnhliSa hinni, að heimilisað-'
stoð er orðin óhóf, sem sárafáir
gela veitt sér. Húsmæður með
ung börn eiga því mjög erfilt um
alla aðdrætti til heimilisins, og
með núverandi tilhögun vöru-
dreifingarinnar er komið í veg
fyrir það, að eiginmaðurinn geti
nokkra aðstoð veitt nema með því
að fá frí úr vinnu eða taka sér
það.
Við heimtum að fá að borga.
Þetta hljómar undarlega, en
hlýtur þó að verða krafa allra
bæjarbúa, livað snertir opinber
gjöld, því að þau má enginn
greiða á nokkrum öðrum tíma en
vinnutíma, sé hann ekki nætur-
vörður eða vinni í vaktaskiptum.
Þegar litið er á þetta frá sjónar-
miði hins venjulega þjóðfélags-
borgara, er engu líkara en verið
sé að leika sér að því að setja
menn í vanda. Það er hótað því
að loka fyrir rafmagn, gas, hita,
síma, svifta menn rétti til ókeyp-
is sjúkrahúsvistar og ódýrari
læknislyfja (en láta þá greiða ið-
gjöldin samt) og g«a lögtak og
halda uppboð á eignum þeirra,
ef þeir ekki borgi viss gjöld fyr-
ir ákveðinn tíma, en jafnframt
er þess krafizt, að þeir geri það
á sama tíma og þeir eru að vinna
fyrir þessum gjöldum. Og það
verður ekki opnað fyrir neitt raf-
magn, né gas, né hita, og síminn
verður dauður áfram, hvað sem
í boði er, — þegar hætt er að taka
við greiðslum.
Núverandi tilhögun skaðar
]>jóðarbúið um óteljandi vinnu-
stundir, — um ómælanlegar
npphæðir.
En hvemig á að breyta þessu?
Neytendur, verzlunarfólk og
kaupmenn eiga að semja um þá
tilhögun, sem höfð verður, enda
æskilegast, að um hana verði
fullt samkomulag. Verzlanir gætu
skipzt á að hafa opið lengur en
nú er, en e.t.v. haft lokað á öðr-
um tíma í staðinn. Yrði þetta
mismunandi, eftir því hvers kon-
ar verzlanir væri um að ræða.
Eins og nú er, mætir afgreiðslu-
fólkiðtil vinnu á sama tíma, enda
þólt mjög mismunandi mikið sé
að gera á ýmsum límum dags.
Hvað segir það um það að fara
út í sólskinið, meðan sólin skín
hæst, en afgreiða svo í staðinn,
þegar farið er að kólna? En eins
og nú er, getur ]>að aðeins notið
útivistar hinn hábjarta dag á
sunnudögum og í hinu stutta
sumarleifi, en sólin lætur ekki
skipa sér að skína.
I núverandi tilhögun er um
hrein viðski]>tahöft að ræða. Ef
losað er um þau liöft, eykst hraði
viðskiptalífsins, en ef umferða-
hraði peninganna eykst, verða
áhrifin hin söniu, og ef peninga-
magnið hefði verið aukið. Breyt-
ing í jiessa átt yrði því engu
síður í hag kaupmanna en ann-
arra.
En hin sjálfsagða krafa er:
vörudreifing í þágu neyt-
endanna, þeir borga hana
hvort eð er.
N eytendasamtök
þuría að myndast
sem víðast.
Neytendur þessa lands búa
ekki í Reykjavík einni. Allir
landsmenn eru neytendur, og
flestir framleiðendur, í merk-
ingunni vinnandi menn, eru að
jafnmiklu leyti neytendur, þar
sem laun þeirra fara að mestu
eða öllu leyti til kaupa á neyzlu-
vörum. Hagsmunir manna sem
neytenda eru því »oftast engu
veigaminni en hagsmunir þeirra
sem vinnandi manna.
Það myndi stvrkja málstað
neytendanna mjög, ef stofnuð
væru samtök þeirra víða um
land, á svipuðum grundvelli og
þau, sem nú hafa verið stofnuð
í Reykjavík. Myndi það vera
auðveldasl í kaupstöðum og kaup-
túnum, enda er þörfin yfirleitt
brýnust þar. Nevtendasamtök
Reykjavíkur munu fúslega veita
alla þá áðstoð, sem þeim er unnt,
við stofnun slíkra samtaka ann-
ars slaðar á landinu.
VINSAMLEGAR ÁBENDINGAR:
Kaupmenn! Láiið verðið
sjásí á vörunum
Verzlanir eru til neytanna
vegna.
Hlutverk verzlunarinnar —
vörudreifingin, er jafnnauðsyn-
legt ]>jóðarbúska]>num og aðrar
atvinnugreinar, og hinn algengi
metingur um gildi þeirra í þjóð-
félaginu er yfirleitt mjög barna-
legur. Við krefjumst 1 .flokks
framleiðslu á vörum, en jafn-
sjálfsögð er krafan um 1. flokks
dreifingu. Menn hafa oft talað
um það, að sums slaðar séu ó-
þarflegar margar verzlanir, og
einnig að annars staðar skorli
verzlanir mjög bagalega. En hér
er um að ræða dreifingu í rúmi,
og er þá ekki nema hálfsögð
sagan, þ\<í að tíirfinn er engu
veigaminna atriði. Lokaðar verzl-
anir gera neytendum jafnlílið
gagn og engar. En þróunin hefur
orðið sú, að það hefur verið lögð
aðaláherzlan á það að dreifa
verzlunum, en ekki vörum. Og
ástandið í þessum málum er þann-
ig núna. að menn taka því orðið
í búðargluggum:
Sennilega horfa fleiri í búðar-
glugga ykkar, eftir að þið hafið
lokað en áður. Og aldrei stillið
þið jafnmiklu jafnvandlega út
og fyrir helgar. Látið þá ekki
undir höfuð leggjast að sýna
okkur verðið um leið, því að við
verðum að fá að vita það. Látið
væntanlega kaupendur ekki hafa
óþarflega mikið fyrir því, enda
ættuð þið ekki að þurfa að
skammast ykkar neitt fyrir verð-
ið. En þelta gæti orðið lil þess
að spara fólki mikla fyrirhöfn.
ferðir, biðir og hringingar, og
]>að er þjóðfélagsleg skylda að
gera sér far um það.
Á hillum og borðum.
Þá er ]>að einnig nauðsynlegt,
að vörur séu verðmerktar í verzl-
unum, eins og frekast er kostur.
Afgreiðslan gengur miklu betur,
ef fólk getur notað biðtímann í
verzlununum til að ákveða sig
með tilliti til verðsins, í stað þess
að bíða, unz að því kemur og
byrja þá á því að spyrja um
verðið á hinum ýmsu vörum og
reyna að flýta sér að taka á-
kvörðun, sem kostar e.t.v. mikla
]>eninga. Og þá gæti fólk verið
búið að leggja saman og haft
peningana tilbúna, þegar að því
kemur. Þar sem erfitt er að koma
fyrir verðmerkingu, mætti hafa
spjöld, þar sem fólk gæti séð verð
á því helzta, sem á boðstólum er,
en yfirleitt er verðmerking mjög
auðveld og kostnaðurinn hverf-
andi lítilh Hagræðið er aftur á
móti slórkostlegt, jafnt fyrir af-
greiðslufólk sem kaupendur. Það
er ekkert smáræði, sem lagt er
á afgreiðslufólk, að vera síþylj-
andi verð á öllum hlutum, sem
til eru í búðinni, allan liðlangan
daginn. Það væri nær að nota
námshæfileika þess til að kenna
því eitthvað um hlutina sjálfa,
sem á að selja. Það virðist svo
oft verða alveg útundan.
★
NEYTENDABLAÐIÐ
sem nú hefur göngu sína, mun
birta allt, sem neytendum má að
gagni koma án nokkurs annars
lillits. En að sjálfsögðu verður
vandað þannig til blaðsins, að
neytendur megi treysta þvi, sem
þar birtist. Ekki er enn ráöið,
hve oft blaðið muni koma út, þar
sem það er svo mjög undir und-
irtektum bæjarbúa komið, en
næsta blað mun ]>ó ekki koma
út fyrr en að afstöðnu því gern-
ingaveðri, sem nú mun skella á
vegna kosninganna.
Næsta blað verður sent heim
til allra, sem gerast áskrifendur
og greiða árgjaldið, 15.— kr..
en það skoðast þá sem fyrsta
greiðsla áskriftargjalds, og menn
verða fullgildir meðlimir jafn-
framt. Fyrsla blaðið verður að-
eins selt ,í lausasölu.