Bændablaðið - 01.01.1993, Qupperneq 14

1.TBL. 7. ÁftG. JAN. - FEB. 1993
BÆNDABLAÐIÐ &
LANDSBYGGÐIN
BUSKAPURINN
FÆRIR
SVEITAPRESTINN
NÆR FÓLKINU
- segir sr. Pétur Þórarinsson
í Laufási í Bændablaðsspjalii
Pétur Þórarinsson, prestur og
bóndi í Laufási við Eyjafjörð,
hefur reynslu af preststörfum við
ólíkar aðstæður. Hann hefur
þjónað nokkrum prestaköllum -
allt frá 250 manna prestakalli í
Suður-Þingeyjarsýslu til nær
6000 manna prestakalls í Glerár-
hverfi á Akureyri. Pétur hefur nú
aftur tekið við prestþjónustu í
sveit og búskapurinn er í nálægð
sem fyrr. Hann var þó ekki að öllu
leyti ókunnugur búskap. Þegar
hann var að alast upp í Glerár-
hverfí á Akureyri var það að
mestu óbyggt og fjölskylda hans
rak þar nokkurn búskap ásamt
öðrum störfum.
Pétur var að koma úr fjárhús-
unum þegar gest bar að garði -
kvaðst taka daginn snemma að þvi
leyti. Veðráttan hafði verið rysjótt
undanfarna daga og féð var kom-
ið á gjöf þótt aðeins væru nóvem-
berlok. Eftir nokkurt spjall um
sauðkindur og u'ðarfar að gömium
sveitasið ásamt kaffi og kleinum
barst talið að starfsævi prestsins í
bæ og byggð. Pétur var fyrst inntur
eftir hvernig honum hafi brugðið
viö að hverfa úr háskólalífi höfuö-
borgarinnar og setjast að í norð-
lenskri sveit.
Lítill söfnuður
- passlegur
fyrir nýgræðing
"Ég var aðeins tuttugu og
fimm ára þegar ég fluttist að Hálsi
í Fnjóskadal og fór að starfa í litlu
prestakalli - aðeins um 250 manns.
Auk fámennis og dreifðrar byggö-
ar var Fnjóskadalurinn nokkuð af-
skekktur á vetrum. Þá haföi ekki
verið lagður vegur yfir Víkurskarð
en gamli vegurinn um Vaðlaheiði
var yfirleitt ófær allan veturinn og
ekki mátti mikið útaf bregða í
snjóatíð til að vegurinn um Dals-
mynni yrði einnig ófær. Af þessum
ástæðum þýddi ekki annað en að
vera fyrirhyggjusamur - ekki var
hlaupiö eftir hverju sem mann
vanhagaði um þá stundina. Okkur
leið engu að síður mjög vel í
Fnjóskadalnum og ég tel hafa
veriö passlegt fyrir prest, sem var
að ljúka námi, aö takast á við þetta
verkefni. Mér óar við þegar ný-
græðingar í prestastétt - nýút-
skrifaðir úr guðfræðinni - taka að
sér stóra söfnuði. Þá vantar alla
reynslu og vandamálin, sem koma
upp í hinum fjölmennu þéttbýlis-
söfnuðum eru svo miklu fleiri og
flóknari en f litlum sveitapresta-
köllum. Menn verða að fá tækifæri
til að öðlast reynslu í prest-
skapnum eins og öörum störfum."
Strax
ákveðinn í að búa
Pétur sagði að aldrei hefði
komið annað til greina en hefja
búskap. "Ég ólst upp með búskap.
Faðir minn átti bæði fé og hesta og
ég hafði gaman af að umgangast
skepnurnar. Það var hluti af fjöl-
skyldulífinu. Þegar ég kom að
Hálsi bjó þar Þór Jóhannesson frá
Þórsmörk á Svalbarðsströnd. Þór
var mjög áhugasamur um sauö-
fjárrækt og hafði ræktað góðan
fjárstofn á búi sfnu. Hann varð
mér strax mjög hjálplegur og ég tel
það vera gæfuspor fyrir mig að
hefja búskapinn á Hálsi undir
leiðsögn hans."
En svo lá leiðin frá Hálsi. Var
presturinn orðinn þreyttur á því að
búa afskekkt eins og hann orðaði
þaö? Pétur neitar þvf en segir að
þegar Mööruvellir f Hörgárdal
losnuðu árið 1982 hafi það orðið
ákveðin freisting fyrir sig.
"Það var ekki síst vegna bú-
skaparháttanna sem staöurinn
freistaði okkar. Möðruvellir eru
mjög vel í sveit settir og búkostir
eru þar góðir. Okkur hafði liöið
mjög vel á Hálsi og drengirnir
okkar, sem alist höfðu þar upp,
kunnu afskaplega vel við sig. Ég
man að þegar ákveðið var að við
færum í Möðruvelli, þá neitaði sá
eldri alfarið að flytja með okkur.
"Ég byggi mér bara kofa úti f túni,"
sagði hann, en hann hafði mjög
gaman af búskapnum og til marks
um það er hann nú við nám í
Bændaskólanum á Hólum. Á
Möðruvöllum hafði forveri minn,
Þórhallur Höskuldsson, einnig
stundaö búskap ásamt preststörf-
unum. Hann átti gott fé - stórt og
sérstaklega mjólkurlagið. Féð á
Hálsi var nokkuð öðruvfsi. Þessar
lágfættu, harðgerðu, þingeysku
kindur. Á Möðruvöllum er starf-
rækt tilraunastöð í landbúnaði og
naut ég þess á ýmsan hátt - ekki
sfst í sambandi viö ræktun fjárins.
Eftir að ég kom þangað hóf ég að
blanda þessum fjárstofnum saman
og útkoman varð sérstaklega góð.
Einhverjar bestu afuröir landsins
eftir ána eitt árið." Og Pétur
heldur áfram. "Eins og ég sagði þá
var eldri sonur minn ekki sáttur við
að fara frá Hálsi en þegar hann fór
aö fást viö fjárbúskapinn á Möðru-
völlum með mér og kynntist þessu
fallega fé þá skipti hann alveg um
skoðun."
Römm er sú taug
En Pétur hvarf frá Möðruvöll-
um, eftir nokkurra ára prestskap,
og gerðist prestur í Glerárhverfi á
Akureyri, sem þá var orðið nær
6000 manna prestakall. Sveitin að
baki og því tímabært að spyrja
hvort hann hafi verið búinn að fá
nóg af buskapnum. Hvort honum
hafi ekki fundist hann geta sinnt
honum ásamt preststarfinu leng-
ur?
Pétur neitar alfarið aö svo hafi
verið. "Þegar Pálmi Matthfasson,
sem verið hafði sóknarprestur í
Glerárhverfi, lét af störfum þar og
fluttist til Reykjavíkur, var þrýst á
mig aö sækja um prestsembættið.
Ég er alinn upp í hverfmu. Man
það sem hálfgerða sveit þar sem
faðir minn hafði tún og við krakk-
arnir stunduðum heyskap með
honum. Þetta voru heimkynni min
og eftir því sem þrýstingurinn jókst
þá lét ég til leiðast. Við getum sagt
að römm sé sú laug, sem rekka
dregur, föðurtúna til."
Gat ekki sofnað
með fimm hjón...
"Ég var ekki búinn að starfa
lengi í Glerárhverfi þegar ég áttaði
mig á að ég var kominn á algjör-
lega nýjan starfsvettvang. í sveit-
inni þekkir presturinn flest sóknar-
börn sfn - veit um hagi þeirra og
getur veitt þeim mun persónulegri
þjónustu en f fjölmennum þétt-
býlissóknum. Þar er einungis unnt
að ná þessum persónulegu
tengslum, sem prestinum eru í
raun nauðsynleg, viö lítinn hóp
sóknarbarnanna. í þéttbýlinu eru
vandamálin einnig oft mun erftöari
viðfangs," segir Pétur Þórarinsson.
"Einhverju sinni gat ég ekki
sofnað að kvöldi til og konan fór
aö spyrja mig hvað amaði að. Ég
man hverju ég svaraöi henni. Aö
ég gæti ekki sofnaö með fimm
hjón við hliðina á mér. Ég haföi
talað á milli ftmm hjóna um dag-
inn, sem öll áttu í erftðleikum í
hjónabandinu."
Erfiðleikarnir meira
áberandi hjá ungu fólki
"Glerárhverfi er aö meirihluta
byggt ungu fólki. Fólki sem var ný-
lega búið aö stofna heimili og var
að berjast viö að eignast húsnæði
og annaö er til daglegra nota heyr-
ir. Margir höfðu tekið á sig meiri
fjárhagslegar skuldbindingar en
þeir gátu staöið undir. Vandamálin
hrönnuöust upp og oft virtist eina
leiðin að leita til prestsins þegar
fólk gat ekki lengur talaö saman.
Starfsdagurinn varö þvf oft langur
og þar sem ég er ekki fullkomlega
heill heilsu gaf likaminn sig. Eftir
dvöl á sjúkrahúsi og í framhaldi af
því á Reykjalundi settumst við fjöl-
skyldan niður og geröum dæmið
upp. Niðurstaðan varö sú að Pétur
Þórarinsson væri best kominn í
sveit. Þótt verkefnin í Glerár-
prestakalli væru vissulega gefandi
og að mörgu leyti eftirsjá í þeim,
þá var þetta hreinlega of erfitt. Ég
sagöi því starfinu lausu."
Búskapurinn
færir sveita-
prestinn nær fólkinu
Og Pétur Þórarinsson fór f
sveitina á nýjan lcik. Að þessu sinni
í Laufás handan Eyjafjarðarins. Og
hann hefur einnig tekið til við bú-
skapinn. "Já - mfn mál hafa ræst.
Ég er kominn hringinn - aö þessu
sinni í næsta prcstakall við Háls
þar sem ég hóf prestskap og hér
ætlum viö okkur að vera ef Guð
lofar."
Pétur ræöir frekar um prestinn
og bóndann sem sameinast f einum
og sama manninum og spurning-
una um hvort prestar eigi aö
stunda búskap á þeim tfmum þeg-
leiðsluna niöur vegna offram-
leiðslu.
"Ég tel ekkert óeðlilegt þótt
spurt sé hvort prestar eigi að
stunda búskap. En ég hef svarað
þvf að ég telji eölilegt að prestar,
sem búa á lögbýlum, haft rétt til
búskapar. Möguleikinn til búskap-
ar er í raun hluti af framfærslu-
möguleikum þeirra og sveitaprest-
ur, sem stundar búskap, tengist
sóknarbörnum sfnum á nánari hátt
en ef hann tekur ekki neinn þátt í
störfum þeirra. Búskapurinn færir
sveitaprestinn nær fólkinu."
VIÐTAL: ÞÓRÐUR INGIMARSSON
ar skera þarf landbúnaöarfram-