Alþýðublaðið - 22.03.1924, Blaðsíða 2

á
Tðb aks einkasalan
franska.
>Morgunblaöið< heflr öðru hvoru
talað um það, hversu tóbakseinka-
salan franska hafi misheppnast, og
tekur hana sem dæmi þess, hve
frjáls samkeppni sé miklu full-
komnára fyrirkomulag en einka-
sölur. Nú er tóbakseinkasalan í
Frakklandi rekin nokkuð öðruvísi
en hór á landi, svo að saman-
burður að öllu leyti er ekki mögu-
legur, en athugunarvert er það,
hvað erlendar rannsóknir segja
um frönsku einkasöluna í saman-
burði við frjálsa samkrppni.
Prófessor L. V. Birck, sem hér
er mörgum kunnur, hefir í bók
sinni: »Vigtige Yarer<, sem er
kenslubók í hagfræði viÖ Kaup-
mannahafnarháskóla, líkt sam-
an tóbakseinkasölunni frönsku við
írjálsa samkeppnisverzlun á tóbaki,
sem þá var í Svíþjóð. Samanburö-
urinn er allör í hag einkasölunni
fjárhagslega, og er hann þannig:
>1) Hinn sameinaði stóriðju-
rekstur einkasölunnar minkar út-
gjöidin um helming.
2) Vinnulaunin eru hæst á verka-
mann í Frakklandi, en þrátt fyrir
það á framleidda vörueiningu að
eins helmingur þess, sem þau eru
í >landi hinnar írjálsu samkeppni<.
3) Vinnulaunin eru í hlutíalli
við verð það, sem neytendurnir
greiða endaniega, í Svíþjóð 10%,
f Frakklandi 4%, þ. e. a. s, hlutfalls-
lega lægri upphæð (f Danmörku
eru þau enn hærri bæði vegna
þess, að launin eru hærri, og
vegna þess, að hin mikla vindla-
notkun útheimtir meiri vinnu en
t. d. neftóbaksnotkun.)
4) Smásöluálagið í Frakklandi
er tvisvar sinnum, en í Svíþjóð
þrisvar sinnum hærra en vinnu-
iaunin, Viö þetta má bæta, hvað
Svíþjóð viðvíkur, að % smásölu-
hagoaðarins fara til búðaleigu fyrir
herbergi, sem ekki gætu orðið
helmings virði, ef þau væru notuð
til íbúðar.
6) Með einkasölunni fær ríkið
408 kr. á 100 kíló meira í Frakk-
landi en í Svíþjóð; Þar af nást
168 krónur með verðhækkun; 86
gparast við betra verklag vegna
gameiaingar stóriðjunnar og viB
auglýsingar og umboðssalakostnað;
104 kr. sparast af smásöluhagnaði,
og 50 kr. fara í vexti og verzlun-
ararð.
Sama máli er að gegna um
ríkiseinkasölu sem einkasölu ein-
staklinga, að mestur hluti gróðanB
stafar af betri verklegri nýtingu
og auglýsingasparnaði, en að eins
lítill hluti af verðhækkun vörunn-
ar. Mismunurinn er sá, að þegar
ríkiseinkasala er, kemur þessi
hagnaður fram sem hreinn arður,
en þegar um einstaklinga er að
ræða, breytist hann í vaxtakostn-
að, með því að fyrirtækið er selt
fyrir því hærra verð.
6) Til stjórnar, auglýsiDga, um-
boðslauna, farandsala o. s. frv. er
5 sinnum meiri kostnaður í Sví-
þjóð heldur en í Frakklandi (á
kíló af framleiddri vöru).
í samanburði þessum munu
sumir má ske þykjast sjá full-
komna kenniDgu um skiítingu
arðsins af framleiðslunnk (Vigtige
Varer bls. 225—227).
fannig talar prófesaor Biick um
málið, sem ekki er jafnaðarmaður,
heldur íhaldsmaður. í engum vafa
er hann um það, að einkasalan só
bezta fyrirkomulagið. Svíar eru
það ekki heldur, því að þeir hafa
við slíkan samaDburð komið á hjá
sér tóbakseinkasölu.
En hér á íalandi er >Morgun-
biaðið< enn að halda fram ágæti
frjálsrar samkeppni á tóbaki!
E. V.
Viðskiftiogvðrnverð.
Grein roeð þessari fyrirsðgn er
í >Morgunblaðinu< láugardaginn
15. marz. í þessari grein or talað
um nokkuð, sem maður hefði
ekkl getað búlst við að sjá í því
bfaði, Þar stendur sem sé þetta:
»Og það er ekki einungis hagur
ríklssjóðsins út af fyrir sig, sem
hugsa verður um, heldur Ifka
hagur einstaklinganna og að>
staða þeirra og aikoma í lífinu.
Og því lakarl sem hagur ein-
staklinganna er, því ófærari
eru þeir um það að hajda uppl
hag ríkissjóðs, sem auðvitað
veltur fyrst og fremst á getu
þeirrá.< Þetta er þá það, sem
ffjálpaX'SÍ®® hjúkran.arté!»gs-
i- s »Líknar< m epin:
Mánudaga . . ,kl. 11—12 S. k.
Þriðjuáaga ... — 5—6 e. -
Miðvikudaga . . — 3—4 ®. -
Föstudaga ... — 5—6 o. --
Laugardaga . . — 3—4 9. --
VarkamalSuFlnn, blað jafaaðar-
manna & Akureyri, er beita fréttablaðið
af norðlenzku blöðunum. Flytur góðar
ritgerðir um ítjórnmál og atvinnumál.
Kamur út einu sinni i viku. Koitar
að eins kr. 6,00 um árið. Geriet áekrif-
endur á aigreiðelu Álþýðublaðeine.
Ný bók. IHaður frá Suður-
^'i;mi:i'i,i'iir|i;"i'.. 1 '1 jii111 Amerlku. Pentenir
afgreiddar I síma 1269.
11 ... ' ..... 'IJ_L
»Morgunblaðlð< segir núna, þegar
það er að hafa á móti innflutn-
ingshöftum.
Eins og sjá má á ofanrituðu,
þá er nú »Morgunb!aðlð< orðið
okkur jafnaðarmönnum sarodóma
um það, að því betri laun sem
verkalýðurinn hafi, því betur
standi hagur ríklssjóðs.
Sé nú þetta í alvöru talað hjá
>Morgunbiáðinu<, þá ætti það
nú hlð bráðasta að skora á fiokk
sinn í þinginu að greiða óskiftur
atkvæði með einkasölu á salt-
fiski, því að það skal sýnt hér,
að stórhagur værl að þvf fyrir
hina smærri útgerðarmenn og
þá lfka fyrir hvern einstakan,
sem atvlnnu hefir af því að taká
hlut úr afla, og þá ekki sfzt
hagur íyrir þjóðina f heild.
Það er flestum eða öllum
Ijóst, hið frámunalega prang eða
brask, sem nú er haft í frammi
um fiskverzlun það, sem af er
þessu ári, öliutn tii stórskaða
öðrum en þeim, sem kaupa með
hinu lága verði. Nú er hægt og
hefir verið hægt að fá fyrir fisk
upp úr salti 65 til 70 aurá fyrir
kíló. En h.f. >Kveidúlfur< hefir
gert samninga við nokkra mótor-
báta frá ísafirði um kaup á full»
söituðum fiskl surnir segja á 46
au. pr. kfló, aðrir á 48 au. pr.
kíió Við skulum ganga út frá
hærra verðinu, 48 aurum pr. kíló,
og segjum þá, að meða!»fisk»
veiði á mótorbáí sé 100 tonn
yfir vertíðina. Það gerir 48 þús.