Alþýðublaðið - 17.11.1919, Blaðsíða 2

2
ALÍ>ÝÐUBL aðið
1870 1880 1890 1900
Stórabretland 37 71 158 •270
Bandaríkin 124 166 203 252
Þýzkaland 37 65 98 165
Austurr.-Ungvl. 9 16 30 43
Erakkland 15 21 29 37
Belgía 16 19 22 26
Rússland 0,7 3,5 6,6 18
Japan 3 8
Indland 1 2,5 6,8
New S.-Wales 1 1,6 3,4 6
Canada L4 3,1 3,3
Spánn 1,4 3
Önnur lönd 4 6
Samtals c. 239 c. 365 c.564 c. 846
Þó svo að próf. Þ. Thoroddsen
sé vantrúaður á kolamyndanir hér
á íölandi vegna þess, hve ung
jarðlögin eru, hefir þó surtar-
brandur sá, sem hér hefir fundist
í jörðu á mörgum stöðum reynst
nothæfur, og alls ekki loku skotið
fyrir, að hagnýta mætti hann í
framtíðinni, þó reynslan hafi má-
ske ekki verið sem hagfeldust enn,
sem komið er, en það má víst að
mestu, eða öllu leyti kenna slæ-
legum og heimskulegum rekstri,
sbr. Tjörnesnámurnar.
+■
St. ]eme l’firc.
Eftir Mark Twain í Harpers
Magazin. Lausl. þýtt.
(Frh.).
Tuttugu og fimm árum síðar
var málið tekið upp að nýju, þar
eð menn nú voru teknir að efast
mikillega um það, að konungurinn
væri réttilega að völdum kominn,
því hann hafði verið reistur við
og settur til valda af konu, sem
kirkjan hafði sannað að væri
galdraDorn, og hefði náið sam-
band við illa anda. Mikill fjöldi
manna var nú kallaður fyrir rétt
til þess, að vinna eið og bera vitni
í málinu. Voru þar komnir ýmsir
af herforingjum Jeanne, skrifari
hennar, ýms skyldmenni og aðrir
íbúar Domremy-þorpsins. Enn-
fremur mættu fyrir réttinum dóm-
arar og skrifarar frá málsókninni
í Rouen og Poitiers. Og það sem
vitnin báru, var bókað. í eiðfest-
um vitnisburði þeirra er hin ynd-
ísfagra saga Jéanne d’Arcs afhjúp
uð, alt frá bernskuárum hennar I
og til bálfararinnar. Og hún hefst
upp úr dómnum hrein og óflekk-
uð í hug og hjarta, í hugsunum,
orðum og gjörðum, og þannig
mun minning hennar verða til
enda veraldar.
Hún er furðuverk samtíðar sinn-
ar. Og þegar við lítum á þau lífs-
skilyrði sem hún ólst upp við,
ásamt því, að hún var kvenmað-
ur, sem strax á unga aldri afrek-
aði alt það, sem frægð hennar
bygðist á, þá munum við fullviss-
ast um það, að á meðan hvíti
mannflokkurinn er við líði, þá
mun Jeanne ætíð verða gáta ald-
anna. Ef við viljum reyna að gera
oss grein fyrir öðrum eins mönn-
um og Napoleon, Shakespeare,
Rafael, Wagner, Edison eða hverj-
um öðrum afburðamanni, sem
vera vill, þá vitum við, að það
mikilfenglegasta sem eftir slíka
menn liggur, verður engan veginn
skýrt til hlýtar með hinum yfir-
gripsmiklu, meðfæddu gáfum snill-
ingsins; það eru lífskjörin og upp-
eldið, sem snillingurinn ólst upp
við, sem gefa skýringuna, því vafa
laust hefir grundvöllurinn að yfir-
burðum hans verið sá agi og æf-
ing, sem hann fékk meðan hæfi-
leikarnir voru að þroskast og auk-
ast, og það viðhald sem hann fékk
við lestur, nám og fyrirdæmi, og
ennfremur sú hvatning og upp-
örfun, sem sjálfstraust hans og
viðurkenning annara veitti hon-
um á sérhverju þro3kastigi anda
hans. Þegar við þekkjum þessi at-
riði, þá vitum við hvers vegna
maðurinn var viðbúinn, þegar tæki-
færið gafst. Mjög er sennilegt, að
það andrúmsloft og uppeldi, sem
Edison ólst upp við, hafi leitt til
þess, að hann fann sjálfan sig, og
ætla má, að hann hefði lifað og
dáið ófundinn í hverju því landi,
þar sem hugvitsmaðurinn gat sér
enga félaga fengið, enga samhygð
fundið, né heldur nokkurn vott
um viðurkenning eða uppörfun,
sem gæti vakið metnað hans.
Þannig mundi t. d. ekki unt að
finna Edisons líka í Dakomey-
fylkinu í Afríku, og í Dakomey
hefði Edison heldur ekki getað
rutt hugviti sinu til rúms. Blátt
áfram sagt: Snillingurinn fæðist
ekki sjáandi, heldur blindur. Og
það er ekki hann sjálfur sem opn-
ar augu sín, heldur opnast þau
I fyrir tilverknað óteljandi aðkom-
andi áhrifa, sem andi hans verður
fyrir.
Yið vitum öll, að þetta er eng-
in tilgáta, heldur almenn stað-
reynd eða sannleikur. Og Jeanne
dArc átti sitt Dakomey-hórað.
Það var Lothringen. Og þar mæt-
ir gátan css. Við getum skilið
hvernig hún gat fæðst með her-
forinpjagáfu, með ljónshjarta og
óviðjafnanlegum krafti, og með
andríki, sem í mörgu tilliti var
ótæmandi fjársjóður — andríki,
sem meðal annars náði til þess
hæfileika málaflutningsmannsins,
að sjá fyrir gildrur, sem lagðar
eru mjög kænlega af andstæðing-
unum í sakleysislegum orðum;
og ekki var hún síður vel máli
farin og hún kunni þá list, að
setja fram mál sitt skýrt og ákveð-
ið; ennfremur var hún gædd þeirri
gáfu dómarans, að meta og velja
úr þeim sönnunargögnum, sem
fyrir hendi eru, og loks finnum
við hjá henni meira en lítinn vott
um þá gáfu stjórnmálamannsins,
að geta skilið deiluatriði i stjórn-
málum og færa sér í nyt þau
tækifæri, sem af ágreiningnum
leiða; við getum skilið, hvernig
hún gat fæðst með öllum þessum
miklu gáfum.
Tankarnir.
Hver fann þá npp?
Þó ekki sé langt um liðið síðan
stríðið hætti, hefir þegar margt
skringilegt komið í Ijós, og margir
eru þeir, sem vilja troða sér fram
og þakka sér nokkurn hluta af
sigrinum.
Gott dæmi um metorðagirnd
manna er það sem hér fer á eftir.
Hvorki fleiri né færri en 11
herforingjar úr her Englendinga
höfðu gefið sig fram sem upp-
götvar hinna svonefndu „Tanks“,
þessara járnvörðú vagnferlíkja,
sem byltust áfram yfir hvað sem
fyrir var og gerðu Þjóðverjum
mikinn usla.
Mál þetta lcom fyrir rétt og
mætti Churchill sem vitni. Eftir
tveggja tíma þóf fyrir réttinum
var úrskuiðað, að fyrsta uppá-