Alþýðublaðið - 15.03.1924, Blaðsíða 2

ALPYÐUBLAÐÍ&
ÞjiðarmeiB.
III. Kaapmonsta.
Verzlun og viðsklíti eru einn
þýðingarmesti þátturinn í lífi
hverrar þjóðar. Loftalag og lands-
hættir eru svo mismunandi á
jórðinnl og nauðsynjar mann-
anna svo fjölbreyttar orðnar, að
nær engin þjóð er svo fjölhæf
né byggir svo mikið kostalacd,
að hún geti sjálf fylt þær allar.
Enn sfðnr geta einstakir menn
búið hver að sínu eingöngu.
í upphafi var verzlunin bein
vöruskifti. Það, sem einn bjó til
nm fram sínar þarfir af vissri
vöru, !ét hann annan hafa og
tók í staðinn vöru, sem sá bjó
tll, en sjálíur eigi þarfnaðist.
Þegar þarfir manna urðu fjöl-
breyttari og viðskiftin jnkust,
gerðist erfitt fyrir hvern einstak-
an að ná til allra þeirra. er hann
þurfti að hafa vöruskifti við.
Myndaðist þá sérstök stétt, verzl-
unarstéttin, er tók þetta að sér
og gerðist þannig milliliður milli
kaupenda og seljenda. Jafnframt
var þá tekið að nota peninga,
ávísanir á vörur og vinnu, I stað
beinna vöruskitta.
Verzlunarstéttin er næsta nauð-
synleg; hún selur afurðir ein-
Stáktinganna og kaupir handa
þeim nauðsynjar. Mestur hlutl
framleiðslunnár gengur um greip-
ar hennar, og er því afkoma
elnstaklinga og þjóða mjög undir
því komin, hvernig hún rækir
starf sitt. Hún á því fullan rétt
tll sanngjarna launa; þau laun
varði viðskiftamennirnir báðum
megin að grelða, en fyrir þá
og þeim til hagsbóta á verzlnnin
að vera rekin.
Nú er því svo háttað illu
heiUi, að verzlunarstéttin er að
mestu kaupmannastétt og verzl-
unin kaupmeiska; þ. e. hún er
rekin fyrst og fremst vegna
kaupmannanna til að veita þeim
átvinnu og arð af fé sinu eða
umráðafé, en hins ér sfður gætt,
að viðskiftamennirnir fái fult
andvirði afurða slnna og nauð-
synjar slnar með sannvirði, enda
er nær ókleift að sameina það
miklum kaupmannsgróða.
Verzlun og kaupmenska er
því í ranninni tvent ótfkt, þótt j
hvort tveggja sé oft látið merkja
hlð samá.
Verzlunin er til vegna við-
skiftamannanna og á að vera
rekin fyrir þá og þeim til hags-
bóta; þeir, sem að henni vlnna,
eigá að fá sanngjörn laun fyrir
starf sitt. En kaupmenskan er til
fyrir kaupmenn og er rekln
þeim til hagsbóta; lannin skamta
þeir sér sjáifir eltir þvf, sem
gróðafíkn þeirra og geta leyfir.
Kaupmenskan hefir löngnm
verið þjóðarmein vor íslendinga.
Allir vita, hversu einokunar-
kaupmennirnir gömlu féfiettu og
drápu dug úr þjóðinni öldum
saman, og öllum ættu að verá
búslfjar Steinoliufélagsins sæla {
ferskn minni.
Þvi minna sem kaupmaðurlnn
gefur fyrir vörurnar, og þess
meira sem hann tekur fyrir þær,
þess meiri verður gróði hans.
Að kaupa ódýrt og selja dýrt
er upphaf og endir allrar kaup-
mensku og kaupmannavizku.
Því hærra verð sem kaupmenn
greiða fyrir aturðlr alþýðu, og
því lægra verðl sem þeir selja
henni nauðsynjir, þess betri
verður ht nnar hagur, en þess
minni kaupmannsgróðinn.
Hagur kaupmanna og alþýðu
ter því ekki saman; gróði þeirra
nm fram réttlát laun er frá henni
tekinn.
Mörgum virðist kaupmenskan
fýsiiegur atvinnuvegur. Þar upp-
skera menn án þess að sá og
geta jafnvel, ef vel gengur, satn-
að í kornhlöður. Hver, sem á
eða getur fengið að lánl nokkur
hundruð eða þúsundlr króna,
getur orðið kaupmaður. Afleið-
ing þessa er sú, að margfalt
fleiri fást nú við alls konár kaup-
skap og prang en þörf er á tii
að annast kaup og sölu fyrlr
þjóðina. Mætti að skaðlansu
fækka þeim um3/* hluta að minsta
kosti.
Allur þessi grúi af erlendum
og innlendum, smáum og stórum
kaupmönnum Hfir á alþýðunni,
— þeim, sem eitthvað þurfa að
selja og kaupa, — þeim, sem
tramieiða verðmæti.
í hverjum kaupstað og hverju
þorpi er söiubúð við sölubúð,
flestar með vörubirgðir fyrir tugl
og sumar fyrir hundruð þúsunda
króna, í hötuöstaðnum eru ank
AfgreiJsla
blaðsms er í AlþýSuhúsinu við
Ingólfsstræti.
Sími 9 8 8.
Auglýsingum sé skilað fyrir kl. 8
að kveldinu fyrir útkomudag þang-
að eða í prentsmiðjuna Bergstaða-
stræti 19 eða í síðasta lagi kl. 10
útkomudaginn.
Áskriftargjald 1 króna á mánuði.
Auglýsingaverð 1,50 cm. eindálka.
Útsölumenn eru beðnir að gera
skil afgreiðslunni að minsta kosti
ársfjórðungslega.
Ný bók. fflaður frá Suður-
líiiaaaBa ftnn6i*Hctiu Pcmtflnip
afgreiddar f síma 1269.
Vsrkamaðurlnn, blaö jafnaðar-
manna á Aknreyri, er bezta fréttablaðið
af norðleniku blöðunum. Flytur góðar
ritgerðir um Btjðrnmál og atvinnumál.
Kemur út einu sinni í vikn. Kostar
að eins kr. 5,00 nm árið. Gerist áskrif-
endnr á aigreiðslu Alþýðublaðsins.
þess tylftlr heildsala og vöru-
bjóðar í kúgiidatali á hverri
fleytu, sem með landi fer.
Vörubirgðir þær, sem þannig
að þatflausu liggja óseldar árum
saman hjá ótal kaupmönnúm
víðs vegar um landið, kosta of
fjár, en enginn veit né getur
vitað með vissu, af hvaða vörum
of mlkið er til né hverjar hefzt
vantar. Húsnæði, mannahaid og
annar kostnaður við allar þessar
mörgu kaupmannabúðir og skrif-
sto'ur keyrir langt úr hófi.
Allan þennan óþarta kostnáð
ásamt vöxtum af andvlrði þeirrar
vöru, sem að þarflausu liggur
óseid í landinu á hverjum tíma,
•og rýrnun á henni borga við
skiftamennirnir.
Væri sklpulagi kómið á verzl-
unina innanlands, þess gætt að
háta eigi meira fyrirliggjandi af
nokkurri vöru en þörf væri á,
og eigi fleiri sölnbúðir og starfs*
fólk en nauðsyn krefði á hverj-
um stað, mætti spara þelm alt
þetta fé. Aít það fé, sem nú er
að þaiflausu fast í vörubirgðum