Dagfari - 01.08.1966, Síða 3

ÍSLAND, NORDURLOND. NATO -1969?
Hvað tekur við, þegar NATO-samningurinn
rennur út árið 196ít ?
r ágústmánuði 1969 eru tuttugu ár liðin, síðan
Atlantshafssamningurinn gekk í gildi. Nató-
samningurinn var einmitt gerður til 20 ára, og
að þeim tíma liðnum geta aðildarþjóðirnar sagt
upp samningnum með eins árs fyrirvara. Umræð-
ur um framtíðarstefnu í varnarmálum NatcUrfkj-
anna hafa farið ört vaxandi seinustu misserin,
enda verður það nú ljósara með degi hverjum, að
NATO riðar til falls og vaxandi likur á þvi, að
handalagið splundrist endanlega 1969.
Samtök hernámsandstæðinga efndu í vetur til um-
ræðufundar um þessi mál í Glaumbæ í Reykjavik.
Framsögu höfðu Einar Bragi, rithöf. , Ásmundur
Sigurjónsson, fréttaritstj., og Ragnar Arnalds,
alþm. Umræður urðu fjörugar og margir tóku til
máls.
Um svipað leyti og fundurinn var haldinn gerðust
þau stórtíðindi, að eitt voldugasta aðildarríki
NATO, Frakkland,sleit allri hernaðarsamvinnu
við bandalagið. Frakkar uröu ekki aðeins fyrstir
til að viðurkenna fánýti NATO heldur hafa þeir og
haft forystu meðal Nató-rikja um að gagnrýna
Bandaríkin harðlega fyrir svívirðilegt framferði
þeirra í Víet-Nam. Eins og kunnugt er, tíðkaðist
það alls ekki til skamms tíma meðaf Nató-ríkja
að gagnrýna Bandaríkin, en með styrjöldinni í
Vfet Nam hefur þetta gerbreytzt. íslenzka rfkis-
stjórnin mun nú vera eina ríkisstjórnin f Nató-
rfki, sem ekki hefur enn dirfzt að segja álit sitt
a styrjaldarrekstri Bíindaríkjamanna.
Greinilegt er, að afstaða Frakka til Atlantshafs-
bandalagsins og styrjöldin í Viet Nam hefur opn-
að' augu fjölmargra Natósinna fyrir þeirri stað-
reynd, að viðhorl' f heimsmálum eru nú gjör-
breytt frá því sém var, er NATO var myndað.
Hlutleysisstefna á nú margföldu fylgi að fagna í
heiminum miðað við það, sem var f lok heims-
styrjaldarimiar, og erfitt er að telja almenningi
) löndum Atlantshafsbandalagsins trú um, að
rússnesk árás sé yfirvofandi.
A Norðurlöndum hefur á ný skotið upp gamalli
hugmynd um stofnun Varnarbandalags Norður-
landa. Enn eru það Svíar, sem helzt impra á
þessari hugmynd. Veturinn 1949 þegar Bandarík-
in voru að reyna að draga Norðurlönd inn f At-
kintshafsbandalag, rak sænska rfkisstjórnin
harðan áróður fyrir norrænu hernaðarbandalagi,
er yrði hlutlaust í átökum stórveldanna, og fjöl-
rnargir ráðamenn í Noregi og Danmörku studdu
þá hugmynd. Með ýmsum ótrúlegum blekkingum,
sem síðar hafa verið afhjúpaðar, tókst erindrek-
um Bandarfkjamanna að fá vilja sínum framgengt
hvað Danmörku og Noreg snerti, og reyndist það
mikill áróðurssigur fyrir fslenzka hernámssinna.
Svíar ákváðu hins vegar að standa algjörlega utan
við herbandalög stórveldanna. Ljóst er af umræð-
um í skandinavfskum blöðum, að hugmyndin um
norrænt, hlutlaust herbandalag á enn miklu fylgi
að fagna í Noregi, Svfþjóð og Danmörku.
En það eru ekki aðeins hernaðarsinnar í Skandi-
navfu, sem rökræða slfkar hugmyndir. Ymsir
norrænir Natóandstæðingar hafa bent á þann mögu-
leika, að Norðurlönd myndi hlutleysisbandalag,
sem þó verði ekki reist á hernaðarsamvinnu. Þeir
leggja til, að Norðurlönd lýsi yfir hlutleysi f hern-
aði og heiti þvf að leyfa aldrei staðsetningu kjam-
orkuvopna á norrænu landi, en jafnframt reyni
þjóðirnar að móta sameiginlega friðar- og sátta-
stefnu í utanrfkismálum.
Það er höfuðnauðsyn, að hernámsandstæðingar
á íslandi fylgist mjög vel með þeim umræðum um
friðar- og varnarmál, sem nú fara fram á Norð-
urlöndum, enda eru viðhorfin mjög að breytast.
Vissulega er algjörlega óvfst, að fsland verði
leyst úr helgreipum Bandaríkjamanna, jafnvel
þótt Atlantshafsbandalagið leysist upp, nema
urint sé að tefla fram möguleikanum á auknum
tengslum og samstarfi við aðrar Norðurlanda-
þjóðir.
RA.
DAGFARI 3