Baldur - 01.03.1946, Blaðsíða 3

B A L D U R
3
Tvö frumvörp um landbúnaðar-
mál komin frá Nýbyggingarráði
BALDUR
(Vikublað)
Árgangur kostar 10 krónur.
Gjalddagi 1. júlí.
Ritstjóri og ábyrgðarm.:
Halldór Ólafsson frá Gjögri.
Ritstjórn og afgreiðsla:
Smiðjugötu 13.
Sími 80. — Pósthólf 124.
Fjárhagsáætlunin
1946.
Þegar þessi áætlun er borin
saman við áætlun s.l. árs, kem-
ur í ljós að ýmsir útgjaldalið-
ir, sem ekki verður komist hj á
að greiða, hafa hækkað mjög
mikið.
Stjórn hæjarins og kostnað-
ur vegna menntamála hækkar
t. d. um rúmar 240 þús. kr.
Þar í taldar kr. 110.000,00 til
Sundhallarinnar. Þessi hækk-
un stafar að verulegu leyti af
launahækkunum vegna launa-
laganna og því, að gert er ráð
fyrir nokkurri hækkun á laun-
um bæjarstjóra með tilliti til
þess að verkfræðingur verði
ráðinn i starfið.
Fátækramál, lýðtrygging og
lýðlijálp og heilbrigðismál
hækka samtals um ca. 240 þús.
kr. Atvinnumál, þar með talið
framlag til togarakaupa kr.
200.000,00, hækka. um kr. 345
þús. og framlag til endurbóta
á vatnsveitunni um kr. 50 þús.
Auk þessa hækka ýmsir aðrir
liðir allverulega.
Fjárveitingar til nýrra fram-
kvæmda, sem ekki hafa verið
á fjárhagsáætlun áður, eru
þessar helstar:
200 þús. kr. framlag bæjar-
ins til togarákaupa. Þá eru á-
ætlaðar rúmlega 100 þús. kr.
til ýmsra menningarmála, svo
sem íþróttasvæðis, byggingar
verkamannaskýlis, barnaleik-
valla, Ijósbaða fyrir börn, sjó-
mannaskólabyggingar, framlag
vegna væntanlegrar löggjafar
um opinbera aðstoð við íbúðar-
húsabyggingar o. fl. Ennfrem-
ur er gert ráð fyrir að tekið
verði 340 þús. kr. lán til eftir-
talinna framkvæmda:
Fiskiðjuver (byrjunarfram-
lag) kr. 100 þús. Opinberra
bygginga kr. 100 þús. Vatns-
veitunnar kr. 80 þús. Sjó-
mannaskólans kr. 30 þús. og
til jarðakaupa að undan geng-
inni j'tarlegri rannsókn kr. 30
þús.
Þá má geta þess að vextir
hækka samkvæmt þessari. á-
ætlun um kr. 60 þús. vegna
lána, sem þegar.hafa verið tek-
in, vegna opinberra byggipga,
Iíafa vextir hjá skuldláusá
bænum, sem kratarnir töluðu
um fyrir kosningarnar, þann-
ig fimmfaldast frá fyrra árs
áætlun.
Þa eru útsvörin. Þau verða
að þessu sinni 170 500 krónum
hærri en í fyrra miðað við þá
upphæð, sem þá var jafnað
Haustið 1944 báru þeir
Brynj ólfur Bj arnason og Krist-
inn E. Andrésson fram i efri-
deild Alþingis frumvarp um
nýbyggðir og nýbyggðasjóð.
Þetta frumvarp var ekki útrætt
á því þingi, en var vísað til
Nýbyggingarráð.
Nú hefur Nýbyggi n garrá ð
sent Alþingi tvö frumvörp um
landbúnaðarmál, annað „um
landnám, nýbyggðir og endur-
byggingar í sveituixL4, og er það
í meginatriðum byggt á frv.
þeirra Brynjólfs og Kristins,
hitt um Bæktunarsjóð Islands,
og er lánsfé hans og starfs-
svið aukið að miklum mun.
1 frumvörpum þessum er
gert ráð fyrir að rannsakað
verði núverandi ástand land-
búnaðarins og áætlun gerð um
þróun hans næstu 10 ár. Verði
þá einkum atbuguð þörfin fyr-
ir landbúnaðarvörur innan-
lands og bvað hægt er að fram-
leiða af búnaðarvörum til út-
flutnings. Skal siðan staðsetn-
ing framleiðslunnar miðuð við
þessar þarfir, eftir því sem við
niður og þá útsvarsupphæð
sem nú er áælluð að viðbætt-
um 5% fyrir vanhöldum, en
líkur benda til að sú viðbót
verði ekki hærri að þessu sinni.
Þetta er óneitanlega mikil
hækkun miðað við undanfar-
ið árferði. En þess ber þó að
gæta að auk áðurnefndra út-
gjaldahækkana, eru að þessu
sinni áætlaðar kr. 200 þús. til
tógarakaupa og þar með hafn-
ar raunhæfar aðgerðir í því
nauðsyn j amáli.
Sannleikurinn er líka sá,
að fjárliagslegur viðskilnaður
fyrverandi meirihluta bæjar-
stjórnar er ])annig, að ekki
verður ráðist í nýjar og nauð-
synlegar framkvæmdir, nema
með þvi að sækja fé til þeirra í
vasa bæjarl)úa, og taka stór
lán.
Bæjarbúar verða því að
gera það upp við sig, bvort
þeir vilja lieldur athafnir eða
kyrrstöðu. Hvort þeir vilja
leggja hart að sér, til þess að
fá hingað togara og önnur at-
vinnutæki í trausti þess að við
það skapist traust atvinnulíf,
og þar með skilyrði til þess, að
hægt sé að ráðast í ýmsar fé-
lagslegar framkvæmdir, án
þess að ofbjóða gjaldþoli bæj-
arbúa.
Það er stefna núverandi
meirihluta bæjarstjórnar, að
svo megi verða. Þessi fjárhags-
áætlun sýnir viðleitni i þá átt.
En það er ekki sök þeirra, sem
nú taka við stjórn bæjarfélags-
ins, heldur hinna, sem frá fóru,
að ekki er hægt að ráðast í
meira en raun ber vitni um.
verður komið og bezt hentar á
hverjum stað.
Skipaður skal sérstakur
landnámsstjóri, er hefur með
höndum framkvæmd laganna.
Hann gerir tillögur um undir-
búning að ræktun lands, þar
sem stofna skal byggðahverfi í
sveitum eða hefja stórfellda
ræktun við kauptún og kaup-
staði. Til þessara framkvæmda
leggur ríkissjóður minnst 2x/2
milj. kr. á ári í næstu 10 ár, í
fyrsta sinn 1947.
Undirbúningurinn verður
fólginri í því að ríkið eignist
samfelldar landspildur, sem
vel eru fallnar til ræktunar og
stofnunar byggðahverfa, ræsir
fram það land, sem á að rækta,
leggur um það vegi, sem tengd-
ir eru við aðalvegi nærliggj-
andi byggða og leggur aðal
vatns- og skólpleiðslur, ef um
byggðahverfi er að ræða. Enn-
fremur er heímilt að verja
nokkrum hluta nefndrar fjár-
veitingar til að undirbúa land
til einstakra nýbjda, þar sem
það er hagkvæmt og þeim vél-
um, sem landnámsstjóri ræður
yfir, verður komið við.
Stofnaður verði sjóður, sem
lánar til bygginga í sveitum.
Stofnfé 10 milj. kr., er ríkið
leggur fram 1. júlí 1947 og síð-
an 2i/2 milj. kr. á ári í næstu 10
ár.
Ur sjóðnum verður veitt lán:
1. Til endurbygginga á íbúð-
arhúsum á sveitabýlum.
2. Til bygginga íbúðarhúsa
í byggðahverfum.
3. Til bygginga íbúðarhúsa
á nýbýlum.
Lánsupphæðin er miðuð við
vísitölu byggingarkostnaðar í
sveitum það ár, sem bygging-
arnar eru gerðar, og nemur
allt að 75% a.f kostnaðarvei'ði.
Hámarkslánstími er 42 ár,
vextir 2%.
Hverju býli í byggðahverfi
skulu ætlaðir minnst 12 hekt-
arar til túnræktar eða jafn-
gildi þess til annarar' fram-
leiðslu. Þó má land vera
minna ef ábúandi hefur með
höndum önnur störf, sem tal-
in eru nauðsynleg innan
byggðahverfisins. Ríkið lætur
fullrækta 5 hektara túns á
hverju býli. Landnámsstj órn
tekur lán til ibúðarhúsa og
annara nauðsynlegra bygginga
og lætur byggja, og tekur ábú-
andi síðan við þeim byggingum
og lánum, er á þeim hvíla.
Forgangsrétt að býlum í ný-
byggðahverfum hafa í fyrsta
lagi bændur og bændasynir,
sem á hverfislandinu hafa ver-
ið, þar næst ábúendur þeirra
jarða, sem dæmast ekki hæfar
til framtíðar ábúðar.
Allir þeir, sem gerast ábú-
endur í byggðahverfum, skulu
stofna með sér byggðafélag, er
setur sér samþylcktir, sem
skulu staðfestar af landbúnað-
arráðherra. Komi ábúendur sér
saman um að reka samvinnu-
búskap i byggðinni gerist hver
byggðarfélagi aðili sem leigj -
andi eða kaupandi og eigandi
byggðarinnar.
Þetta eru helztu atriði frv.
um landnám og nýbyggðir. I
frv. um Ræktunarsjóð Islands
eru merkustu nýmælin þau, að
lán úr sjóðnum verða bundin
því skilyrði, að hinar fyrirhug-
uðu framkvæmdir verði í sam-
ræmi við heildaráætlun, sem
Búnaðarfélag Islands og Ný-
byggingarráð gerir um þróun
búnaðarins og þá staðsetningu
framleiðslu aukningarinnar, —
sem er samkvæm henni.
Fé til lánveitinganna verður
meira en áður. Upphæð lána
má nema allt að 50% kostnað-
arverðs þeirra framkvæmda,
sem styrkur er veittur til
samkvæmt j arðræktarlögun-
um og allt að 66,7% kostnaðar-
verðs til anriara framkvæmda.
Lánstími 5—25 ára og greiðist
með jöfnum afborgunum. —
Vextir 6i/2%. Lán til túnrækt-
ar mega vera afborgunarlaus
þrjú fyrstu árin. Styztur láns-
tími er veittur til vélakaupa, en
lengstur til túnræktar og nýrra
bygginga.
Frumvörp þessi eru stór-
merk nýjung í landbúnaðar-
málum hér á landi, verði þau
samþykkt er stígið stórt spor í
þá átt að gerbreyta öllum bún-
aðarháttum og skapa hér skil-
yrði til að reka landbúnað sem
lífvænlega atvinnugrein. Þing-
menn sósíalista munu því gera
allt til þess að þau komi fram
á þinginu og hljóti þar fullnað-
arsamþykki.
Y élgæzlumannsstaða.
Þann 14. maí 1946 losnar vélgæzlumannsstaða við rafstöð-
ina á Isafirði.
I stöðinni eru tvær vélasamstæður 1600 hestöfl. Laun véla-
varða erii kr. 6000 á ári, og hækka á 4 árum upp í kr. 7200, að
viðbættri vísitölu. Umsóknir séu komnár til Refveitu Isafjarðar
og Eyrarhrepps fyrir 15. apríl 1946.
Rafveita Isafjarðar og Eyrarhrepps.