Baldur - 11.10.1946, Blaðsíða 3

B A L D U R
3
BALDUR
(Vikublað)
Árgangur kostar 10 krónur.
Gjalddagi 1. júlí.
Ritstjóri og ábyrgðarm.:
Halldór Ólafsson frá Gjögri.
Ritstjórn og afgreiðsla:
Smiðjugötu 13.
Síini 80. — Póstliólf 124.
Alþýðan — vðrður
sjálfstæðisins.
Það er aljjýðan — fólkið
sjálft — sem á öllum tímum og
í öllum löndum, hefur staðið
fremst í fylkingu i frelsisbar-
áttu þjóðanna, hvort sem bar-
ist hefur verið fyrir endur-
heimt sjálfstæðis eða gegn því
að það væri skert á einhvern
hátt af erlendri ásælni og inn-
lendri sviksemi, en það tvennt
hefur jafnan farið sarrian.
Islendingar liafa ekki verið
nein undantekning í þcssu efni.
Það liefur .saga þjóðarinnar
sýnt allan þann tíma, sem hún
harðist gegn erlendu valdi, og
ekki sízt þegar sú barátta
stefndi markvisst að því tak-
marki, að endurheímta fullt
sjálfstæði.
Það er þessvegna engin til-
viljun að alþýðan í höfuðborg
landsins grípur til öflugasta
vopnsins, sem hún hefur yfir
að ráða, allsherjarverkfallsins,
þegar hún óttast að sctið sé á
svikráðum við sjálfstæði lands-
ins, og beitir þessu vopni því
til varnar.
Þegar við lítum á þetta
fyrsta allsherjarverkfall, sem
háð er á íslandi, þá sjáum við,
að íslenzk alþýða stendur nú
eins og fyrr einhuga, þegar um
sjálfstæði Islands er að tefla.
En við sjáum líka annað. Við
sjáum að innan samtaka al-
þýðunnar hafa ennþá nokkur
völd og áhrif þeir menn, sem
ekki aðeins sitja á svikráðum
við hagsmuni þessara samtaka,
heldur við hagsmuni og sjálf-
stæði allrar íslenzku þjóðar-
innar. Við höfum séð þessa
menn heita áhrifum sínum til
þess að sundra reykvískri al-
þýðu í þessu allsherjarverk-
falli, heyrt þá hrópa, hærra en
versta landráðahyskið innan í-
haldsins, um skrílslæti og ólög-
legt verkfall, boðað í heimild-
Það átti aðgeraþaðaðbindandi
samningi áður en menn liöfðu
áttað sig á því. Það kann að
vera, að allur landslýður hafi
heyrt textann, en að öll þjóð-
in hafi séð hann, þar vantaði
mikið á, og svo lá mikið á,
að þingmennirnir, — þeir am-
erísku — ætluðu að samþykkja
þennan samning áður en þjóð-
in sá hann, hVað þá heldur að
luin fengi tækifæri og tíma til
að hugsa um hann eða segja
sitt álit. Finnst ykkur ekki að
hér hafi átt að læðast aftan að
þjóðinni? H.K.
Síldarverkunarvél reynd á Norðurlandssíld
I sumar kom til Siglufjarðar sænskur uppfinningamað-
ur, hr. Paul Daníelsson, og hefur hann gert þar tilraunir
með vélverkun síldar. Blaðið Mjölnir á Siglufirði skýrði
nýlega frá árangri þessara tilrauna og segir, að hann hafi
reynst með ágætum.
Hér fer á eftir frásögn Mjölnis:
„Að undanförnu hefir dvalið
hér á Siglufirði sænskur verk-
fræðingur og hugvitsmaður, hr.
Paul Danielsson. Fór hann
héðan áleiðis til Svíþjóðar s. 1.
laugardag. Hér hefir liann ver-
arleysi. Og það cr ekki aðeins
i Reykjavík, sem þessir bak-
stungumcnn hafa reynt að
heita áhrifum sínum í orðum
og verkum. Isfirzkir verka-
menn urðu þeirra varir á sið-
asta Baldursfundi. Frá því,
sem á þeim fundi gerðist, var
sagl í síðasta blaði, og þarf því
ekki að endurtaka það hér.
Hinsvegar er rétt að fólk
gleymi því ekki, .að á þcssum
fundi börðust lýðræðisjafnað-
armennirnir, sem svo kalla sig,
gegn því að verkalýðsfélagið
krefðist þjóðaratkvæðagreiðslu
— fyllsta lýðræðis, sem þekkist
— til þess að skera úr stærsta
og viðkvæmasta deilumáli, sem
nú er á dagskrá þjóðarinnar.
Allt þetta sýnir ökkur hver
hætta samtökum alþýðunnar,
frelsi hennar og hagsæld gr bú-
in, ef þessir menn komast þar
til valda og áhrifa. Hefðu þess-
ir menn nú haft stjói’n Alþýðn-
sambands Islands og stærstu
verkalýðsfélaganna í Reykja-
vík og víðar á landinu, þá er
eitt víst. Þessi samtök hefðu
EKKI mótmælt samningnum
við Bandaríkin, hvað þá að
þeir hefðu boðað allsherjar-
verkfall til mótmæla og til þess
að knýja fram þjóðaratkvæða-
greiðslu um þetta stórmál. —
Vitanlega hefði alþýðan þrátt
fyrir það risið gegn hættunni,
en hún hefði þá orðið að berj-
ast á tveimur vígstöðvum. Á
opinberum vettvangi, gégn
sj álf um samningsmönnunum,
og innan sinna eigin samtaka,
gegn sínum eigin foringjum. —
Baráttan hefði af þessum sök-
um orðið miklum mun tví-
sýnni og miklu líklegra að
samningurinn hefði verið sam-
þykktur á Alþingi á tveimur
til þremur dögum, eins og ætl-
unin var að gera.
Það var gæfa Islands, að
samtök íslenzkrar alþýðu voru
ekki í höndum þessara manna
og þeir athurðir, sem gerst
hafa í þessu máli, sýna mjög á-
þreifanlega að það er ekki
lengur félagslegt sérmál alþýð-
unnar, heldur mál, sem snertir
alla þjóðina, að slikir menn
missi öll völd innan alþýðu-.
samtakanna og nái þeim aldrei
aftur.
ið að reyna síldarverkunarvél,
er hann hefir sjálfur fundið
upp, á islenzkri síld. Var hún
sýnd opinberlega s. 1. fimmtu-
dag á söltunarstöð li. f. Njörð-
ur, en þar hafa tilraunir farið
fram.
Vél þessi er mjög einföld að
sjá, svo einföld, að við leik-
mennirnir furðum okkur á því,
að einhver af öllum þehn spek-
ingum, er að síldverkun hala
unnið, skyldi ekki hafa fundið
hana upp fyrir löngu. — Vélin
hausar og slódregur síldina. Er
sildin lögð á færiband, sem
flytur hana á fjöður, er grípur
undir tálknin og heldur henni
í skorðum svo hana heri r-étt að
skurðarhj óli, sem haussker
hana. Um leið og hún flyzt frá
hjólinu, þrýsta þar til gerðir
armar, sem snúast um ás, á
kviðinn, svo slógið þrýstist
fram og lendir á milli tveggja
„rifflaðra“ ása, er snúast hvor
á móti öðrum, og draga það út
úr síldinni, sem fellur síðan út
af bandinu. — Þrjár stúlkur
þarf til að leggja sildina á
bandið Afköst vélarinnar eru
220—240 sildar á mínútu. Tak-
markast þau m. a. af því, að
ekki er hægt að leggja öllu
hraðara á færibandið. — Talið
er, að um 360 stykki fari í
tunnuna af hausskoi’inni og
slógdreginni síld. Um vinnu-
gæði vélarinnar er það að
segja, að hún skilar 97—98%
fyrsta flokks vinnu, sem er
meira en síldarstúlkui;.gcra yf-
irleitt, t. d. sker hún minna og
jafnara af síldinni.
öryggisútbúnaður vélarinn-
ar er mjög fullkominn. Komi
það fyrir, sem þó er nær óhugs-
andi að maður festi hendinni á
færibandinu, sem flytur að
skurðarhjólinu, rekst hún á
slá, sem liggur þvert yfir band-
ið. Stöðvast vélin samstundis.
Vél þessi þarf mjög litla hirð-
ingu og viðhald. Hún smyr sig
sjálf, að mestu leyti, og ræst-
ing hennar að lokinni notkun
er í því fólgin að sprauta á
hana köldu vatni. Skurðarhjól-
ið þarf aðeins að hvetja á
nokkurra vikna eða mánaða
fresti. Bilanir eru mjög sjald-
gæfar, enda eru vélar þessar
framleiddar af einu þekktasta
og viðurkenndasta firma, í Sví-
þj óð, Arenco-verksmiðj unum.
Slit á vélahlutum er mjög lítið,
og þarf því sjaldan að endur-
nýja þá. — Vélar af svipaðri
gerð, sem notaðar hafa verið í
Sviþjóð í 10—11 ár, ganga enn
„eins og klukkur“, a,ð sögn.
Danielsson, höfundur þess-
arar vélar, hefir unnið að upp-
finningu sinrii í 'mörg ár.
Fyrstu vélina smíðaði hann um
1930, en hefur endurbætt hana
margvíslega síðan. Líka þær
nú mjög vel. T. d. voru 5 vélar
fengnar til Peterliead i Skot-
kuidi árið 1939, og hafa reynzt
ágætlega. Hafa sex nýj ar vélar
verið keyptar þangað til við-
bótar síðan stríðinu lauk. Ár-
ið 1939 kom Daníelsson liingað -
til lands og reyndi þá á Sauðár-
króki vél, sem var nokkuð frá-
brugðin þessari. Reyndist ó-
mögulegt að vinna íslenzka
sild í henni. Hinsvegar hefir
vél sú, er hér um ræðir, reynzt
þannig, að með smávægilegum
breytingum vinnur hún is-
lenzku síldina, sem er þykkari,
harðari og stærri en sú skozka
og sænska, betur en síldar-
stúlkur gera almennt, að áliti
fróðustu manna um síldverkun
hér.
Danielsson liefir einnig
fundið upp vél, sem kverkar
og slódregur sild. — Hefir hún
reynst ágætlega i Svíþjóð, og
er nú verið að reyna liana á
slcozkri sild. Gerir hann ráð
fyrir að koma e. t. v. með liana
hingað til reynslu næsta sum-
ar. Einnig hefir hann á prjón-
unum vél til að hagræða síld-
inni fyrir kverkunar- og liaus-
skurðarvélarnar, svo ekki
þurfi nema eina stúlku við
hverja, en með núverandi fyr-
irkomulagi þarf þrjár, eins og
áður er getið.
Eigandi vélar þeirrar, er hér
var reynd, er sænsku sam-
vinnufélögin, og er hún reynd
hér að frumkvæði þeirra. —
Fulltrúi þeirra, Harry Jansson
aðstoðaði Danielsson við til-
raunirnar.
Verð vélanna er 10—12 þús. kr.
sænskar. Munu allmargir ís-
lenzkir saltendur þegar liugsa
gott til glóðarinnar að afla sér
þessara' stórvirku tækja fyrir
næstu síldarvertíð. Er vonandi,
að úr því verði, því ekki sæm-
ir, að sildverkunaraðferðir hér,
i einu mesta síldveiðilandi
heimsins, séu áratugi á eftir
tímaniim. Ættu þeir þá uni
leið að grípa tækifærið til að
breyta stöðvunum til nútíma-
fyrirkomulags, en þrifnaði,
hirðingu á úrgangi, vinnuskil-
yrðum og allri umgengni á
þeim mun vera i meira lagi á-
bótavant, samanborið við það,
sem bezt gerist annarsstaðar“.
TÓM HÁRVATNSGLÖS
keypt góðu verði.
Harry Herlufsen, rakari.
SNEMMBÆR KÝR
til sölu nú þegar A. v. á.
Prentstofan Isrún h. f.