Læknablaðið - 15.01.1938, Qupperneq 7

LÆKNABLAÐIÐ
GEFIÐ ÚT AF LÆKNAFÉLAGI REYKJAVÍKUR
RITSTJÓRN: HELGITÓMASSON, JÓH. SÆMUNDSSON, JÓNSTEFFENSEN
24. árg. Reykjavík 1938.1. tbl. .
Sjúkdómar í hypofysis cerebri part. anterior.
Eftir Jóhann Sæmundsson.
i.
Síðustu árin hefir verið mikið
rætt og ritað um hypofysis cerebri,
og hefir margt komið fram i dags-
ins ljós, skýrara en áður var, um
starfsemi |)essa líffæris, enda þótt
enn sé margt, sem mikið vantar á
að sé upplýst, og á eg þar einkum
við sambandið milli hypofysis og
dienchepalon eða vegetativu stöðv-
anna i hypothalamus.
Hypofysis vegur um hálft
gramm og er samsett úr tveim
hlutum, framhluta og afturhluta,
og eru þeir, þróunarlega séð, al-
óskyldir. Framhlutinn er sem
kunnugt er bygður upp af kirtil-
vef (adenohypofysis), sem er af-
sprengi ektoderm-lagsins í munn-
holi fóstursins, framan við mem-
l)rana bucco-pharyngea, en aftur-
hlutinn (neurohypofysis) er í beinu
framhaldi af heilanum með in-
fundibulum sem tengilið. Aftur-
hlutinn er histoligiskt bygður upp
af glia-líkum vef, með miklu af
fíngerðum taugaþráðum og inni-
heldur oft, einkurn hjá fullorðnu
fólki, gul-grænleitt pigment.
Að utan er pars post. klædd-
ur lagi af epitelfrumum, sem Cam-
eron telur tilheyra pars intermedia
Afturhlutanum er séð fyrir blóð-
rás gegnum greinar l)eint frá caro-
tis-interna.
Framhlutinn er mjög æða-ríkur.
Frunium hans er skift í þrjá
flokka, eftir því hvernig þær lit-
ast, nefnilega: aðal-frumur (cellu-
lae principales), lika nefndar
chromofob-frumur, og ber mest á
þeim. Þá eru eosinofil eða acidofil
frumur, og er næst mest af þeim.
Loks eru basofil-frumur, og eru
þær fæstar. Frumurnar liggja all-
óreglulega hver innan um aðra,
oft i frumu-hópum. Aðal-frum-
urnar eru ógranuleraðar og nefn-
ast því oft chromofob, hinar eru
nefndar chromofil, eru kornóttar,
innihalda eosinofil eða basofil
korn og bera þá nafn sitt eftir
því, hvort heldur er. Um með-
göngutimann þróast ef til vill af
aðal-frumunum svonefndar gravi-
ditets-frumur, er atrofiera aftur
post partum.
Flestir tala enn um pars inter-
media, eða miðhluta, sem liggur
milli fram- og afturhlutans, en er
varla sýnilegur hjá fullvöxnu
fólki. Með aldrinum safnast þar
þó oft kolloid í holrúm, er líkjast
folliculi skjaldkirtilsins.
Kringum stilk hypofysunnar
lykur loks svo nefndur pars tu-