Læknablaðið - 01.06.1924, Síða 10

88
LÆKNABLAÐIÐ
Oft koma fyrir miklir erfiöleikar, þegar losa skal sjúkl. viö kanyl-
una, og jafnvel þó manni viröist larynx vera nógu vítt fyrir öndunina;
þetta er auðvitað einkum, ef sjúkl. hefir gengið lengi meö kanyluna.
Helstu hindranir, sem venjulega koma fyrir, eru þessar:
1 i. lagi granulationir hjá börnum. Þær koma venjulega frá efri rönd-
inni á traheal-sárinu og vaxa inn í lumen. Þaö eru skiftar skoöanir
um, hvernig á þeim stendur þ a r; sumir, t. d. Dr. Thost, halda því
fram, að þrýstingurinn á efri röndinni á sárinu sé orsök þessa, því aö
kanýlunni hættir viö aö hreyfast upp á viö, bæði vegna þess, að sáriö
lokast fyr að neöan, og einnig vegna þess, að gland. thyreoidea, sem er
dregin niður viö tracheotom. sup., hefir tilhneigingu til aö komast i
sitt gamla far, og ýtir þannig kanýlunni upp' á viö, og hefir mönnum af
þessu þótt skiljanlegt, að g r a n u 1 a t i o n s s t e n o s i s komi helst fyr-
ir viö trach. sup. Aftur eru aörir á þeirri skoöun, t. d. Dr. Pauly, aö
minsta þrýstingin sé á efsta parti sársins; því vaxi granulationir þar
helst, og nefnir hann þennari stað „druckfreier punkt“. Granulationirn-
ar koma einnig fyrir á öðrum stööum, þar sem kanylan þrýstir aö eöa
kringum þaun staö, t. d. kringum neöri röndina á kanyl., og á aftari
veggnum, þar sem konvexitet kanylunnar liggur að barkaveggnum. Þess-
ara granulationa veröur helst vart á 5.—6. degi. Þær gera sjúkl. ekki mein
á meðan kanylan liggur kyr, því að þær vaxa hægt, en þegar kanvlan
er tekin burtu, þá geta þær fylt út í lumen á barkanum og valdið dyspnoe.
I 2. lagi getur próf. Chiari í Wien þess, aö nokkuð löngu eftir tracheot.
(40—150 d.), myndist stundum nýjar membranar, með þar tilheyrandi
bólgu, sem hindri aö hægt sé aö taka burt kanyl.
I 3. lagi. Sami læknir getur um re.cidiverandi diptheritis, sem komi
örsjaldan fyrir.
í 4. lagi corditis vocalis inferior, sem þrengir lumen, og hjá full-
orönum eru oft tubercul., syfil. eöa afleiöingar þeirra sjúkd., svo sem
ánkylose eða örmyndun, sem gera decanylement ómögulegt, og sem verö-
ur minst nánar á síðar.
I 5. lagi hindrar oft beyging á trachealveggnum. Dr. Köhl talar um
tvenns konar beygingu á aftara veggnum, langsum og þversum. Orsökin
til þessa er, aö rendurnar á trachea eru sveigðar of mikið hvor frá ann-
ari, vegna of digurrar kanylu, og við þaö ýtist hinn lini membrösi part-
ur barkans fram í lumlen.
I 6. lagi hindrar oft inn á við beyging á röndunum á trachea, sem kem-
ur fyrir, þegar kanylan er' of digur fyrir opiö á barkanum, þá svigna
rendurnar inn á við, og einkum, ef isthmus þýstir í kanyluna; þessu
fylgir oft sporamyndun á aftari barkavegg, — fyrir ofan og aftan kon-
vexitet kanylunnar, — svo aö lumen barkans verður oft mjög þröngt
af þeim orsökum.
í 7. lagi eru innri „örstenosur“, sem eru langerfiðastar aö eiga viö,
og alvarlegasta hindrunin. Hjá börnum myndast j)ær einkum eftir de-
cubitussár á ])eini stöðum, ])ar sem decubitus myndast helst í barkanum
kringum kanyluna.
Hjá fullorönum eru örstenosur eftir þrýsting af kanylu sjaldgæfar,
en aftur á móti er títt að sjá örstenosur hjá fullorönum eftir tubercul.
eða syfilit perichondritis o, fl. Þessir örstrengir geta verið mjög mis-