Bændablaðið - 07.06.1995, Síða 2

2
Bœndablaðið
Miðvikudagur 7. júní 1995
Sturla Birgisson, matreiðslu-
maður í veitingahúsinu
Perlunni í Reykjavík, sigraði í
keppni um titilinn “matreiðslu-
maður ársins” sem Félag mat-
reiðslumanna efndi til. Keppn-
in var haldin í Matreiðslu-
skólanum okkar í Hafnarfirði.
Keppendur fengu fjóra tíma til
að laga aðalrétt úr lambahrygg
og eftirrétt úr skyri eða
rjómaosti. Alls tóku 18
matreiðslumenn þátt í
keppninni. í öðru sæti varð
Örn Garðarsson, matreiðslu-
maður í veitingahúsinu Glóðin
í Keflavík og þriðju verðlaun
hlaut Ingvar Svendsen, mat-
reiðslumaður í veitingahúsinu
Lækjarbrekku, Reykjavík.
“Það er mér gleðiefni að í
þessari keppni skuli vera lögð
sérstök áhersla á að nota sérís-
lenskt hráefni svo sem lamba-
hryggi, skyr og ijómaost sem ég
veit að í höndum þeirra snillinga
sem hér munu reyna með sér
hlýtur verðskuldaða meðhöndlun,”
sagði Þórhallur Arason, for-
stöðumaður Upplýsingaþjónustu
landbúnaðarins, í ávarpi þegar
keppnin hófst. “Ég lít svo á að fag-
keppnir séu nauðsynlegar fyrir alla
þá sem leggja metnað í starf sitt.
Þær gefa ekki aðeins einstakling-
um færi á að fá hlutlaust mat á fag-
lega getu sína, heldur lyfta þær
einnig upp gæðaímynd fagsins og
örva um leið áhuga fyrir íslensku
hráefni og matseld úr því, bæði hjá
leikum sem lærðum.”
F.v.Þórhallur Árason, Kristján Einarsson frá KA-ESS hf. kjötvinnslu og Sigurgeir
Þorgeirsson, framkvœmdastjóri Bœndasamtakanna. Þeir Þórhallur og Sigurgeir
fengu að smakka “portvínsverkaðan lambaframpart" og likaði hreint bterilega.
Þúsundir harna og
unglinga heimsækja
sveitahæi
“Við höfum tekið á móti
börnum úr leik- og grunn-
skólum í ein 20 ár en fyrir átta
árum fórum við að starfa með
Bændasamtökunum á þessum
vettvangi,” sagði Hildur Axels-
dóttir, bóndi á Grjóteyri í Kjós.
Til að gera lesandanum grein
fyrir umfangi heimsóknanna
má geta þess að á liðnu ári
tóku þau hjón á móti tæplega
8000 manns! Þar af voru börn
á bilinu fimm til sex þúsund.
“Hér komast börnin oft í
snertingu við hluti sem þau
hafa hvorki séð né reynt.
Börnin eru ánægð því mörg
þeirra koma ár eftir ár.”
Grjóteyri er einn fimm bæja
sem starfa í samvinnu við Upp-
lýsingaþjónustu bænda og taka á
móti bömum og unglingum á
vorin. Hinir eru Miðdalur og Þor-
láksstaðir, einnig í Kjós, en hinir
eru fyrir austan fjall, Stóra-Armót
og Bíldsfell. A síðasta ári komu
12500 gestir á þessa bæi á vegum
UÞL en til samanburðar má geta
að árið 1988 komu 2100 gestir.
Víða um land fara böm og ung-
lingar í ámóta heimsóknir en þær
em ekki á vegum UÞL og því
liggja ekki fyrir tölulegar upp-
lýsingar.
Bömin sem vom í heimsókn á
Gijóteyri þegar Bændablaðið slóst
með í för vom svo sannarlega
ánægð. Þau stöldmðu lengi við í
fjósinu, stmku kálfum, kettlingum
og horfðu dolfallin á nýfædd
lömb. Hildur sagði að hún hefði
upplifað það hvað eftir annað að
ungir gestir vissu vart hvað stæði í
básunum. Hildur og Kristján
leggja allt kapp á að á bænum sé
mikið af ungviði á vorin þegar
gestir þeirra koma. Þá fá þau að
setjast á dráttarvélar og fara í
ímyndunarakstur um nágrennið.
Hjá bænum er róluvöllur og í
garðinum er útigrill sem óspart er
notað - og þegar gestir snæða segir
Kristján þeim frá starfi bænda.
“Minn draumur er sá að UÞL
komist í álíka samstarf við bændur
og skóla um alit land þannig að
hægt verði að skipuleggja heim-
sóknimar og gera þær mark-
vissari,” sagði Borghildur Sigurð-
ardóttir hjá UÞL. “Þannig kemur
til álita að þeir bændur sem bömin
hitta hafi komið í heimsókn til
þeirra í skólann eða dagheimilið
áður en krakkamir fara af stað.”
Lífrænn landbúnaður í Noregi
MjðlkurframleiOsla í
sátl við umhverl
“Forsvarsmenn lífrænnar
mjólkurframleiðslu í Noregi
búast við hægri en öruggri
aukningu framleiðslunnar á
næstu árum og horfa ekki
síst til aukins markaðar fyrir
lífrænar , mjólkurafurðir er-
lendis. Áfram verður lögð
mikil áhersla á mikilvægi
öflugs rannsókna- og þróun-
arstarfs í lífrænni mjólkur-
framleiðslu í Noregi,” sagði
Gunnar Guðmundsson naut-
griparæktarráðunautur en
hann fór til Noregs m.a. til að
kynna sér ýmislegt er snýr að
lífrænni mjólkurframleiðslu.
Fóórunartengdir
sjúkdómar hverfa
nær alveg
Gunnar sagði að reynsla norskra
bænda af lífrænni mjólkurfram-
leiðslu væri sú að landþörf til
mjólkurframleiðslu ykist en
uppskera og heildamotkun
áburðarefna minnkaði. Kostnað-
ur við rekstrarvöruinnkaup bú-
anna (áburður, kjamfóður o.fl.)
minnkar töluvert. Þá kemur í ljós
að afurðir kúnna em til jafnaðar
10 til 15 af hundraði minni en í
venjulegri framleiðslu en fóðrun-
artengdir sjúkdómar (súrdoði,
doði, súr vömb o.fl.) hverfa
nánast alveg. Tíðni júgurbólgu
minnkar umtalsvert og almennt
heilsufar batnar.
“Mikilvægi bústjórnunar
eykst þar sem skipulag ræktunar
og fóðmnar verður flóknara og
bóndinn þarf að gera auknar
kröfur til ráðgjafar og leiðbein-
inga,” sagði Gunnar.
Áhugi á lífrænum
landbúnaði fer
vaxandi
í Noregi hafa verið mótaðar víð-
tækar reglur um lífræna land-
búnaðaiframleiðslu. í grófum
dráttum má segja að þeir hafi tvö
stig í búvömframleiðslunni að
þessu leyti. í fyrsta lagi hina
venjulegu framleiðslu sem lýtur
almennum reglum. í öðm lagi
lífræna eða „ökologiska" fram-
leiðslu sem lýtur sérstökum og
um margt strangari reglum og er
seld undir sérstöku vömmerki.
Ein grein lífrænnar framleiðslu er
svokölluð lífefld (biodynamisk)
búvömframleiðsla.
“Þróun lífrænnar mjólkur-
framleiðslu í Noregi er ekki ýkja
hröð en áhugi meðal fram-
leiðenda er vaxandi. Engar
marktækar skoðanakannanir hafa
/ Ijós kom að
afurðir kúnna eru til
jafnaðar 10 til 15 af
hundraði minni en í
venjulegri
framleiðslu en
fóðrunartengdir
sjúkdómar (súrdoði,
doði, súr vömb o.fl)
hverfa nánast alveg.
Tíðni júgurbólgu
minnkar umtalsvert
og almennt
heilsufar batnar.
enn verið gerðar er staðfesta ósk-
ir eða vilja norskra neytenda til
að kaupa lífrænar vömr umfram
venjulegar né heldur hvort þeir
em tilbúnir að greiða þær hærra
verði. Hins vegar má segja að
forsendur fyrir viðgangi og þróun
í lífrænni mjólkurframleiðslu séu
í grófum dráttum tvær. Annars
vegar alhliða gæðaátak sem
framleiðendur em að hefja í
mjólkurframleiðslunni og sem er
hluti af eða er unnin undir
merkjum þjóðarátaksins „Godt
norskt", en það er víðtækt átak til
að efla og auka gæði og
gæðaímynd norskrar matvæla-
ffamleiðslu. Hins vegar ber að
nefna umfangsmikið fimm ára
rannsóknaverkefni um lífræna
mjólkurframleiðslu, fjármagnað
af tilraunaráði landbúnaðarins
þar í landi og sem hófst árið
1992.
Ársframleiðslan er
um 800 þúsund lítrar
Framkvæmd rannsóknaverk-
efnisins hefur í stuttu máli verið
þannig: Umskipti frá venjulegum
til lífræns búskapar tekur tvö ár.
Aðeins er notaður búfjáráburður
sem fellur til á viðkomandi býli,
bæði á ræktunar- og beitiland.
Ekki má nota lyf til eyðingar á
illgresi né gegn jurtasjúkdómum.
Reynt er að notast eingöngu við
þolna plöntustofna. Fóður-
ræktunin byggist á skipulögðum
sáðskiptum með gras, grænfóður
ýmiss konar og kom. Allt verkað
fóður (gras, grænfóður og korn)
er súrsað í rúlluböggum án
notkunar íblöndunarefna af neinu
tagi. Fóðrun kúnna byggist á
eins fjölbreyttu og miklu af
heimaræktuðu fóðri og kostur er.
Kjamfóðumotkunin er takmörk-
uð og aðeins 20 af hundraði þess
má vera aðkeypt. Kýmar skulu
fá eins mikla hreyfmgu og kostur
er og helst daglega. Heimilt er
að nota lyf gegn júgurbólgu.
Mjólkina má hins vegar ekki
senda í mjólkurbú fyrr en 10 dög-
um eftir að lyfjagjöf hefur verið
hætt. Ungkálfamir skulu fá sér-
lega góða aðhlynningu fyrstu
dagana og ríkulega af brodd-
mjólk. Þeir fá að vera hjá
mæðmm sínum í þrjá daga eftir
fæðingu og helst í sérstakri burð-
arstíu.
Nú er ársframleiðsla af mjólk
frá viðurkenndum búum í
vottaðri, lífrænni framleiðslu um
800 þúsund lítrar. Búin em
dreifð um landssvæðið austan-
fjalls í Noregi. Mjólkin er sótt til
bændanna þrisvar í viku að sumri
til og tvisvar að vetri og er hún
öll unnin í einu og sama
mjólkurbúinu sem er við
Lillehammer. Enn sem komið er
er hún aðeins boðin til sölu í
næsta nágrenni mjólkurbúsins
og fyrst og fremst boðið upp á
dagvörur úr mjólkinni en minn
sem smjör og osta. Vinnsla
mjólkurinnar er að því leyti frá-
bmgðin vinnslu venjulegrar
mjólkur að hún er ekki fítu-
sprengd,” sagði Gunnar.
'i