Læknablaðið - 15.06.1984, Page 15

LÆKNABLADIÐ
161
meiri á íslandi og í Finnlandi (um eða yfir
95 %) en á hinum Norðurlöndunum. Tíma-
setning ónæmisaðgerða er svipuð í Noregi,
Finnlandi og á á íslandi, en í Danmörku er
bóluefni gegn kíghósta gefið eitt sér 5 vikna, 9
vikna og 10 mánaða gömlum börnum. í
Svípjóð var hætt að bólusetja gegn kíghósta
1979, aðallega vegna pess, að bóluefnið var
ekki talið veita nógu góða vernd. Síðar hefur
komið í ljós, að síðasti árgangurinn, sem fékk
bóluefnið er betur varinn en árgangar á undan,
sem bendir til, að bóluefnið hafi verið að
batna, pegar notkun pess var hætt. Undanfarin
ár hafa 350-400 börn verið lögð inn á sjúkra-
hús árlega í Svípjóð vegna kíghósta, en ekki
hafa nema 2 dáið, bæði veikluð fyrir. Svíar
voru spurðir, hvort peir mundu taka bóluefnið
í notkun aftur og kváðu peir pað óráðið, en
raunar ólíklegt nema hægt yrði að endurbæta
pað allmikið. Hin Norðurlöndin hyggjast halda
sínum kíghóstabólusetningum áfram.
Síðari dagurinn hófst með erindum um gerð
og efnasamsetningu Bordetella pertussis. Síð-
an var fjallað allítarlega um framleiðslu bólu-
efna og möguleika á endurbótum. Pau bólu-
efni, sem nú eru í notkun, eru öll úr heilum
dauðum bakteríum og var nokkuð rætt um
leiðir til að draga úr toxinverkunum pessara
bóluefna án pess að virkni minnki um leið. Þau
bóluefni, sem stefnt er að í framtíðinni, eru
bóluefni úr peim páttum bakteríunnar, sem
máli skipta til að framkalla verndandi mótefni.
Pað kom fram, að mikið vantar enn á að pekkt
sé, hvaða pættir eru mikilvægastir til framköll-
unar verndandi mótefna og hvaða pættir valda
óæskilegum verkunum. Það var talið bjartsýnt
áætlað, að fyrsta nothæfa páttabóluefnið (sub-
komponent) yrði komið fram um 1990.
Prófun kíghóstabóluefna fer fram með gam-
alkunnum músaprófunum. Þessar prófanir
hafa marga galla auk pess að vera kostnaðar-
samar og fyrirhafnarmiklar. Við próun pátta-
bóluefna parf að finna nýjar prófunaraðferðir.
Ennfremur parf að prófa öll ný bóluefni á
afmörkuðum hópum manna, áður en pau geta
komist í almenna notkun.
Mælanleg mótefnasvörun er nokkuð öðru-
vísi eftir kíghóstabólusetningu en hún verður
eftir náttúrulegan kíghósta. Mæling á mótefn-
um getur haft gildi við greiningu á sjúkdómn-
um, en ekki er vitað, hversu góða vísbendingu
hún gefur um vernd eftir bólusetningu. í
Noregi hefur nú verið próað »ELISA« próf,
sem greinir vel á milli mótefna eftir bólusetn-
ingu og mótefna, sem myndast við náttúru-
legan kíghósta eftir 4ra ára aldur. í Svípjóð er
verið að gera tilraunir með próf, sem byggist á
mótefnavaka (antigeni), sem lítil svörun verð-
ur gegn eftir bólusetningu. Finnar nota »ELI-
SA« próf og mæla bæði IgM, IgG og IgA. Þeir
sögðu frá mótefnamælingum, sem gerðar voru
nýlega, pegar kíghósti gekk í barnaskóla í
Turku. Reyndust par B. pertussis og B. para-
pertussis samtímis á ferð og unnt að greina á
milli með IgM mælingum.
Að lokum dró prófessor Helena Mákelá frá
Helsinki saman niðurstöður fundarins. Taldi
hún frumniðurstöðuna vera, að pörf væri á
kíghóstabólusetningu og par með nauðsynlegt
að vinna að framleiðslu betra bóluefnis. Nýtt
bóluefni pyrfti að veita öruggari og lengri
vernd og hafa minni aukaverkanir en núver-
andi bóluefni. Síðan rakti hún tvær leiðir til
að ná pessu marki. Ef núverandi bóluefni
verður endurbætt parf að gera toxinprófanir,
músaprófanir til að meta vernd og takmarkað-
ar prófanir á mönnum, áður en slíkt bóluefni
kæmist í notkun. Ef hins vegar tekst að
einangra virka pætti parf að hreinsa pá og
gera síðan sömu prófanir og áður eru nefndar
og auk pess varlegri, en víðtækari prófanir á
mönnum, par sem slíkt bóluefni yrði mjög
frábrugðið pví gamla. Þá rakti hún nauðsyn
pess að rannsaka, hvaða pættir valda toxin-
verkunum og hverjir framkalla verndandi mót-
efni. Er mjög brýnt að próa betri prófunar-
aðferðir en músaprófanirnar. Einnig parf að
vinna að pví að rannsaka mun betur eðli
ónæmis gegn B. pertussis. Eftir að próf.
Mákelá lauk máli sínu fóru fram óformlegar
umræður um möguleika á norrænu samstarfi
um próun á nýjum kíghóstabóluefnum og
rannsóknum á svörunum við peim. Töldu
menn m.a. æskilegt, að samvinna gæti orðið
um tilraunabólusetningar á afmörkuðum hóp-
um manna.